KULTURA Z ŁATWIEJSZYM DOSTĘPEM

„Wsparcie osób z niepełnosprawnościami na Mazowszu” to nowy program samorządu województwa mazowieckiego. Ma on ułatwić osobom z niepełnosprawnościami korzystanie z oferty 28 mazowieckich instytucji kultury, zwiększając ich udział w życiu społecznym.

– Przełamaliśmy ważną barierę, jaką są finanse. Najpierw wprowadzając program „Kulturalna szkoła na Mazowszu”, w ramach którego uczniowie szkół podstawowych i ponadpodstawowych mogą odwiedzić muzeum czy pójść do teatru za złotówkę. Teraz proponujemy podobną ofertę dla osób z niepełnosprawnościami – mówi wicemarszałek Rafał Rajkowski.

Osoby z niepełnosprawnościami mogą wybierać spośród 28 instytucji kultury prowadzonych przez samorząd Mazowsza. Wśród nich są zarówno instytucje teatralne i widowiskowe (np. Teatr Polski im. Arnolda Szyfmana w Warszawie, Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca Mazowsze im. Tadeusza Sygietyńskiego w Otrębusach czy Teatr Dramatyczny im. Jerzego Szaniawskiego w Płocku), skanseny (Muzeum Wsi Mazowieckiej w Sierpcu i Muzeum Wsi Radomskiej w Radomiu), a także muzea (np. Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie, Muzeum Zbrojownia na Zamku w Liwie, Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu, Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce, Muzeum Mazowieckie w Płocku, Państwowe Muzeum Etnograficzne w Warszawie czy Muzeum Sportu i Turystyki w Warszawie).

– Kultura, sztuka to dziedziny, w których każdy znajdzie coś dla siebie. Dorobek, jakim mogą poszczycić się instytucje samorządu województwa wraz z instytucjami kultury, chcemy pokazać i udostępnić osobom z niepełnosprawnościami, ich bliskim i opiekunom – zauważa Artur Świercz, pełnomocnik zarządu województwa mazowieckiego ds. osób z niepełnosprawnościami i dodaje – jestem przekonany, że realizując ten program, stworzymy przestrzeń, dzięki której obie strony będą w stanie wzmocnić swoją wartość.

Kulturę można odbierać różnymi zmysłami. Jej dostępność dla osób ze szczególnymi potrzebami to nie sam wjazd do budynku. – Zabytkowe zamki, z wąskimi klatkami czy stare domy w skansenie z tradycyjnym wysokim progom mogą nie zawsze być dostępne dla osób poruszających się na wózkach, ale mogą być dostosowane np. do potrzeb osób z niepełnosprawnością wzroku. Instytucje aranżują swoje przestrzenie na miarę możliwości i pomysłu na prezentowanie oferty – zaznacza Artur Świercz, pełnomocnik zarządu województwa ds. osób z niepełnosprawnościami.

Bardzo ważne jest, by przed wybraniem się czy zdalnym zakupem biletu sprawdzić na stronie instytucji kultury nie tylko jej bieżącą ofertę, ale też to, w jaki sposób jest ona dostępna pod kątem indywidualnych potrzeb.

Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, w tym ważna dla miasta część – Muzeum Historii Radomia to jedna z najlepiej przystosowanych instytucji muzealnych w kraju. – Mamy pełną dostępność dla osób poruszających się na wózkach, pełną ofertę dla osób niewidomych i niedowidzących: specjalnie przygotowane audiodeskrypcje, tyflografiki eksponatów i obrazów, oznaczenia poziome, plany ekspozycji na wszystkich poziomach. Głusi mogą skorzystać z przewodników z oprowadzaniem w języku migowym. Duża część ekspozycji zorganizowana jest tak, że replik eksponatów można dotykać – wymienia Adam Duszyk, zastępca dyrektora muzeum. – Naszą misją jest upowszechnianie dorobku kultury, przedstawienie historii – chociażby naszego miasta. Sięgamy po różne rozwiązania, by każdy mógł poznać naszą ofertę. W filozofii planowania ekspozycji poszliśmy nawet dalej i przygotowaliśmy w przewodniku z audiodeskrypcją dodatkowe informacje, których nie ma w ofercie dla zwiedzających.

W Muzeum im. Jacka Malczewskiego znajduje się 11 obrazów artysty przedstawionych jako eksponaty dotykowe. Są to płaskorzeźby zaprojektowane zgodnie ze standardami tworzenia tyflografik, czyli są uproszczonym odwzorowaniem oryginalnego dzieła przy zachowaniu skali oraz proporcji. Zamontowane są na pulpitach pod prawidłowym kątem nachylenia i na odpowiedniej wysokości, opisane w alfabecie Braille’a z dodatkową audiodeskrypcją.

W Muzeum Historii Radomia można dotykiem poznać np. kształt kościoła św. Wacława w Radomiu (makieta), ale też eksponaty: kulę kamienną, armatę i umundurowanie ułana Księstwa Warszawskiego. Przed każdym dotykowym eksponatem znajdują się pola uwagi.

– Nie ograniczamy się tylko do prezentowania obiektów muzealnych w sposób dostępny dla każdego, ale takie są też nasze lekcje muzealne. Mamy wygrzewarki do tworzenia tyflografik na specjalnym papierze pęczniejącym. Lekcja poprzedzona zwiedzaniem muzeum, doświadczaniem dzieł Jacka Malczewskiego, wysłuchaniem krótkiego wykładu na temat życia i twórczości Jacka Malczewskiego, kończy się warsztatami, w których uczestnicy mogą stworzyć własne obrazy i tę pamiątkę zabrać do domu. To uwrażliwianie na sztukę, ale i na różnorodny jej odbiór – zauważa Duszyk.

Również Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej Elektrownia w Radomiu wprowadziło wiele udogodnień umożliwiających osobom ze szczególnymi potrzebami dostęp do instytucji m.in. bezprogowe drzwi, dobre oświetlenie wnętrz, posadzka zróżnicowana pod względem kolorystycznym, ciągi komunikacyjne, które są odpowiednio szerokie i wolne od przeszkód, windy z informacją głosową oraz panele z przyciskami w języku Braille’a.

– Dokładamy starań, żeby zapewnić udogodnienia, które umożliwią wszystkim, którzy chcą uczestniczyć w organizowanych przez nas wydarzeniach, jak najpełniejszy do nich dostęp – zapewnia Włodzimierz Pujanek, dyrektor „Elektrowni”. – Jesteśmy głęboko przekonani, że obcowanie ze sztuką w jej najróżniejszym spektrum poprzez dostarczanie wielu przeżyć sprzyja kształtowaniu empatii i wrażliwości.

W instytucji zaplanowane są kolejne modernizacje wnętrz oraz wdrażanie nowych urządzeń takich jak pętle indukcyjne, systemy mikronawigacyjne, makiety tyflograficzne i oznaczenia brajlowskie. Po zakończeniu wszystkich prac pojawi się przewodnik dla zwiedzających, pozwalający przygotować się na wizytę w instytucji oraz zapoznać się ze wszystkimi udogodnieniami. Będzie on dostępny w formie elektronicznej oraz papierowej.

– Zwiększenie dostępu do instytucji kultury to nie tylko zmiany dotyczące obiektu, ale też proponowane wydarzenia – w przyszłym roku w ramach projektu „Rusz się w Elektrowni” pojawi się cykl zajęć, głównie tanecznych, ale również z jogi i tai-chi, które będą adresowane do osób z niepełnosprawnościami – zaznacza Włodzimierz Pujanek.

Oferta instytucji kultury może w ramach programu dotyczyć wyłącznie przedsięwzięć własnych tej instytucji (poza projektami okazjonalnymi). Bilet można kupić w kasie lub za pośrednictwem strony internetowej wybranej instytucji kultury, ale przed zakupem przez internet trzeba skontaktować się z wybraną instytucją telefonicznie lub za pośrednictwem poczty elektronicznej, żeby potwierdzić ofertę.