Malta. Megalityczne świątynie

[galeria_glowna]
Malta ma liczącą około 70 wieków historię. Pierwsi osadnicy przybyli na te wyspy z odległej o 93 km Sycylii w okresie neolitu, około 5000 r. p.n.e. Zamieszkali, co potwierdzają badania archeologiczne, w grotach, ale budowali również osady. Jedyna której fundamenty zachowały się, a w niej świątynie Skorba, znajduje się w pobliżu obecnej wsi Mġarr w zachodniej części wyspy Malta. Wzniesione, gdyż było ich kilka, w różnych okresach w ciągu około tysiąca lat, z wysokich megalitycznych bloków.

Młodsze i znacznie potężniejsze świątynie Tarxien zbudowano między 4000 i 3000 rokiem p.n.e. zaledwie kilkaset metrów od Hypogeum, w pobliżu obecnej miejscowości Paola. Inne: Mnajdra i Haġar Qim z około 3000 - 2500 r. p.n.e. na wysokim południowym brzegu morza w odległości 500 m jedna od drugiej, które zwiedziliśmy dokładnie, nakryte są obecnie ze względów ochronnych ogromnymi konstrukcjami namiotowymi. 10 lat temu widziałem je jeszcze bez tego zabezpieczenia.

Po raz drugi byłem również w, rekonstruowanych obecnie, co tylko trochę przeszkadza w zwiedzaniu, datowanych na 3600 - 3000 r. p.n.e. świątyniach Gġantija na wyspie Gozo, 3 km na wschód od jej głównego miasta - Victoria ( Rabatu ). Według legendy świątynie te zbudowała olbrzymka Gġantija. Niemożliwym wydawało się bowiem, i nadal nie wiadomo w jaki sposób tego dokonano, przenoszenie i ustawianie potężnych bloków skalnych o wysokości do 7,5 m i wadze około 50 ton, przez ludzi.

Prawdopodobnie przesuwano je na kamiennych kulach, zachowanych przed Świątynią Południową. Ale jak wielkiej potrzeba było do tego siły i skąd pochodziła? Atrakcyjność tych świątyń, do których wchodzi się z placyku w wiosce z zabytkowymi piętrowymi domami z ozdobnymi balkonami i loggiami, podnosi wspaniała panorama większej części wyspy, roztaczająca się z jej murów otoczonych w wielu miejscach z zewnątrz roślinnością i egzotycznymi kwiatami.

Inną pamiątką z odległej przeszłości, z epoki brązu i żelaza tj. około 2500 - 700 r. p.n.e. są tajemnicze, równoległe i głębokie nawet na kilkadziesiąt centymetrów koleiny wyżłobione w wapiennych skałach. Zachowane na terenach stanowiących obecnie stanowiska archeologiczne na Malcie - byliśmy w jednym z nich, Clapham Junction oraz na Gozo. W jaki sposób powstały? Jaki był nacisk na kamienne podłoże i jak długo trwał? To też niewyjaśniona do końca tajemnica. Prawdopodobnie są to ślady transportowania potężnych bloków kamiennych na budowę pobliskich świątyń. Czy jakimiś pojazdami kołowymi, czy też na drewnianych płozach oraz kto i w jaki sposób je zbudował? I dlaczego niektóre z nich prowadzą do krawędzi nadmorskich klifów?

Materialne ślady z okresów kolonizacji Malty przez Fenicjan, Kartagińczyków, Rzymian, Wandalów i Bizantyjczyków zachowały się przede wszystkim w Narodowym Muzeum Archeologicznym. Chociaż w przypadku Rzymian, również w terenie. Widzieliśmy nad Zatoką św. Pawła teren dawnej willi wielkorządcy rzymskiego Publiusza, w której według legendy gościł on przez 3 dni apostoła Pawła i został przez niego nawrócony na chrześcijaństwo. Byliśmy również w Domu Rzymskim - Domus Romanus w Rabacie, klasycystycznym budynku - obecnie muzeum, z zachowanymi rzymskimi mozaikami podłogowymi, licznymi rzeźbami i innymi obiektami z wykopalisk.

Na południowym wybrzeżu Malty, w wiosce Wied Iz-Zurrieg popłynęliśmy łodzią do słynnej Błękitnej Groty i kilku innych w wysokim skalistym klifie. Na północnym, w pobliżu St. George's Bay, zeszliśmy do Għar Dalam - Jaskini Ciemności, która była jedną z pierwszych siedzib ludzkich na wyspie w okresie neolitu. Z ciekawymi stalagmitami oraz warstwami skamieniałych kości prehistorycznych zwierząt. W pawilonie wejściowym na poziomie ziemi jest też niewielkie muzeum zrekonstruowanych szkieletów oraz pojedynczych kości, zębów i kłów wymarłych gatunków zwierząt odkrytych na wyspie.