W Borkowicach naukowcy wciąż odkrywają nowe tropy dinozaurów. Jak zagospodarować to miejsce?

Teren, na którym odkryto tropy dinozaurów w Borkowicach w części należą do Nadleśnictwa Przysucha, a obecnie znajduje się w dzierżawie na potrzeby kopalni iłów ceramicznych z części złoża glin ogniotrwałych „Borkowice-Radestów”. To właśnie podczas wydobywania gliny dokonano odsłonięć tropów dinozaurów. Lasy Państwowe przedstawiły swoje stanowisko w sprawie odkrycie i deklarują pełną wolę współpracy z wszystkimi zainteresowanymi stronami w celu zachowania tego cennego znaleziska z jednoczesnym respektowaniem obowiązujących przepisów prawa.

Przypomnijmy, że odkrycia śladów dinozaurów dokonali w lipcu 2021 roku geolog z Państwowego Instytutu Geologicznego – Państwowego Instytutu Badawczego prof. dr hab. Grzegorz Pieńkowski oraz dr Grzegorz Niedźwiedzki z Uniwersytetu w Uppsali, w Szwecji. Naukowa ranga odkrycia jest bardzo duża, są to liczne, unikalne ślady drapieżnych i roślinożernych dinozaurów sprzed 200 milionów lat.

- Dla ochrony tego odkrycia i w celu umożliwienia prowadzenia dalszych badań naukowych 22 marca 2022 roku przy aktywnym udziale Lasów Państwowych teren został objęty ochroną poprzez powołanie stanowiska dokumentacyjnego. W uzasadnieniu do uchwały Rady Gminy w Borkowicach, którą ustanowione zostało stanowisko dokumentacyjne o nazwie „Dinozaury z Borkowic” czytamy: „W dwóch poziomach bezpośrednio nad dolną warstwą iłu i pod górną warstwą iłu stwierdzono w spągach piaskowców występowanie licznych, perfekcyjne zachowanych tropów dinozaurów w formie naturalnych odlewów. Potwierdzono nowe dla nauki ichnogatunki tropów, które mają znaczenie dla nauki światowej – informuje Edyta Nowicka, rzecznik prasowy Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu.

W borkowickim znalezisku ślady pozostawione zostały przez dinozaury biegnące, płynące, odpoczywające i siedzące na błotnistym osadzie, odkryto również wiele zagadkowych struktur, zapewne związanych z różnorodnymi aktywnościami życiowymi dinozaurów.

- Odkrycie tropów dinozaurów w Borkowicach to zagadnienie wielopłaszczyznowe i złożone, będące przedmiotem zainteresowania i działań różnych organizacji, instytucji, samorządu i przedsiębiorstwa, co wynika z obowiązujących przepisów prawa. Stąd w spotkaniach i ustaleniach dotyczących zagadnienia udział biorą przedstawiciele: Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Radomiu, Nadleśnictwa Przysucha, Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Warszawie, Wydziału Spraw Terenowych w Radomiu, Państwowego Instytutu Geologicznego, Państwowego Instytutu Badawczego, Okręgowego Urzędu Górniczego w Warszawie, Starostwa Powiatowego w Przysusze, Urzędu Gminy w Borkowicach, Firmy WIS-GROUP Sp. z o.o. - dodaje Edyta Nowicka.

Na złożoność zagadnienia ma wpływ to, że odkrycia tropów dinozaurów dokonano na terenie czynnej, działającej zgodnie z wszelkimi przepisami prawa kopalni, gdzie wcześniej powstały prawne zobowiązania wynikające z tytułu innych przepisów prawa.
- Obecnie konieczne jest, z jednej strony umożliwienie spełnienia wymogów nałożonych przepisami prawa dotychczas mającymi zastosowanie dla tego obszaru – realizacja i zmiana decyzji ustalającej rekultywację i zagospodarowanie gruntów pokopalnianych, a z drugiej zaś strony umożliwienie należytej ochrony stwierdzonych wartości paleontologicznych i zabezpieczenie ich do badań – zauważa Edyta Nowicka w swoim stanowisku.

Lasy Państwowe zauważają, że do momentu odkrycia przez naukowców tropów dinozaurów w lipcu 2021 r., do którego doszło na terenie czynnej kopalni, do tego obszaru od roku 2019, ze względu na wydobycie kopalin miały zastosowanie przepisy następujących aktów prawnych i wynikające stąd zobowiązania: Ustawa o lasach (dzierżawa gruntów leśnych); Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych (opłaty roczne z tytułu użytkowania gruntów leśnych na cele nierolnicze i nieleśne określone w decyzji zezwalającej na wyłączenie gruntów z produkcji leśnej, decyzja określająca kierunek i termin wykonania rekultywacji); Ustawa Prawo geologiczne i górnicze (koncesja na wydobywanie kopalin); Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach dla przedsięwzięcia); Ustawa Prawo przedsiębiorców (prowadzenie działalności gospodarczej); Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym.

- Sytuacja uległa znaczącej zmianie ze względu na odkrycie tropów dinozaurów w lipcu 2021 roku. W 2022 roku ustanowiono tu przy aktywnym udziale Lasów Państwowych stanowisko dokumentacyjne w myśl przepisów Ustawy o ochronie przyrody. Jest to forma ochrony przyrody odpowiednia do obejmowania ochroną kopalnych szczątków roślin lub zwierząt. Uchwałą Rady Gminy w Borkowicach z 25 marca 2022 roku ustanowione zostało stanowisko dokumentacyjne o nazwie „Dinozaury z Borkowic” położone w Borkowicach o łącznej powierzchni 8,1458 ha, które w części obejmuje działkę o pow. 1,9971 ha, która stanowi własność Skarbu Państwa w zarządzie Nadleśnictwa Przysucha. W uchwale zapisano, że nadzór nad stanowiskiem sprawuje Państwowy Instytut Geologiczny – dodaje Edyta Nowicka.

Unikatowe okazy geologiczne (tropów dinozaurów) w formie bloków skalnych z odciskami znalezione dotychczas w wyrobisku przez naukowców przy współpracy z dzierżawcą terenu WIS-GROUP Sp. z o.o. zostały zgodnie z ustaleniem z Państwowym Instytutem Geologicznym przemieszczone przez przedsiębiorcę na działki będące jego własnością.

- Lasy Państwowe deklarują pełną wolę współpracy ze stronami w celu wypracowania najbardziej korzystnego rozwiązania mającego na celu zachowanie tego cennego znaleziska z jednoczesnym respektowaniem obowiązujących przepisów prawa – stwierdza Edyta Nowicka, rzecznik prasowy RDLP w Radomiu.