Podkarpackim więźniom w celach za ciasno. Żądają wysokich odszkodowań

Ile kosztują więźniowie

25,5 mln zł - zapłacono pełnomocnikom z urzędu reprezentującym więźniów w 2009 roku.
4,5 zł - koszt dziennego wyżywienia więźnia
5,35 zł - koszt dziennego wyżywienie więźnia wymagającego diety
6 zł - koszt dziennego wyżywienia pacjenta w szpitalu

W 2009 roku do sądów na Podkarpaciu wpłynęło 50 pozwów od skazanych. W ubiegłym było ich już o 30 więcej. Skąd takie zainteresowanie więźniów szukaniem sprawiedliwości?

- Więźniowie walczą o odszkodowania, bo ich to nic nie kosztuje. Zgodnie z tzw. prawem ubogich są zwolnieni z kosztów sądowych i dostają adwokata z urzędu, czyli pełnomocnika, którego wynagrodzenie pokrywa państwo - tłumaczy Władysław Finiewicz, dziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Rzeszowie. - W dodatku sądy w obawie przed skargami do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka praktycznie nie odmawiają skazanym przyznawania pełnomocnika, nie patrząc na zasadność skarg - dodaje.

Nie osiągają celu

Efekt jest taki, że w więzieniach krążą nawet szablony pozwów, które osadzeni chętnie sobie przekazują. Ci przenoszeni z zakładu do zakładu dzielą się też doświadczeniami kolegów z byłych placówek, polecając konkretnych adwokatów. Za naruszenie dóbr osobistych, zbyt ciasne cele lub utrudniony dostęp do opieki lekarskiej żądają nawet 50-tysięcznych odszkodowań. Rekordzista z rzeszowskiego Zakładu Karnego na Załężu zażyczył sobie 4 milionów złotych za przebywanie w celi z osobą palącą. Ile z tych spraw kończy się przyznaniem odszkodowania? W skali kraju około 10 procent, w regionie niewiele ponad 1 procent.

- Przez dwa ostatnie lata przegraliśmy tylko jedną sprawę o przeludnienie celi. Zapłaciliśmy 1000 złotych zadośćuczynienia i 2 tysiące wynagrodzenia dla adwokata - mówi Jarosław Wójtowicz, rzecznik Okręgowego Inspektoratu Służby Więziennej w Rzeszowie. - Wynika z tego jasno, że skargi osadzonych są najczęściej bezpodstawne, a żądania finansowe zbyt wygórowane - dodaje.

Jedzą lepiej niż pacjenci

To, że więźniowie nie mają na co narzekać potwierdzają również liczby. Regulowana przepisami powierzchnia mieszkalna dla więźnia to 3 metry kwadratowe. Dodatkowo osadzeni muszą mieć dostęp do kącika sanitarnego z umywalką, dlatego pięcioosobowe cele mają minimum 17-18 metrów kwadratowych. Tymczasem na oddziale chorób wewnętrznych Szpitala Specjalistycznego przy ul. Szopena w Rzeszowie w 6-łóżkowej sali na jedną osobę przypada około 3,5 metra kwadratowego. Ginekologia i chirurgia są tak przeciążone, że pacjenci leżą na korytarzach. Niewiele mniej niż w szpitalach dzienne wydaje się na wyżywienie skazanych. W więziennym menu można znaleźć wołowinę w warzywach, kapuśniak z ziemniakami, a na śniadanie pasty rybne, jajka i kiełbasę toruńską. Rarytasy, o jakie trudno w niejednej, wielodzietnej rodzinie.

- Takie sytuacje budzą i będą budzić społeczne oburzenie, bo w końcu więźniowie znaleźli się w zakładach ze swojej winy. W imię czego mają przebywać w bardziej komfortowych warunkach niż cierpiący pacjenci - mówi Leszek Gajos, socjolog z Rzeszowa. - Nie jesteśmy bogatym narodem i jeśli nie ma pieniędzy na domy dziecka, szpitale lub domy opieki społecznej nie będzie przyzwolenia na roszczenia więźniów - dodaje.

Adwokaci nie zarobią na więźniach?

Za pracę adwokata reprezentującego więźnia płacą wszyscy podatnicy. Wynagrodzenia za wygrane sprawy liczone są od wysokości roszczenia i wynoszą ok. 3,5 tys. zł (plus VAT). Dla Ministerstwa Sprawiedliwości to za dużo, zwłaszcza w obliczu lawinowo rosnącej liczby powództw wnoszonych przez skazanych. Dlatego resort już myśli o oszczędnościach i chce wprowadzić stałą, zryczałtowaną stawkę wynagrodzenia za sprawy z urzędu. Miałaby ona wynosić 120 złotych netto.

- Ministerstwo argumentuje, że tego typu sprawy nie są czasochłonne. Jest odwrotnie, bo potrzeba do nich specjalistycznej wiedzy, opinii biegłych i ogromnego wkładu pracy - tłumaczy dziekan Finiewicz. - Więźniom nie zależy przecież na czasie, oni mogą pisać pisma w nieskończoność. A my prowadzimy te sprawy latami - kończy.

Naczelna Rada Adwokacka projekt już oprotestowała. Jej przedstawiciele zapowiadają, że jeśli dojdzie do zmiany stawki, skierują sprawę do Trybunału Konstytucyjnego.