W Iłży odbędzie się tradycyjne barabanienie po pandemicznej przerwie. To jedyny tego rodzaju zwyczaj w naszym regionie. Na czym polega?

Barabanienie to iłżecka tradycja wielkanocna. Jej nazwa pochodzi od instrumentu - barabanu. Barabanienie to czynność polegająca na wybijaniu określonego rytmu na bębnie, jak i ogólna nazwa tradycji. Mężczyźni czynnie biorący udział w iłżeckim zwyczaju to barabaniarze. Ostatni raz w tradycyjnej formie zwyczaj odbył się w 2019 roku, a przerwa spowodowana była pandemią koronawirusa.

Zwyczaj obchodzony jest w Wielką Sobotę, tuż przed północą. Wówczas kilku mężczyzn przychodzi na ulicę Wójtowską, gdzie otrzymują drewniane pałki – atrybut barabaniarza i narzędzie, za pomocą którego będą wybijać rytm. Punktualnie o północy, na pierwszym przystanku znajdującym się na początku ulicy Bodzentyńskiej, odbywa się pierwsze barabanienie. Trasa barabaniarzy składa się łącznie z 32 przystanków, a obchód trwa sześć godzin. Ostatnim punktem trasy jest wejście główne do kościoła pod wezwanie Najświętszej Maryi Panny.

Iłżecki baraban to zabytkowy instrument pochodzący z XVII wieku. Bęben stanowi własność parafii pod wezwaniem Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Nie wiadomo jednak, czy był kiedyś używany w kościele podczas jakichś uroczystości lub obrzędów. Kocioł wykonany jest z jednego płata cienkiej miedzianej blachy. Osadzony jest na stalowym kutym trójnogu. Po jego bokach znajdują się przynitowane metalowe naciągi wraz ze śrubami. Jest ich łącznie osiem. Ponadto posiada dwie rączki wykonane ze stalowego drutu z drewnianymi uchwytami. Membrana wykonana została ze skóry źrebięcej. Używa się również skóry cielęcej. Służy ona dotąd, aż pęknie. Zawsze w zapasie jest co najmniej jedna skóra. Warto dodać, że barabaniarze sami ją wyprawiają w tradycyjny i sobie tylko znany sposób. Rytm na bębnie wygrywany jest pałkami z leszczynowego kija i filcu owiniętego taśmą, który stanowi główkę. Baraban został wpisany do rejestru zabytków w latach 80-tych XX wieku. Oprócz niego w Iłży jest jeszcze jeden instrument tego typu, który eksponowany w Muzeum Regionalnym.

Barabaniarz to osoba biorąca udział w tradycyjnym wielkanocnym obchodzie. Barabaniarzy przy bębnie jest dziesięciu. Najważniejszym z nich jest solista, który nadaje rytm i prowadzi obchód. Siedmiu barabaniarzy wygrywa rytm, dwóch nosi i trzyma bęben, kiedy wygrywany jest na nim takt. Ilość bębnistów wyznacza wielkość instrumentu, przy którym w kole może się zmieścić ich tylko siedmiu.

Całość trasy liczy 32 przystanki. Barabaniarze podczas marszu zataczają wielkie koło, idąc w przeciwną stronę do ruchu wskazówek zegara. Przemierzają dystans około 10 kilometrów, obchodząc niemal całe miasto. Przystanki na tej drodze to określone punkty znajdujące się na podwórkach, przy bramach posesji, chodnikach lub placach. W pobliżu nich mieszkali iłżanie, którzy kiedyś byli barabaniarzami lub są to rodziny albo osoby, które w jakiś sposób zasłużyły się dla Iłży. Przemarsz zakończy się przed głównym wejściem do kościoła pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny.