Meksyk. Uxmal - miasto z bogiem deszczu (zdjęcia)

[galeria_glowna]

(fot. Marzena Kądziela)

Wieczorem miasto z piramidami, platformami, świątyniami i budowlami, co do przeznaczenia których wciąż nie ma pewności, przemienia się w ogromny nastrojowy teatr. Widzowie zasiadają na kamiennych stopniach, by w ciemności oczekiwać na spektakl. Sądziłam, że wielki plac porośnięty zieloną trawą będzie spełniał funkcję estrady, jednak okazało się, że tam nic się nie dzieje. Nie aktorzy odgrywają tu bowiem główną rolę, ale światło i dźwięk.

Z głośników rozlega się głos narratora opowiadającego legendy, jakie dotrwały od czasów Majów aż do dziś. Poszczególne budowle, dzięki grze świateł, zaczynają wyłaniać się z ciemności: Pałac Gubernatora, Dom Kapłanek, Piramida Wieszcza, Wielka Piramida. Najważniejsze elementy Uxmal pokazują się publiczności w niebieskiej, zielonej, żółtej, fioletowej poświacie. Spektakl "Luz y sonido" (światło i dźwięk) rozbudza wyobraźnię i powoduje, że nie mogę się doczekać poranka, kiedy zobaczę dawne miasto w dziennym świetle.

MIASTO KILKAKROTNIE BUDOWANE

Uxmal to jedno z najciekawszych miast Majów położone na meksykańskim Półwyspie Jukatan, 70 kilometrów od stolicy tej krainy - Meridy. Jego nazwę tłumaczy się jako "trzykrotnie budowane", a to oznacza, że stosowano w nim powszechną wśród dawnych kultur tego regionu praktykę polegającą na wznoszeniu nowych budowli na innych, już istniejących. Potwierdzają to badania archeologiczne, które dowodzą, że miasto przeżywało kilka architektonicznych przeobrażeń.
Prawdopodobnie Uxmal zostało zamieszkałe około 600 roku n.e. Jego budowle wznoszono w stylu Puuc, charakterystycznego dla tego regionu Jukatanu. Ustawiano je wokoło czworokątnych dziedzińców na sztucznie usypanych platformach. W budynkach łatwo wyodrębnić części górne i dolne znacznie różniące się od siebie. Ściany dolnej części nie mają ozdób, za to mnóstwo w nich wejść równo rozmieszczonych wzdłuż budynku. Górna to bogactwo zdobień, wzorów geometrycznych i masek.

MODLITWY O DESZCZ

Najczęściej spotykane w Uxmal maski przedstawiają boga Majów o imieniu Chaac. To bóg deszczu i uosobienie pioruna. Jego charakterystyczne cechy to muszle noszone na każdym uchu, gruba odstająca górna warga oraz skręcony kosmyk wystający z ust. Gdy postać przedstawiana jest w całości, przy bóstwie znajdziemy jeszcze topór, symbolizujący piorun, który Chaac dzierży w dłoni.
Tak licznie przedstawiany bóg deszczu nie dziwi archeologów. Wiadomo bowiem, że Jukatan jest ubogi w wodę pitną. Majowie osiedlali się zazwyczaj w pobliżu studni zwanych cenote, a gdy zapasy wody się wyczerpywały, pozostawała tylko modlitwa o deszcz. Deszczówkę gromadzono w ogromnych kadziach i znowu modlono się, by starczyło jej do następnej pory deszczowej.
Aż trudno uwierzyć, że mieszkańcy Uxmal borykający się z tak poważnymi problemami, jak brak wody, żyli tu aż 300 lat. Około 900 roku n.e. opuścili miasto, pozostawiając je tropikalnej dżungli, która w błyskawicznym tempie porastała domostwa, świątynie, piramidy. Do tej pory nie odkopano bardzo wielu elementów, które obecnie stanowią zielone pagórki.

(fot. Marzena Kądziela)

NIETYPOWA PIRAMIDA

Dla współczesnych miasto Uxmal odkryto dopiero w wieku XIX, a pierwsze wykopaliska prowadził tu duński odkrywca i archeolog, miłośnik kultury Majów, Frans Blom żyjący w latach 1893 - 1963.
Na terenie Uxmal znajduje się jedna z najdziwniejszych piramid, jakie zbudowali Majowie. Ta dziwność polega przede wszystkim na jej kształcie. Budowniczowie zarówno na Jukatanie, w Gwatelamli, Belize jak i w starożytnym Egipcie wznosili piramidy na prostokątnej podstawie. Tymczasem Piramide del Adivino, czyli Piramida Wieszcza, Wróża, albo Maga, stoi na podstawie o owalnym kształcie.

Zresztą piramida o wysokości około 38 metrów była wielokrotnie rozbudowywana i, tak jak podobne budowle na świecie, rosła wraz z pomysłami nowych architektów. Obudowywano ją z każdej strony, dobudowywano kolejne warstwy, jak łuski cebuli. Na tyłach znajdującej się na szczycie świątyni postawiono kolejną świątynię i dobudowano prowadzące do niej schody. Tak więc piramida miała dwie świątynie: wschodnią i zachodnią. W IX wieku powstała trzecia, do której także prowadziły schody.

Dziś te schody to bardzo trudny do pokonania turystyczny szlak i podobnie jak w przypadku innych piramid, łatwiej na nie się wspiąć niż z nich zejść.
Nieco niższą od Piramidy Wieszcza jest Wielka Piramida, która jeszcze nie do końca jest odrestaurowana.

Fasada Pałacu Gubernatora, który liczy prawie 100 metrów długości i tak jak inne budowle Uxmal w dużej części pokryte płaskorzeźbami. Tu podobno można znaleźć aż 180 masek boga Chaaca.

Dom Kapłanek czy Dom Mniszek liczy aż 74 małe komnaty. Sądząc po nazwie w komnatach czy raczej celach zamieszkiwały kapłanki, jednak zdaniem naukowców budynki mogły stanowić królewską szkołę, akademię wojskową, albo po prostu część kompleksu pałacowego. Na ścianach znowu dostrzegamy dobrze już znane maski boga Chaaca. Ale są tu także inne zdobienia, między innymi podobizny boga Quetzalcoatla - Upierzonego Węża czyli bóstwa, które plemiona prekolumbijskie uważały między innymi za współtwórcę świata, boga wiatru, nieba, ziemi, dobrobytu, płodności. Są tu także stylizowane obrazy dawnych chat Majów krytych palmowymi liśćmi.

(fot. Marzena Kądziela)

KRWAWA GRA W PIŁKĘ

Z budowli jedno z wyjść prowadzi wprost na wielki dziedziniec, który był kiedyś boiskiem do gry w pelotę. Do dziś zachowały się kamienne otwory, do których, jak obecnie w koszykówce do kosza, trafiano piłką.
W pelotę grano w całej Mezoameryce używając do tego dużej piłki lanej z kauczuku, niezwykle ciężkiej i twardej. Reguły i sposób punktowania nie są dziś dokładnie znane, wiadomo tylko, że nie wolno było piłki trzymać w rękach, a najlepsze strzały oddawano z biodra. Stroje graczy, które miały chronić ich przed kontuzją, składały się z szerokiego ciężkiego pasa wykonanego z drewna i skóry, ochraniaczy na biodra i kolana, rękawic, a w niektórych rejonach nawet z hełmów. Mimo to, z uwagi na prędkość i wagę piłki, gra była bardzo niebezpieczna. Zwyciężali ci, którzy pierwsi zdołali przerzucić piłkę przez wysoko umieszczoną kamienną obręcz. Kapitan przegrywającej drużyny, a często i wszyscy zawodnicy, byli składani w ofierze.