Przedawnienie roszczeń - porady prawnika

Różne terminy przedawniania roszczeń

Różne terminy przedawniania roszczeń

* roszczenia o świadczenia alimentacyjne - trzy lata,
* roszczenia wynikające ze stosunku rachunku bankowego - dwa lata,
* roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy o naprawienie szkody, jak również roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu - rok od zwrotu rzeczy,
* roszczenia z umowy o dzieło - dwa lata od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane - od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane,
* roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym - trzy lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie zobowiązanej do jej naprawienia; termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę,
* roszczenia z umowy sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa, sprzedawcy - dwa lata.

Upływ terminu przedawnienia nie powoduje, że długi wygasają, a jedynie daje dłużnikowi możliwość odmowy zapłaty. Oznacza to, że takie roszczenie nie może być przymusowo wyegzekwowane przed sądem lub innym organem. Jeżeli w takiej sytuacji wierzyciel wniesie do sądu powództwo, w którym domagać się będzie spełnienia świadczenia - najczęściej zapłaty określonej sumy pieniężnej - dłużnik może powołać się na zarzut przedawnienia. Jeśli zrobi to skutecznie, sąd oddali powództwo.

Jeśli jednak dłużnik spłaci zadłużenie nie wiedząc, że jest przedawnione, nie może żądać jego zwrotu. Istotą przedawnienia jest więc to, że aby nastąpiło, konieczne jest działanie ze strony dłużnika poprzez zgłoszenie przedawnienia. Bez zgłoszenia tego zarzutu sąd rozpatrzy powództwo, jakby przedawnienie nie nastąpiło. Inaczej mówiąc - nie uwzględni upływu terminu przedawnienia z urzędu.

TERMINY PRZEDAWNIENIA
Kodeks cywilny wprowadził co do zasady 10-letni okres przedawnienia. W przypadku roszczeń o świadczenia okresowe (jak na przykład z umowy najmu czy dzierżawy) termin przedawnienia został skrócony do trzech lat. Dla roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej okres przedawnienia wynosi również trzy lata. Chodzi tutaj o roszczenia przysługujące przedsiębiorcy, powstałe w związku z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

Te terminy są stosowane wówczas, gdy przepisy szczegółowe nie przewidują odmiennych terminów przedawnienia w stosunku do określonego rodzaju roszczeń. Przepisy szczególne mogą skracać lub wydłużać terminy przedawnienia. I tak przykładowo: terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną, na przykład umowę. W praktyce oznacza to, iż strony podpisując umowę nie mogą skutecznie zawrzeć w niej zapisu, że dłużnik zrzeka się zarzutu przedawnienia. Nawet jeśli dłużnik podpisze takie zobowiązanie, jest ono z mocy prawa nieważne.

Liczenie terminu przedawnienia

Liczenie terminu przedawnienia

Bieg czasu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:
- co do roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom (w tym do roszczeń alimentacyjnych) - przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
- co do roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
- co do roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu - przez czas trwania małżeństwa;
- co do wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju (np. klęska żywiołowa, epidemia, rozruchy społeczne) - przez czas trwania przeszkody.

ZASADY LICZENIA
Termin przedawnienia liczy się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, czyli od dnia, w którym wierzyciel może żądać spełnienia świadczenia - zapłaty.

Roszczenia terminowe stają się wymagalne z dniem, w którym upływa termin płatności; roszczenia bez określonego terminu - na żądanie wierzyciela.
Kodeks cywilny przewiduje sytuacje, w których na skutek określonej przeszkody termin przedawnienia nie rozpoczyna się albo ulega zawieszeniu. Są one wyszczególnione w ramce.

PRZERWANIE TERMINU PRZEDAWNIENIA
Termin przedawnienia może zostać przerwany. W takim przypadku termin przedawnienia rozpoczyna swój bieg po przerwie od nowa. Bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania lub egzekwowania roszczeń albo przed sądem polubownym. Jeśli roszczenie zostanie uznane przez osobę, przeciwko której ono przysługuje, także termin przedawnienia zostaje przerwany. Tak samo dzieje się przez wszczęcie mediacji.

W wyniku przerwania terminu przedawnienia przez czynność w postępowaniu przed sądem lub innym organem przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone prawomocnym orzeczeniem.

Należy też wiedzieć, że stwierdzenie roszczenia prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu, jak również zatwierdzenie roszczenia ugodą zawartą przed sądem, powoduje rozpoczęcie nowego terminu przedawnienia. Roszczenie takie przedawnia się z upływem 10 lat, chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy.