"Retrospekcje. Powiat Radomski" - tak brzmi tytuł interdyscyplinarnego projektu Powiatowego Instytutu Kultury w Iłży

Na "Retrospekcje..." składa się kilka elementów. Po pierwsze - wystawa archiwalnych zdjęć z lat 60. i 70 XX w., ze zbioru, który ocalił Jan Czarnecki - pedagog, działacz społeczny, animator kultury, poeta, Honorowy Obywatel Miasta i Gminy Iłża.

Czarnecki urodził się w 1930 r. w Chwałowicach. Ukończył tamtejsze gimnazjum rolnicze i po latach wrócił znów do tej placówki, jako nauczyciel. W szkole był aparat fotograficzny, rzecz w tamtych latach cenna i nie codzienna. Często korzystał z niego Czarnecki, ale i inni okoliczni mieszkańcy.

- Tak powstała, przypadkowo, cenna historycznie kolekcja, w sumie składająca się z 17 tysięcy zdjęć. Powiatowy Instytut Kultury prezentuje ją jako pierwszy. Wybór fotografii na 22 planszach, przygotował Norbert Jastalski - mówi Renata Metzger, dyrektor Powiatowego Instytutu Kultury.

Wernisaż wystawy "Retrospekcje. Powiat Radomski" odbył się najpierw w Powiatowym Instytucie Kultury, a teraz ekspozycja wędruje odwiedzając gminy powiatu. A na zdjęciach - niby znajome okolice i sytuacje, a jednak tyle zmian! Inna moda i sprzęty, inne żniwa i praca... Słowem, prawdziwa wyprawa w czasie.

Kolejna odsłona projektu to organizowane przez Instytut, wspólnie z bibliotekami i lokalnymi centrami kultury, spotkania o historii danych miejscowości czyli "Retropopołudnia".

Pierwsze odbyło się w październiku w świetlicy w Bartodziejach (gmina Jastrzębia). Rozmawiano o historii szkolnictwa w gminie Jastrzębia. Oj nie było kiedyś łatwo! Nauczycielki w śniegu brnęły na piechotę do szkół, na wyposażeniu były portrety wodzów narodu i partii i spluwaczki, wychodek zamiast toalet w budynkach, a gąbka zmoczona do ścierania tablicy zamarzała...

- A teraz w czwartek, 18 listopada, o godzinie 17, zapraszamy do Wolanowa, do Gminnego Centrum Kultury i Biblioteki. Porozmawiamy o muzyce ludowej o jej znaczeniu w życiu wsi i o tym jak się zmienia, jak inspiruje obecne pokolenie. Będzie śpiewająco! A to za przyczyną grupy z Bieniędzic i Wolanianek - mówi Renata Metzger.

Oczywiście spotkaniu w Wolanowie towarzyszyć będzie i wystawa "Retrospekcje. Powiat Radomski".

- Mamy nadzieję, że stanie się ona dla wszystkich jej widzów inspiracją do poszukiwania we własnych zbiorach starych zdjęć pokazujących codzienne życie w miejscowościach regionu. Prosimy o ich przekazywanie do nas, do bibliotek na terenie Powiatu Radomskiego, do dzielenia się z nami historiami swoimi, swoich rodzin ([email protected]). Marzy nam się, z czasem, stworzenie z tych fotografii nowej wystawy i albumu. Tylko tak możemy ocalić tę naszą, codzienną historię, która też jest przecież bardzo ważna - objaśnia projekt Renata Metzger.

Ostatni element tego dużego, interdyscyplinarnego projektu, to profil "Retrospekcje. Powiat Radomski" na Facebooku.

Działa on od końca października. Ma służyć, jeszcze szerszemu propagowaniu lokalnej historii i tradycji; pokazywać historię tę mniejszą, codzienną tworzoną przez nas, naszych przodków, osoby zamieszkujące Radomskie na przestrzeni dziejów.

Codziennie, czasem nawet kilka razy na dzień, pojawiają się tam ciekawostki i archiwalne fotografie dotyczące przeszłości miejscowości, gmin z Powiatu Radomskiego i historii samego powiatu. Profil powoli zdobywa popularność wśród internautów.

Niektóre zdjęcia przywołują miłe wspomnienia wśród odbiorców. Na przykład, zamieszczona na "Retrospekcje. Powiat Radomski" fotografia kina nieistniejącego już obecnie kina "Syrenka" w Skaryszewie, spowodowała że głos zabrali dawni widzowie tej placówki

"W 1962 byłem z dziewczyną w tym kinie na seansie. Byliśmy tylko sami. Wysypały mi się cukierki z papierowej torebki. Zauważył operator że po ciemku czegoś szukałem. Zapalił światło w sali kinowej i zbierał z nami. Dostał za to cukierka" - wspominał pan Józef.

Gdy z kolei pojawił się wpis o dworze w Chruślicach (gmina Wolanów): "Chruślice w gminie Wolanów to dawna wieś zaściankowa, zamieszkała przez ubogą szlachtę, własnoręcznie uprawiającą ziemię. Wśród właścicieli Chruślic najbardziej znany był Walenty Kwaśniewski - uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, żołnierz Legionów Dąbrowskiego i Napoleona Bonaparte. W 1826 roku dwór w Chruślicach był "z drzewa w węgieł stawiany, gontami pobity [...] obejmujący w sobie pokoi pięć, garderobę i sień....."; też była reakcja. "W tym dworku była szkoła ,tam się uczyłam razem z uczniami którzy byli żołnierzami" - wspominała pani Irena.

Projekt "Retrospekcje. Powiat Radomski" tworzony jest we współpracy ze znanym już w Radomiu profilem "Radom. Retrospekcja".

- Jeszcze przed pandemią zastanawialiśmy się nad poszerzeniem terenu o którym jest mowa, o region. Były też postulaty sympatyków spotkań, by je transmitować. Teraz, projekt "Retrospekcje. Powiat Radomski" spełnia te wszystkie postulaty - mówi Renata Metzger.

"Retropołudnia" są transmitowane na żywo i można się do nich przyłączyć na stronie www.pik.radom.pl (tam także zapis wcześniejszego spotkania, wernisażu wystawy w Iłży) oraz na profilu PIK na Facebooku.