Zenon Śmietański gospodarz „Stacji Kuźnia” w Jędrzejowie to kowal o ponad 40 letnim doświadczeniu. Jak rozpoczęła się jego pasja?

Pan Zenon Śmietański urodził się w 1956 roku w Warszawie. Z wykształcenia jest mechanikiem precyzyjnym, ukończył technikum Państwowych Zakładów Lotniczych w Warszawie na kierunku „budowa płatowców”. Jak to się stało, że mechanik precyzyjny stał się kowalem? Przez przypadek.

Do Jędrzejowa, jak mówi również trafił przez przypadek. Szukał dla siebie nowego miejsca do zamieszkania i dowiedział się od znajomych o istnieniu opuszczonej kuźni, której wieczystym użytkownikiem gruntów było miasto Jędrzejów, a administratorem kuźni była Świętokrzyska Dojazdowa "Ciuchcia Expres Ponidzie". Po rozmowach w Urzędzie Miejskim i z przedstawicielami kolejki w 2017 roku udało się mu reaktywować kuźnię, która działa do dziś i obecnie podlega pod Zespół Świętokrzyskich i Nadnidziańskich Parków Krajobrazowych podobnie jak jędrzejowska kolejka wąskotorowa.

Wszystko zaczęło się od wakacji, jakie spędzał wraz z żoną we Włodawie. Jako, że pan Śmietański zawsze lubił zwiedzać, wybrał się do tamtejszego muzeum. Niestety było zamknięte, trwał tam remont. Z racji, że miał w tamtym czasie firmę ślusarską zapytał czy może pomóc. Okazało się, że może przywrócić do świetności ozdobne klamki w muzeum.

Jak wspomina pan Zenon, klamki te były bardziej „ślusarskie niż kowalskie”, ale odnowienie ich zasiało w nim ziarno pasji do kowalstwa, a późniejsze losy i kontakt z doświadczonym kowalem jeszcze bardziej pogłębiło nową pasję, która z czasem stała się zawodem Zenona Śmietańskiego.

Kolejnym zleceniem, w tym samym zresztą muzeum, była balustrada. Była to typowo kowalska praca. Pan Zenon obawiał się trochę podjąć tej pracy, bo nawet Pracownie Konserwacji Zabytków, do których zgłosiło się muzeum, odmówiło.

Mimo to Zenon Śmietański spróbował odnowić balustradę. To było jego pierwsze typowo kowalskie zlecenie, które udało mu się wykonać. Współpracował jeszcze przez jakiś czas z muzeum we Włodawie robiąc dla nich dużo elementów metalowych, takich jak wieszaki, popielniczki i tym podobne. Zlecenie w muzeum we Włodawie otworzyło przed nim szansę na kolejne, z innych muzeów potrzebujących zrobienia bądź odnowienia różnych elementów metalowych. Kowalstwem zaczął się zajmować na poważnie w 1979 roku.

Zobacz galerię zdjęć z kuźni pana Zenona w Jędrzejowie

Pierwszą kuźnię pan Zenon miał koło Piaseczna i tam po sąsiedzku znajdował się drugi kowal, który został jego nauczycielem. Pokazał mu jak poprawnie wykonywać różne elementy i w jaki sposób wykuwać różne metale. Następnie już w swojej kuźni kuł na kowadle dotąd, aż zaczynało mu to wychodzić. Pan Zenon wspomina swojego nieżyjącego już nauczyciela jako utalentowanego kowala i dobrego mentora. Dzięki niemu nauczył się wielu rzeczy. Jedno z kowadeł w „Stacji Kuźnia” należało wcześniej do niego i nadal jest używane.

Od kowadła zresztą zaczęła się ich znajomość. - Podjechałem samochodem pod sklep, kowadło stało przy drzwiach. Zapłaciłem i jakoś wrzuciłem na samochód, choć to ciężar około 250 kilogramów. Nagle ze sklepu wyszedł człowiek, rozgląda się i pyta „Gdzie moje kowadło?!”. Kowadło, które kupiłem i załadowałem było tym, które on wybrał. Nie miałem wtedy jeszcze pojęcia na czym polega wybór dobrego kowadła i wybrałem po prostu pierwsze lepsze, jakie zobaczyłem. Z około stu kowadeł, jakie znajdowały się w tamtym sklepie, mój późniejszy mentor wybrał sobie akurat to jedno, które ja kupiłem. W taki sposób poznali się mistrz i uczeń.

Najczęściej praca pana Zenona Śmietańskiego polega na współpracy z muzeami z całej Polski. Albo wykonywał dla nich od podstaw nowe elementy metalowe, ozdoby, wieszaki, bramy do ogrodów, meble i łóżka, albo pracował we współpracy z konserwatorami zabytków zajmując się odnową zniszczonych balustrad, bram i tym podobnych.

Muzea i zabytki, w których można znaleźć rzeczy, które wyszły spod jego rąk to między innymi: renowacja bramy na zamku w Książu, renowacja bramy w sanktuarium Maryjnym w Świętej Lipce; prace w muzeach we Włodawie, w Krasnymstawie, w Chełmie i w wielu innych.

Jego prace prezentowane były na wielu wystawach całej Polski między innymi w Domu Kultury w Legionowie w 2000 i 2001 roku, w Domu Kultury we Włodawie w 2002 roku, w Domu Kultury w Krasnymstawie oraz na Jarmarku Twórczości Ludowej w Krasnymstawie w 2003 roku. W Muzeum Regionalnym w Piasecznie można było zobaczyć dorobek artysty na wystawie pt. "Zaklęte w metalu" która odbyła się w 2010 roku.

Zenon Śmietański jest wielokrotnym uczestnikiem Ogólnopolskich Targów Sztuki Kowalskiej w Wojciechowie i pokazów kucia w miejscach takich jak: Gniewie, Zakopanem, Gdańsk czy w Muzeum Archeologii w Warszawie. Jest laureatem wielu nagród w konkursach kowalstwa artystycznego w Wojciechowie, Legnicy i Zakopanem.

"Stacja Kuźnia" w Jędrzejowie znajduje się przy ulicy Dojazd 1, niedaleko "Ciuchci Ponidzie" . Kuźnię mogą odwiedzać wszyscy chętni z zastrzeżeniem, że grupy zorganizowane powinny się skontaktować ze "Stacja Kuźnia" na tydzień przed wizytą. Pan Zenon daje także pokazy kowalstwa, które przed pandemią kosztowały 10 złotych od osoby, obecnie zaś nie jest on pewien ile drożej by to mogło kosztować.

Każdy zainteresowany posiadaniem swojego własnego, ręcznie robionego dzieła sztuki z metalu może skontaktować się z panem Zenonem w celu ustalenia szczegółów i potencjalnej ceny. O kwestie wycieczek do kuźni oraz zamówień najlepiej zwracać się bezpośrednio do "Stacji Kuźnia "pod numerem telefonu 502 586 182.

Zobacz galerię zdjęć z kuźni pana Zenona w Jędrzejowie