Wystawa w Lipinach – jak ponad 100 lat temu powstawała Armia Polska w Ameryce, część późniejszej Błękitnej Armii

Spotkanie z autorami wystawy odbędzie się 14 października. Sama wystawa już została otwarta, można ja oglądać w murach Zespołu Szkół imienia doktor Heleny Spoczyńskiej w Lipinach. W tej właśnie szkole w strukturach Zespołu Szkół, jest też Liceum Kadetów. To nie tylko dla kadetów wystawa stanowi ciekawą lekcje historii. Wystawa jest rozmieszczona na parterze szkoły, na głównym korytarzu. Wstęp jest bezpłatny.

Mało znana historia

Autorzy przygotowali wystawę historyczno-patriotyczną, planszową, o Armii Polskiej w Ameryce w okresie I wojny światowej. Wówczas powstał rekrucki „Obóz Kościuszko w Niagara-on-the-Lake 1917-1919”, w Kanadzie – na pograniczu Stanów Zjednoczonych i Kanady. Wystawa została bardzo dobrze przygotowana graficznie, tematycznie i merytorycznie. Opisy na planszach są głównie w języku polskim, ale są też elementy w języku angielskim i francuskim.

Prezentacji wystawy będzie towarzyszyć 14 października uroczyste otwarcie z udziałem dyrekcji, nauczycieli i uczniów szkoły, zaproszonych z powiatu, autorki doktor Anitty Maksymowicz z Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze, organizatora Wojciecha Stanisława Grochowalskiego z Łodzi, historyka i wydawcę. W trakcie spotkania będzie prezentacja multimedialna autorki. Zostanie także pokazany 27 – minutowy film z 1927 roku o podróży weteranów do Polski. W filmie ukazane są historyczne zdjęcia z Gdyni, Gniezna, Poznania, Częstochowy, Zakopanego, Wilna, Lwowa, Krakowa, Warszawy, Łodzi, z Wołynia, Polesia, Zakopanego. Po filmie przewidziane jest wspólne zwiedzanie, jeśli nie przeszkodzą obostrzenia koronawirusowe.

Wystawa jest rocznicowa. W 2019 roku minęło 100 lat gdy ochotnicy - Polonusi z Ameryki już w ramach Armii Polskiej utworzonej we Francji pod dowództwem generała Hallera, przybyli do Polski w 1919 roku i brali udział w wojnie polsko-ukraińskiej i polsko-radzieckiej, osłaniali Powstania Śląskie, przejmowali od Niemców Pomorze i Wielkopolskę, Zaślubili Polskę z Morzem w Pucku – 10 lutego 1920 roku. Właśnie w 2020 roku minęło stulecie bitwy warszawskiej, w której ci żołnierze walczyli.

Bronili granic Polski

Tytułowy Obóz Kościuszko, nazywany też „Armią Polską w Ameryce” to był obóz szkoleniowo-rekrucki Polonii w miasteczku Niagara-on-the-Lake niedaleko wodospadu Niagara, założony wielkim staraniem polskich patriotów na uchodźstwie, także dzięki pomocy wielkiego polskiego artysty popularnego w Ameryce Ignacego Jana Paderewskiego, który od 1914 roku czynił starania między innymi u kolejnych prezydentów Stanów Zjednoczonych o poparcie polskiej sprawy niepodległościowej. Dzięki tym kontaktom obóz powstał. Paderewski ale i inni twórcy tej Armii Polskiej w Ameryce, jak Andrzej Małkowski, Teofil Starzyński czy Wacław Gąsiorowski byli wybitnymi Polakami i ludźmi czynu. Obóz urządzony został za pieniądze polonijne. Polacy zebrali w przeliczeniu na „dzisiejsze pieniądze” kilkaset milionów dolarów!

Obóz zlikwidowano w marcu 1919 roku. Przeszkolono tam około 22 000 żołnierzy, którzy regularnie przypływali po szkoleniu do Francji do Armii Polskiej we Francji 30-stoma okrętami francuskimi, na koszt Francji; brali udział w I wojnie światowej we Francji. Po 11 XI 1918 Józef Piłsudski bardzo nalegał na Francuzów i Romana Dmowskiego, aby ta armia, licząca ok. 67.000 żołnierzy przybyła do Polski po zakończeniu I wojny światowej. Po przetransportowaniu jej pociągami do kraju z generałem Hallerem w 1919 roku, żołnierze od razu weszli do walk. Byli znakomicie wyszkoleni, uzbrojeni i umundurowani. Przybyli między innymi z czołgami, z samolotami, artylerią, końmi. Polscy żołnierze z Ameryki wchodzili w skład Błękitnej Armii, już w Ameryce byli umundurowani w błękitne francuskie mundury.