Zadbaj o siebie przed menopauzą i pozbądź się bolączek

Przekwitanie dla wielu kobiet to prawdziwa udręka. To również czas, kiedy wzrasta ryzyko zachorowania na groźne choroby, również nowotwory. O tym, jak radzić sobie w tym trudnym okresie życia kobiety, rozmawiamy ze specjalistą w zakresie ginekologii i położnictwa doktorem nauk medycznych Stanisławem Gawlikiem z Centrum Zdrowia Kobiety Komed w Kielcach.

Czy na określenie menopauzy słusznie używa się w sposób zastępczy terminu klimakterium?

Rzeczywiście często pojęcia klimakterium i menopauza w potocznym języku używane są jako synonimy, co niekoniecznie jest zgodne z prawdą. Klimakterium, inaczej przekwitanie lub okres menopauzalny, to etap przejściowy między okresem reprodukcyjnym a starością, w którym następuje utrata cyklicznej funkcji jajnika, przede wszystkim w zakresie wydzielania estrogenów. Jest rozciągnięty w czasie i obejmuje okres kilku lat przed i po ostatniej miesiączce. Menopauza zaś oznacza ostatnią miesiączkę w życiu kobiety, po której przez 12 miesięcy krwawienie miesięczne nie następuje i nie ma żadnych innych chorobowych przyczyn tego zjawiska.

Jakie mogą być objawy menopauzy, czy wszystkie kobiety przechodzą ją podobnie?

W okresie przedmenopauzalnym objawy te dotyczą głównie zaburzeń cyklu miesiączkowego i występowania krwawień czynnościowych. Wczesne objawy niedoborów estrogenów to: uderzenia gorąca, zaburzenia miesiączkowania, nocne poty, bezsenność, drażliwość, labilność nastroju od przygnębienia do euforii, stany depresyjne. Późniejsze objawy niedoborów estrogenów to zmiany zanikowe układu moczowo - płciowego, nietrzymanie moczu, suchość pochwy, nawracające stany zapalne pochwy, bolesność przy współżyciu, obniżenie libido, choroby układu sercowo - naczyniowego, osteoporoza, kłucia i mrowienia w kończynach, szybkie starzenie się skóry, nadwaga. Wymienione objawy nie dotyczą oczywiście w równym stopniu wszystkich kobiet. Są kobiety, które mają wysoki poziom estrogenów całe życie, dlatego w okresie menopauzy nie odczuwają dolegliwości.

Co z ryzykiem zachorowania na groźne choroby?

W okresie klimakterium wzrasta ryzyko zachorowania na raka piersi i macicy, dlatego też mammografia dla kobiet po 50. roku życia jest bezpłatna, choć warto, aby wykonały ją także panie młodsze, które ukończyły 40 lat. W czasie klimakterium podnosi się też ciśnienie krwi - a co za tym idzie - zwiększa się ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia i osteoporozę. Druga z nich jest jednym z najistotniejszych problemów tego okresu. U kobiet po menopauzie dochodzi do utraty masy kostnej, kobieta w ciągu 5-10 lat traci około 10 procent masy kostnej. Kości stają się coraz słabsze, a tym samym bardziej podatne na wszelkie, nawet najdrobniejsze urazy, i trudno się odbudowują. Ze względu na zagrożenie osteoporozą należy unikać dużego spożycia czarnej kawy i herbaty, palenia tytoniu, nadużywania alkoholu, siedzącego trybu życia, nadmiaru fosforu (wędlin niskiej jakości, napojów gazowanych, w puszkach), niedoboru wapnia i magnezu. Ważne jest również określenie poziomu hormonów tarczycy, ponieważ ich nadmiar uważany jest za jedną z przyczyn osteoporozy.

To jednak nie wszystkie zagrożenia...

Wysoki poziom cholesterolu,a także zmiany metaboliczne lipidów w kierunku miażdżycowym w następstwie niedoboru estrogenów mogą być przyczyną chorób naczyniowo-sercowych, w tym zawału mięśnia sercowego. Schorzenia te stanowią główną przyczynę śmierci kobiet po menopauzie. Większe jest również ryzyko wystąpienia cukrzycy.

A co z codziennymi bolączkami? Na jakie z nich skarży się najwięcej kobiet i jak można im zaradzić?

Większość kobiet w okresie klimakterium skarży się na uderzenia gorąca, czyli gwałtowne uczucie ciepła z towarzyszącym mu zaczerwienieniem skóry, szczególnie na twarzy i tułowiu. Utrudniają one normalne funkcjonowanie i wywołują zawstydzenie. Często zwłaszcza w nocy towarzyszą im zlewne poty. Ze względu na uciążliwość są to objawy, które najbardziej dokuczają kobietom - przychodzą nagle, nie można ich kontrolować. Najczęściej występują, dopóki organizm nie przyzwyczai się do nowej sytuacji, czyli zmniejszenia ilości estrogenów, a w końcu ich braku. Niekiedy pojawiają się na skutek zdenerwowania czy stresu, dlatego tak ważne jest panowanie nad emocjami i unikanie stresu. Dość częste dolegliwości wywołują zmiany zanikowe śluzówki pochwy, które sprzyjają powstawaniu stanów zapalnych, otarć i innych uszkodzeń mechanicznych.

Jak pomóc kobietom, które cierpią na suchość pochwy?

W tych przypadkach zaleca się miejscowe stosowanie kremów na bazie estrogenów, a podczas stosunków żeli nawilżających pochwę.

Problemy z nietrzymaniem moczu także się pojawiają...

W wyniku niedoboru estrogenów dochodzi do powstania anatomiczno-funkcjonalnych zmian całego narządu moczowo-płciowego wraz ze stopniowym obniżaniem ścian pochwy, a niekiedy pojawieniem się także epizodów nietrzymania moczu w różnych okolicznościach, na przykład podczas śmiechu, kichania, nagłych emocji. Jednym ze sposobów walki z tą dolegliwością jest wykonywanie ćwiczeń Kegla, polegających na naprzemiennym napinaniu i rozluźnianiu mięśni okolic pochwy i krocza. Niezbędna jest również wizyta u lekarza specjalisty.

Kobiety w okresie menopauzy często obawiają się tycia. Czy można temu zapobiec?

No cóż, niestety niski poziom estrogenu sprzyja gromadzeniu w organizmie produktów przemiany materii i wody, a także zaburza metabolizm cukrów, które później odkładają się w postaci tłuszczu. Z upływem lat przemiana materii staje się coraz wolniejsza. W związku z tym kobiety w okresie klimakterium powinny dostarczać organizmowi 20 procent mniej kalorii niż 20 lat wcześniej. Dlatego dużo w tej materii zależy od samych kobiet. Często sama zmiana diety i stylu życia pomaga w utrzymaniu odpowiedniej wagi.

A co z bólami głowy czy, wyrażając się potocznie, "huśtawkami nastrojów"?

W okresie klimakterium kobiety często uskarżają się na bóle i zawroty głowy, stają się labilne emocjonalnie oraz mają skłonność do depresji, z tego też powodu decydują się często na wizytę u lekarza. Wszystkie kobiety wcześniej lub później odczuwają skutki przekwitania i chociaż przechodzą je podobnie to już stopień ich oceny pod kątem uciążliwości oraz sposobu radzenia sobie z nimi są sprawą indywidualną.

Czy jest jakiś złoty środek na dokuczliwe objawy?

Niezbędnym krokiem prowadzącym do złagodzenia uciążliwych objawów jest zmiana stylu życia. Dieta w tym okresie powinna być bogata w warzywa, owoce i wapń. Zaleca się także spożywanie produktów zawierających fitoestrogeny (soję, soczewicę, fasolę, ziarna zbóż). Wskazane jest zwiększenie aktywności fizycznej, zwłaszcza na świeżym powietrzu, unikanie stresu oraz zapewnienie sobie odpowiedniej ilości czasu na odpoczynek. Niestety, aż 75-80 procent kobiet skarży się na przeróżne dolegliwości, nad którymi nie jest w stanie zapanować i w takich przypadkach wskazana jest pomoc lekarska. Ponieważ klimakterium dotyczy wielu zmian ogólnoustrojowych, a nie tylko narządu rodnego czasami leczenie wymaga współpracy kilku specjalistów: ginekologa, endokrynologa, diabetologa czy internisty. U kobiet z objawami klimakterycznymi jako skuteczną metodę leczenia zaleca się hormonalną terapię zastępczą (HTZ). Dawki stosowanych leków są dobierane indywidualnie i mają za zadanie nie tylko zmniejszenie dolegliwości, ale także zapobieganie i leczenie miażdżycy i osteoporozy.

Jakie korzyści płyną z leczenia HTZ?

Ustąpienie dolegliwości zespołu klimakterycznego, mniejsze ryzyko osteoporozy, poprawa stanu psychicznego, ogólnego samopoczucia i komfortu życia. Dla kobiet, które z różnych względów nie decydują się na HTZ istnieją również terapie alternatywne. Mam tu na myśli fitoestrogeny, czyli naturalne związki hormonalne pochodzenia roślinnego. W aptekach dostępne są gotowe preparaty.

Dziękuję za rozmowę.

SPRAWDŹ najświeższe wiadomości z KIELC