Program obchodów rocznicy 17 września
Budynek przy ulicy Kościuszki 6 - godzina 17.30 - 18 - odsłonięcie tablicy pamiątkowej. Godzina 18.30 - Aleja Główna Cmentarza Rzymskokatolickiego, ulica Limanowskiego - uroczysty capstrzyk. Godzina 19.10 - 19.15 - wystąpienie przedstawiciela Stowarzyszenia Rodzina Katyńska. Godzina 19.15 - 19.30 - apel Pamięci, salwa honorowa, modlitwa ekumeniczna - złożenie wieńców i wiązanek kwiatów pod pomnikami. Odegranie utworu "Cisza". Godzina 19.30 - melodia w wykonaniu Orkiestry Garnizonowej Sił Powietrznych.
17 września 1939 roku rozpoczęła się zbrojna napaść na Polskę dokonana przez ZSRR. Agresja była efektem tajnego protokołu do paktu Ribbentrop-Mołotow z dnia 23 sierpnia 1939 roku. Od momentu uderzenia na Polskę Armia Czerwona dokonywała wielu zbrodni wojennych, mordując jeńców i masakrując ludność cywilną. Ocenia się, że ich ofiarą padło około 2,5 tysiąca osób.
Najbardziej trwałym znakiem, jaki pozostał po 17 września 1939 roku. Granica wyznaczona 70 lat temu między Niemcami a Związkiem Sowieckim jest niemal nie zmienioną granicą Polski na wschodzie.
Starsi radomianie, którzy pamiętają 1939 rok, nie mają wątpliwości, co się stało przed 70 laty. Jednym ze świadków jest pan Zdzisław, rocznik 1925, ówczesny mieszkaniec przedwojennego województwa białostockiego.
- Rosjanie zachowywali się w okropny sposób. Po wkroczeniu do naszej wsi od razu rozstrzelali księdza, a wielu mieszkańców zapakowali do pociągów i wywieźli w nieznane - opowiada.
CZERWONI ZDOBYWCY
Jan Kieruczenko miał pięć lat, gdy do Międzyrzecza Podlaskiego, gdzie mieszkał, wkroczyli Sowieci.
- Miałem pięć lat, trzymała mnie na rękach babcia. Doskonale pamiętam wkroczenie Rosjan. Mieli długie szynele, a ich czołgi przejeżdżały przez Międzyrzecz - mówi pan Jan. - W Międzyrzeczu stał pałac Potockich, Rosjanie od razu go zajęli i zaczęli rujnować. Kilka dni później Sowieci wycofali się z miasta i oddali je Niemcom.
ZAKRĘTY HISTORII
Zdaniem Przemysława Bednarczyka, radomskiego nauczyciela historii z III Liceum Ogólnokształcącego imienia Dionizego Czachowskiego, dla samych mieszkańców Radomia w 1939 roku wkroczenie Rosjan miało już niewielkie znaczenie.
- Radom został zajęty przez Niemców 8 września. Zresztą wiadomość o wkroczeniu Rosjan rozpowszechniali okupanci, by załamać psychicznie Polaków. Wtedy ludzie traktowali to jako plotki. Dopiero później dotarła do nich dramatyczna prawda, ale wówczas państwo polskie już nie istniało - mówi Przemysław Bednarczyk.
KAMIENICA DWÓCH REŻIMÓW
Kamienica przy ulicy Kościuszki 6 w Radomiu została zbudowana przed II wojną światową dla kadry inżynierskiej Fabryki Broni. Po wybuchu wojny, już w październiku 1939 roku Niemcy zajęli budynek na potrzeby policji politycznej. Piwnice stały się celami, a położne wyżej pomieszczenia służyły między innymi jako sale przesłuchań.
W styczniu 1945 roku, po wyparciu Niemców, do kamienicy wkroczyli żołnierze Armii Czerwonej. Wśród nich funkcjonariusze NKWD, którzy terrorem zaczęli wprowadzać nowe porządki. Od tej porty kamienica służyła jako więzienie, miejsce tortur i mordów popełnianych na osobach, które sprzeciwiały się nowej władzy.
Nieznana jest dokładna data wyprowadzenia się z kamienicy Urzędu Bezpieczeństwa. Najprawdopodobniej nastąpiło to w 1947 roku.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
