Zapora na granicy polsko-białoruskiej. Rząd przyjął projekt ustawy, a w środę zajmą się nią posłowie. Ile będzie kosztować?

Sejmowe komisje obrony narodowej oraz administracji i spraw wewnętrznych o godzinie 16.30 zajmą się opiniowaniem rządowego projektu ustawy o budowie zabezpieczenia granicy polsko-białoruskiej. Początkowo jednak miała to być godzina 13, jednak w ciągu dnia posiedzenie przełożono na godzinę 16.30. Minister spraw wewnętrznych i administracji Mariusz Kamiński informował we wtorek wieczorem o przyjęciu przez Radę Ministrów zgłoszonego projektu.

„Rada Ministrów przyjęła właśnie projekt ustawy o budowie zabezpieczenia granicy państwowej, zgłoszony przez MSWiA. Projekt, który trafi teraz do Sejmu zakłada stworzenie solidnej, wysokiej zapory, wyposażonej również w system monitoringu oraz detekcji ruchu” – przekazał Kamiński.

Projekt będzie omawiany dość szybko, także w nocy. O godzinie 16.30 zajmą się nim komisje, natomiast o godzinie 23 trafi pod sejmowe obrady. Przyjęcie przepisów może mieć miejsce już w czwartek w bloku głosowań od godziny 17 do godziny 19.

Ile będzie kosztować zapora?

W projekcie określono, że zapora rozumiana jest jako „urządzenia budowlane, budowle lub inne obiekty budowlane, wraz z instalacjami oraz infrastrukturą towarzyszącą, w tym elektroniczną lub telekomunikacyjną”.

Stwierdzono także, że "informacje dotyczące konstrukcji, zabezpieczeń i parametrów technicznych bariery nie stanowią informacji publicznej i nie podlegają udostępnieniu w trybie odrębnych przepisów".

Według rządowych szacunków wpisanych do Oceny Skutków Regulacji projektu ustawy wynika, że wejście w życie ustawy będzie kosztowało 1 mld 615 mln złotych. W tym mieści się budowa fizycznej bariery – 1,5 mld złotych oraz urządzenia techniczne 115 mln złotych.

Natomiast rzecznik rządu Piotr Muller informował w środę, że "w tej chwili zabezpieczone środki na cel tej budowy to około 500 milionów złotych". - Łączy koszt budowy będzie znany jak zostanie przygotowana dokumentacja inżynieryjna. Każdy odcinek jest specyficzny, potrzebuje innego rodzaju działań budowlanych - przekazał.

Za stawianie muru odpowiadać będzie Komendant Główny Straży Granicznej, a inwestycja zostanie sfinansowana z budżetu państwa.

W projekcie przewidziano, że do inwestycji nie będą stosowane przepisy odrębne, w tym m.in. prawa budowlanego, prawa wodnego czy prawa ochrony środowiska. Oprócz tego jeden z przepisów ustawy zakłada, że "jeżeli wynika to z potrzeb związanych z inwestycją", wojewoda na wniosek lub po zasięgnięciu opinii komendanta oddziału Straży Granicznej może wprowadzić zakaz przebywania na określonym obszarze nie szerszym niż 200 m od linii granicy państwowej. Z zakazu wyłączeni są właściciele nieruchomości na tym obszarze oraz osoby z pozwoleniem udzielonym przez komendanta oddziału.

Uzasadnienie ustawy

W uzasadnieniu projektu wskazano, że od miesięcy trwa napór na polsko-białoruską granicę. Zaznaczono, że napływ migrantów odbywa się przy wsparciu białoruskich służb państwowych. Działania te mają charakter hybrydowy - ich celem jest destabilizacja sytuacji w Polsce i w Unii Europejskiej.

„Wybudowanie odpowiedniej do zagrożeń bariery wzdłuż granicy państwowej przyczyni się do skutecznego przeciwdziałania nielegalnej migracji. Stąd konieczność pilnego przygotowania ustawy i podjęcia jak najszybciej prac w zakresie wybudowania odpowiednich budowli i zainstalowania urządzeń, składających się na projektowaną barierę. Celem jest uwzględnienie aktualnej szczególnej sytuacji” – podkreślono w uzasadnieniu.

Dodano, że zapewnienie obywatelom Polski bezpieczeństwa jest jednym z najważniejszych zadań państwa oraz „jak najszybsze wejście w życie ustawy pozwoli na realizację inwestycji w zakresie budowy bariery i ochronę bezpieczeństwa publicznego.”

Stan wyjątkowy na granicy

Od 2 września na terenie przygranicznego pasa w województwach podlaskim i lubelskim obowiązuje stan wyjątkowy, który obejmuje 183 miejscowości. Aby uniemożliwić migrantom nielegalne przekroczenie granicy, pilnuje jej Straż Graniczna, policja i wojsko.

Rząd, uzasadniając wprowadzenie stanu wyjątkowego, argumentował, że reżim Aleksandra Łukaszenki wykorzystuje imigrantów z Bliskiego Wschodu i Afganistanu w celach politycznych. Władze Białorusi mają przerzucać migrantów na granice Polski, Litwy oraz Łotwy, by wywrzeć presję na Unii Europejskiej i wymusić zniesienie sankcji nałożonych na Białoruś po sfałszowanych wyborach prezydenckich z sierpnia 2020 roku i brutalnym tłumieniu protestów.

W środę Rada Ministrów podjęła decyzję o zwróceniu się do prezydenta Dudy o przedłużenie stanu wyjątkowego o kolejne 60 dni. Prezydent wyraził zgodę na takie rozwiązanie. Oznacza to, że stan wyjątkowy zakończy się w grudniu, ponieważ konstytucja oraz ustawa o stanie wyjątkowym nie pozwala na przedłużenie go po raz trzeci.

W treści rozporządzenia, udostępnionej na stronie Kancelarii Prezydenta czytamy, że decyzja o wprowadzeniu stanu wyjątkowego została podjęta w związku ze szczególnym zagrożeniem bezpieczeństwa obywateli oraz porządku publicznego, związanym z obecną sytuacją na granicy państwowej Rzeczypospolitej Polskiej z Republiką Białorusi.

Mając na względzie możliwość skutecznego reagowania na zaistniałą sytuację, w rozporządzeniu, zgodnie z zakresem upoważnienia ustawowego oraz wnioskiem Rady Ministrów, wprowadzono następujące rodzaje ograniczeń:

• zawieszenie prawa do organizowania i przeprowadzania, na obszarze objętym stanem wyjątkowym, zgromadzeń w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. – Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. z 2019 r. poz. 631);
• zawieszenie prawa do organizowania i przeprowadzania, na obszarze objętym stanem wyjątkowym, imprez masowych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2171) oraz prowadzonych w ramach działalności kulturalnej imprez artystycznych i rozrywkowych, niebędących imprezami masowymi;
• obowiązek posiadania przy sobie dowodu osobistego lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość przez osoby, które ukończyły 18 lat, przebywające w miejscach publicznych na obszarze objętym stanem wyjątkowym, a w przypadku osób uczących się, które nie ukończyły 18 lat – legitymacji szkolnej;
• zakaz przebywania w ustalonym czasie w oznaczonych miejscach, obiektach i obszarach;
• zakaz utrwalania za pomocą środków technicznych wyglądu lub innych cech określonych miejsc, obiektów lub obszarów;
• ograniczenie prawa posiadania broni palnej, amunicji i materiałów wybuchowych oraz innych rodzajów broni poprzez wprowadzenie zakazu ich noszenia;
• ograniczenie dostępu do informacji publicznej dotyczącej czynności prowadzonych na obszarze objętym stanem wyjątkowym w związku z ochroną granicy państwowej oraz zapobieganiem i przeciwdziałaniem nielegalnej migracji.
• Określając katalog ograniczeń wynikających z przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym wybrano rodzaje ograniczeń jak najmniej dolegliwe dla osiągnięcia zamierzonego celu, jakim jest umożliwienie skutecznej realizacji działań przez właściwe służby państwowe.