To bedzie ważny pomnik pamięci

Tak było

Radomska nekropolia żydowska przy ulicy Towarowej powstała w XIX wieku. Chowano na niej zmarłych mieszkańców Radomia żydowskiego pochodzenia.

W czasie II wojny światowej cmentarz został zdewastowany przez hitlerowców. Ale ostatnie pochówki miały tam miejsce tuż po wojnie. Prace porządkowe na tym terenie wykonano w latach 90 - tych XX wieku. Wciąż jednak znajdowane są w różnych częściach miasta fragmenty nagrobków wykorzystane przez nazistów do celów budowlanych na przykład jako podkłady pod drogi. Ostatnią dużą partię macew odnaleziono kilka lat temu w jednym z zakładów kamieniarskich.

- W chwili wybuchu II wojny światowej Żydzi stanowili blisko 30 procent mieszkańców Radomia - mówili na wtorkowej konferencji prasowej prezydent Andrzej Kosztowniak i Renata Metzger, dyrektor Resursu Obywatelskiej. - Holocaust zniszczył całą tę społeczność.

Śladem przypominającym o wielowiekowej obecności Żydów w naszym mieście jest między innymi, cmentarz przy ulicy Towarowej. Tu właśnie stanął pomnik, który zostanie odsłonięty 8 listopada.

Społeczność dawnych żydowskich mieszkańców Radomia, dziś rozsiana po świecie, od dawna starała się o budowę lapidarium - pomnika z macew. W ich imieniu o budowę pomnika zabiegał Staraniami kierował były mieszkaniec Radomia, dziś żyjący w Tel Awiwie, Chaim Kincler. Dzięki zaangażowaniu władz Radomia, sponsorów z Izraela, służby więziennej Polski i Izraela, pomnik właśnie powstał.

-Zgodnie z realizowanym przez nas projektem "Tikkun- Naprawa", którego głównym celem jest zachowanie elementów dziedzictwa żydowskiego w Polsce, prace porządkowe i remontowe na cmentarzu prowadziło blisko 30 skazanych - mówił Krzysztof Linowski, rzecznik Aresztu Śledczego w Radomiu.

Pierwszych 8 skazanych rozpoczęło prace na cmentarzu 23 czerwca. Po robotach porządkowych przystąpiono do mocowania macew. Obecnie roboty są już na ukończeniu.

Pomnik według projektu Tadeusza Derlatki składa się z 60 macew na których są napisy w języku hebrajskim i polskim. Monument ma ponad 14 metrów szerokości i prawie 6 metrów wysokości. Użyto przy nim 50 metrów sześciennych betonu.

W budowę pomnika zangażowała się gmina Radomia, która ustaliła prawo własności działki, ustanowiła drogę dojazdową i sfinansowała projekt, Areszt Śledczy w Radomiu i Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.

- Projekt "Lapidarium - pamięci radomskich Żydów" to nie tylko odsłonięcie monumentu na cmentarzu, ale szereg imprez edukacyjnych w Resursie, które mają przypominać o historii Żydów w naszym mieście - mówiła Renata Metzger,

Wśród imprez kulturalnych odbędą się, między innymi, wystawa wycinanek żydowskich, warsztaty tańca żydowskiego, pokazy filmów o tematyce żydowskiej, w tym najstarszy film o społeczności radomskich żydów, a także wykłady historyków z Żydowskiego Instytutu Historycznego, Gościem będzie Michael Schudrich, naczelny rabin Polski. Przypomniana zostanie postać urodzonego w Radomiu pisarza Jehoszua Perle, autora powieści o radomskich Żydach "Żydzi dnia powszechnego".

19 czerwca 2009 r. w Warszawie Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego podpisała porozumienie o współpracy z Centralnym Zarządem Służby Więziennej, dotyczące organizacji prac porządkowych na cmentarzach żydowskich w Polsce. Dzięki temu porozumieniu Fundacja jest partnerem w projekcie "Tikkun - Naprawa", utworzonym i realizowanym wspólnie przez polską i izraelską Służbę Więzienną.

W ramach współpracy Fundacja wspiera merytorycznie działania prowadzone przez zakład, zapewnia materiały edukacyjne oraz prowadzi dla osadzonych i funkcjonariuszy warsztaty poświęcone kulturze, historii i tradycji żydowskiej oraz problemom związanym antysemityzmem i ksenofobią. Fundacja troszczy się też o zgodność wszelkich prac prowadzonych na cmentarzach z religijnym prawem żydowskim.