Pozostały ślady wojny

Tryptyk Mariana Kołodzieja "Nr 432" - taki numer otrzymał przyszły artysta w Auschwitz.
(fot. Barbara Koś)

Na wystawie "Wspominanie wojny. Malarstwo, rysunek, grafika i rzeźba z kolekcji Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu" znalazły się prace z różnych lat, w których zapisane zostały wspomnienia i przeżycia z II wojny światowej, dokumentujące los Żydów i Polaków.

- Stworzyli je artyści dwóch pokoleń, którzy przeżyli wojnę jako dorośli i jako dzieci - mówi Mieczysław Szewczuk, kierownik Muzeum Sztuki Współczesnej. - Ale o wojnie i jej śladach myśleli i myślą też twórcy urodzeni po wojnie.

Autorami dzieł są Kiejstut Bereźnicki, Tibor Csorba, Jerzy Ćwiertnia, Marian Kołodziej, Janina Kraupe, Jerzy Krawczyk, Józef Łukomski, Mariusz Mikołajek, Marek Oberländer, Władysław Paciak, Erna Rosenstein, Jacek Rykała, Antoni Rząsa, Leszek Sobocki, Jonasz Stern, Elżbieta Szczodrowska, Barbara Szubińska, Olgierd Truszyński, Jacek Waltoś i Jakub Zajdensznir.

- Wystawa prezentuje, między innymi, obrazy dwojga artystów - Erny Rosenstein i Jonasza Sterna- wyjaśnia Mieczysław Szewczuk. - Ich los w czasie wojny z powodu żydowskiego pochodzenia był szczególnie dramatyczny i cudem uniknęli śmierci. A także dwóch innych twórców pochodzenia żydowskiego, których dzieła podarowane zostały muzeum po ich śmierci: Marka Oberländera i Jakuba Zajdensznira, radomianina, autora pomnika upamiętniającego pomordowanych radomskich Żydów. Miniatura tego pomnika znalazła się na wystawie.

Większość pokazywanych dzieł ma charakter osobistej relacji o przeżyciach czasu okupacji. Jak tryptyk Mariana Kołodzieja "Nr 432" - taki numer otrzymał przyszły artysta w Auschwitz, kiedy trafił tam z pierwszym transportem.

Leszek Sobocki w cyklu linorytów "Biografia" utrwalił okupacyjne wspomnienia z lat dzieciństwa. Inne dzieła są próbą stworzenia symbolu przeżyć i zapisem wizji tamtego czasu.

- Autorem największego zestawu pokazywanych obrazów jest radomianin, ksiądz Władysław Paciak, autor wstrząsającego cyklu "Majdanek" - podkreśla Mieczysław Szewczuk.

Po raz pierwszy muzeum pokazuje podarowany w 2010 r. monumentalny obraz Jerzego Ćwiertni "Wyzwolenie" z 1975 roku.

Hołdem dla Powstania Warszawskiego i zniszczonego miasta są obrazy Barbary Szubińskiej, urodzonej w Skrzynnie, w latach szkolnych mieszkającej w Radomiu.

Okupację przypominają dwie grafiki Jacka Waltosia. Pierwsza, "Tej jednej także nie dało się uratować", ukazuje kilkunastoletnią dziewczynkę, która wymykała się z getta w Jaśle i przychodziła do ciotki artysty po mleko i jedzenie.

Druga grafika, "Poszukiwanie grobu", mówi o losie całej rodziny ciotki - ona, mąż i ich dwaj synowie za działalność w AK zostali aresztowani, zginęli, a miejsce ich grobów nie jest znane.

Dwóch artystów urodziło się już po wojnie. Jacek Rykała - malując stare podwórko w Sosnowcu, w dzielnicy Środula, gdzie było getto - myślał o mieszkających tam kiedyś żydowskich dzieciach. Mariusz Mikołajek próbował wyobrazić sobie rzeczywistość Auschwitz.

Na zdjęciach są synagogi

Wystawie "Wspominanie wojny" towarzyszy ekspozycji fotografii Wojciecha Wilczyka z Krakowa, jednego z ważnych artystów młodego pokolenia, który swoimi fotografiami dokumentuje szczególne miejsca dla historii i kultury w Polsce.

Prezentowane na wystawie "Niewinne oko nie istnieje" zdjęcia ukazują aktualny stan ocalałych na terenie kraju dawnych synagog, które nie pełnią funkcji kultowej.

Często zrujnowanych albo przebudowanych na składy, kina, puby. Zestaw wielu zdjęć jest zapisem historii tych budynków, miast, Polski - i jednocześnie refleksją o jej żydowskich mieszkańcach.

Ekspozycję przygotowała ją galeria Atlas Sztuki w Łodzi.

- Muzeum od dłuższego czasu planowało pokazać ją w Radomiu - zaznacza Mieczysław Szewczuk. - Teraz przyjechała do nas po prezentacji w Paryżu.

Obie wystawy odbywają się w ramach III Spotkań z Kulturą Żydowską "Ślad" - organizowanych z inicjatywy Resursy Obywatelskiej,

Oficjalne otwarcie obu wystaw nastąpi w środę, 13 kwietnia o godzinie 17. Odbędzie się wtedy spotkanie z Wojciechem Wilczykiem. Wstęp wolny.

Obie wystawy czynne będą do 8 maja.

Obrazy Erny Rosenstein, z lewej obraz Jonasza Sterna.

(fot. Barbara Koś)

Obraz Jacka Rykaly "Sara".

(fot. Barbara Koś)

Po raz pierwszy muzeum pokazuje podarowany w 2010 roku monumentalny obraz Jerzego Ćwiertni "Wyzwolenie".
(fot. Barbara Koś)