Chcesz stworzyć archiwum rodzinne? Wraz z radomskim Archiwum Państwowym podpowiadamy jak to zrobić

Pracownicy udzielają także fachowych rad dotyczących warunków, w jakich powinny być przechowywane stare dokumenty czy zdjęcia.

Rozmawiamy z Ireną Mazur, pracownikiem radomskiego archiwum, dyżurną w Pracowni Naukowej.

Barbara Koś - W ostatnich latach coraz więcej mówi się o archiwach rodzinnych. Wydawane są pojedyncze biografie i historie rodów, w których wykorzystuje się dokumenty, zdjęcia i inne pamiątki z minionych czasów. Czym są archiwa rodzinne i co je stanowi?

Irena Mazur: Archiwa rodzinne to wszelkiego rodzaju pamiątki odzwierciedlające przeszłość danej rodziny. Najczęściej są to fotografie, listy, pamiętniki ale często również książki, znaczki, pocztówki, różnego rodzaju bibeloty będące przejawem różnorakich zainteresowań kogoś z rodziny.

- W powstawanie archiwów rodzinnych aktywnie włączyły się Archiwa Państwowe. Punkty konsultacyjne "Archiwa Rodzinne" działają już w ponad 30 miastach Polski. Także w Radomiu. Jaka jest rola archiwum państwowego czyli profesjonalistów w popularyzowaniu tej formy utrwalania przeszłości?

Prywatne zbiory rodzinne kryją w sobie często bezcenne materiały związane z historią miejsca zamieszkania, pracy, z historią regionu czy też kraju. Przeważnie są znane tylko w gronie rodzinnym a warto aby ujrzały światło dzienne. Służy temu między innymi, stworzone na naszej stronie internetowej "Archiwum Rodzin Radomskich", gdzie są umieszczane kopie cyfrowe materiałów zgromadzonych w archiwach rodzinnych wraz z krótkim przedstawieniem historii danej rodziny. Okazuje się, że dzięki zamieszczonym tam informacjom kilka osób nawiązało kontakt z zupełnie nieznanymi sobie członkami swojej rodziny. Jest to jeden z konkretnych powodów, dla których warto dbać o rodzinne pamiątki i warto kultywować rodzinną tradycję.

- W jaki sposób Archiwum Państwowe przychodzi z pomocą zainteresowanym?

- Nasze Archiwum, w miarę możliwości, służy pomocą wszystkim, którzy pragną uporządkować swoje rodzinne zbiory. Najczęściej informacji na ten temat udzielamy w pracowni naukowej, przy której od listopada ubiegłego roku, działa również wspomniany Punkt Konsultacyjny. Charakter porad jest uzależniony od problemu, z którym zwraca się zainteresowany, czasami chodzi o identyfikację dokumentu, który osoba przyniosła ze sobą a czasami o to w jaki sposób uchronić go przed zniszczeniem.

- Czym tłumaczyć można zainteresowanie przeszłością swoich rodzin?

- Życiem... Często przy okazji rodzinnych spotkań przywoływane są opowieści, które dotyczą losów jakiegoś przodka i zawsze znajdzie się ktoś, kto chciałby sprawdzić, czy taka opowieść jest prawdziwa, czy też stanowi tylko rodzinną legendę. W ten sposób zaczynają się systematyczne poszukiwania genealogiczne.

- Czy archiwa rodzinne mogą mieć szersze niż tylko prywatne, sentymentalne znaczenie? Na przykład - dla historii i kultury kraju?

- Oczywiście, że tak. Już o tym wspomniałam. W naszych zbiorach jest grupa akt stanowiących "zbiory osób i rodzin", w których znajdujemy odzwierciedlenie społecznej, politycznej czy kulturalnej działalności niektórych członków danej rodziny. Dość wspomnieć takie rodziny jak Kapelińskich, Kelles-Krauzów, Hemplów, Wigurów, Myszkiewiczów, czy też postaci majora Michała Brzęka-Osińskiego, księdza Jana Wiśniewskiego, Walerego Przyborowskiego...

- Jak zatem zadbać o domowe archiwum?

Roztropnie. W zależności od rodzaju posiadanych pamiątek. Przede wszystkim nie należy narażać ich na duże wahania temperatury i wilgotności, więc odradzamy trzymanie ich w nieogrzewanych piwnicach czy na strychach. Luźne fotografie analogowe należy zabezpieczyć w bezkwasowych kopertach lub teczkach i przełożyć materiałem, który zapobiegnie ich sklejeniu, na przykład, papierem parafinowym. Z dokumentów papierowych należy usuną zszywki, spinacze, wszelkie metalowe części, które mogą rdzewieć. Nie należy używać taśm samoprzylepnych do naprawiania przedarć, gdyż klej w nich zastosowany spowoduje z czasem zniszczenie dokumentu. Generalnie, jeśli nie wiemy w jaki sposób zabezpieczyć konkretny przedmiot zawsze możemy zasięgnąć porady konserwatora czy to przychodząc do naszego Archiwum, czy też szukając informacji w internecie na stronie Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych www.archiwa.gov.pl w zakładce Konserwacja.

- I na koniec poproszę o wskazanie drogi naszym czytelnikom, którzy nie wiedzą, co zrobić z rodzinnymi pamiątkami.

-Jeżeli chcieliby państwo uzyskać poradę jak tworzyć i dbać o archiwum rodzinne lub też zastanawiają się państwo nad przekazaniem dokumentów dotyczących historii państwa rodziny do archiwum państwowego, aby służyły historykom, a może znaleźli państwo dokumenty, które państwa zdaniem posiadają wartość historyczną i zasługują na trwałe zachowanie, prosimy o kontakt z nami pod numerem telefonu: (48) 377 90 60, przesłanie korespondencji na adres e-mail [email protected] lub na adres: Archiwum Państwowe w Radomiu, ul. Wernera 7, 26-600 Radom. Tu także archiwiści wskażą sposoby prowadzenia badań genealogicznych i poszukiwań przodków.