Czy można zalegalizować samowolę budowlaną?

Może to nastąpić, jeśli:
- nie narusza on przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym, a zwłaszcza ustaleń planu miejscowego oraz
- przepisów prawa budowlanego lub
- naruszenia są tego rodzaju, że jest możliwe doprowadzenie budynku do stanu zgodnego z prawem.

W takim przypadku trzeba koniecznie przedstawić dokumenty świadczące o tym, że istnieje możliwość legalizacji, to znaczy zaświadczenia organu właściwego w sprawach ustalenia warunków zabudowy i zagospodarowania terenu o zgodności obiektu z ustaleniami planu miejscowego oraz dokumentów takich, jakie są wymagane przy uzyskaniu pozwolenia na budowę.

Organ nadzoru budowlanego zanim wyda decyzję o legalizacji, bada:
- zgodność projektu zagospodarowania działki z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, a w szczególności z ustaleniami planu miejscowego,
- kompletność projektu budowlanego i posiadanie wymaganych opinii, uzgodnień, pozwoleń i sprawdzeń,
- wykonanie projektu przez osobę, mającą wymagane uprawnienia budowlane
oraz ustala wysokość opłaty legalizacyjnej, która jest karą za samowolę budowlaną.

Opłata ta wynosi pięćdziesięciokrotność opłaty ustalanej w wypadku stwierdzenia odstępstw od zatwierdzonego projektu w czasie obowiązkowej kontroli po zakończeniu budowy. Jej wysokość jest uzależniona od kategorii obiektów i ich wielkości, określonych w ustawie.

Pozytywna decyzja legalizacyjna nakłada również na inwestora obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie. Nie istnieje jednak automatyczna legalizacja. Jest ona możliwa jedynie w stosunku do obiektów, które można doprowadzić do stanu zgodnego z prawem, i po uzyskaniu pozytywnej decyzji organu nadzoru budowlanego.