Doktor Magdalena Skarżyńska: szczepionka ma chronić organizm przed ciężkim przebiegiem choroby

Więcej ciekawych i ważnych informacji znajdziesz na stronie głównej ECHODNIA.EU/RADOMSKIE

Pani Doktor – zacznijmy od początku - czym jest wakcynologia?
- To dziedzina nauki zajmująca się szczepionkami i badaniem nad nimi. Szczepionki, obok antybiotyków, należą do jednych z najważniejszych odkryć medycyny. Umiejętne korzystanie z nich powoduje, że jesteśmy w tym miejscu gdzie jesteśmy i o niektórych chorobach możemy najwyżej czytać w książkach. A takich groźnych chorób zakaźnych jest wiele – polio, odra, świnka, różyczka czy krztusiec. Dzięki szczepionkom i programom obowiązkowych szczepień udało się je opanować, a nawet - jak ospę prawdziwą - całkowicie usunąć. Z niektórymi z tych chorób już się nie spotykamy (taką chorobą jest np. polio), ale wciąż się przed nimi szczepimy, bo mogą do nas wrócić, jeśli poziom wyszczepialności (procent osób zaszczepionych) spadnie. Zgodnie z danymi WHO z 2019 roku na świecie zarejestrowano 100 przypadków polio, dlatego cały czas istnieje ryzyko transmisji tego wirusa. Przykładem innej choroby, której wyszczepialność spada i niestety coraz częściej o niej słyszymy jest odra.

Jaki jest mechanizm działania szczepionek?
- Ogólnie mówiąc szczepionki są biologicznymi produktami leczniczymi, które w swoim składzie zawierają pojedynczy antygen lub antygeny. Antygenami mogą być: żywe, atenuowane (osłabione) lub inaktywowane (zabite) mikroorganizmy, ich fragmenty, produkty metabolizmu bakterii (toksyny) czy białka otrzymane metodami inżynierii genetycznej. Po podaniu szczepionki antygeny stymulują układ odpornościowy organizmu do rozpoznania danego antygenu jako obcego, wytworzeniu przeciwciał neutralizujących i utworzeniu komórek pamięci immunologicznej.

Głównym celem szczepienia jest ochrona organizmu przed ciężkim przebiegiem danej choroby oraz powikłaniami, które mogą po niej wystąpić.

Czemu szczepionka przeciw COVID 19 budzi tyle obaw?
- Kiedy pojawiają się nowe szczepionki, nowe preparaty – pojawią się też nowe obawy. Tak było w przypadku szczepionki na polio, tak jest również teraz. Pamiętajmy jednak, że ścieżka którą musi przejść każdy produkt leczniczy przed dopuszczeniem do obrotu jest wielostopniowa i podlega ścisłej kontroli wielu instytucji państwowych. Muszą zostać przeprowadzone badania przedkliniczne, a następnie, w przypadku otrzymaniu pozytywnych wyników, wszystkie trzy fazy badań klinicznych. Badania takie muszą potwierdzić skuteczność, bezpieczeństwo oraz jakość badanego produktu. Bez tego zarejestrowanie i wprowadzenie do obrotu nowego produktu leczniczego jest niemożliwe. Nad bezpieczeństwem leków w Polsce sprawuje nadzór nie tylko producent leku, ale również państwowe urzędy takie jak Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych i europejskie urzędy, takie jak Europejska Agencja Leków - EMA.

Dużo słyszymy o odporności zbiorowej – proszę przybliżyć czytelnikom to pojęcie.
- Odporność zbiorowiskowa (populacyjna, stadna, zbiorowa – używane są różne nazwy) zapewnia ochronę osób nieuodpornionych, dzięki zaszczepieniu odpowiednio dużej części społeczeństwa. Pamiętajmy bowiem, że nie wszyscy z nas będą mogli się zaszczepić (np. ze względu na przeciwwskazania do szczepienia) oraz, że żadna szczepionka nie jest stuprocentowo skuteczna. Skuteczność 95% oznacza, że pozostaje pięć procent osób, które mimo zaszczepienia, nie nabyły odporności.

Szczepiąc się chronimy więc przede wszystkim siebie, ale też równocześnie mamy wkład do odporności zbiorowej i ochronny innych.

Niestety nie wiemy jeszcze dokładnie ile osób musi uodpornić się żebyśmy, jako społeczeństwo, uzyskali odporność. Taki „próg bezpieczeństwa” – odsetek osób które muszą być odporne, by nie dochodziło do masowych zakażań – różni się w zależności od choroby. Przykładowo dla świnki to 75-86%, ale dla odry aż 95. Nie ma wątpliwości – im więcej osób się zaszczepi, tym większa szansa na ochronę całego społeczeństwa.

Wspomniała Pani, że nie wszyscy będą mogli skorzystać ze szczepień. O kogo chodzi?
- Dziś w Polsce ze szczepień będą wyłączone dzieci do 16 lub 18 roku życia (w zależności od rodzaju szczepionki), jak również kobiety w ciąży. Podstawą do wykluczenia w danym momencie są również indywidualne kwestie zdrowotne każdego pacjenta np. zaostrzenia choroby przewlekłej czy gorączka powyżej 38,5 – 39 stopni Celsjusza. O dopuszczeniu do szczepienia każdorazowo decyduje lekarz na podstawie wywiadu z pacjentem, który przeprowadzany jest bezpośrednio przez szczepieniem.