Średnio ile lat ma drzewo w polskim lesie? Liczba zastosowań drewna i ról lasu może zadziwić

Las miał w ostatnich dniach swoje święto - 21 marca Międzynarodowy Dzień Lasów*. Warto mu jednak poświęcić uwagę zdecydowanie dłużej. Lesistość kraju według najnowszych dostępnych danych Głównego Urzędu Statystycznego z 2022 roku wynosi 29,7 proc.

• Powierzchnia gruntów leśnych w Polsce to ponad 9,3 mln ha,
• w tym powierzchnia lasów 9 mln 121 tys. ha.
• Na jednego mieszkańca kraju przypada 0,237 ha lasu.

Spacer po lesie potrafi pomóc zebrać myśli i koić nerwy swoją ciszą i śpiewem ptaków, jednak sam jest narażony na ataki szkodników, chorób czy kataklizmy jak huragan stulecia. Doceń las, który rośnie w pobliżu.

Niekwestionowaną królową polskich lasów jest sosna. Występuje najczęściej na terenach nizinnych i wyżynnych. Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe wskazuje, że według Wielkoobszarowej Inwentaryzacji Stanu Lasów sosna rośnie na 63 proc. powierzchni leśnej w PGL LP oraz na ok. 55 proc. lasów prywatnych i gminnych.

Inaczej jest w górach, gdzie we wschodniej części kraju najczęściej występuje świerk z bukiem, a z zachodniej głównie świerk. Skąd tyle sosny w Polsce? Lasy Państwowe wyjaśniają:

„Dominacja sosny wynika ze sposobu prowadzenia gospodarki leśnej w przeszłości. Kiedyś monokultury (uprawy jednego gatunku) były odpowiedzią na duże zapotrzebowanie przemysłu na drewno. Takie lasy okazały się jednak mało odporne na czynniki klimatyczne. Łatwo padały również ofiarą ekspansji szkodników”.

Las jednak przestaje być taką monokulturą. Systematycznie zwiększa się udział innych gatunków, głównie liściastych, zapewniają leśnicy. Współcześnie dostosowuje się skład gatunkowy drzewostanu do naturalnego dla danego terenu.

„Dzięki temu w latach 1945-2020 powierzchnia drzewostanów liściastych na terenach PGL LP wzrosła z 13 proc. do ok. 30 proc”.

• W naszych lasach najczęściej występują drzewostany w wieku od 40 do 80 lat.
• Przeciętny wiek lasu wynosi 60 lat, jest coraz więcej drzew liczących ponad 80 lat.

Drzewostany powyżej 81 lat zajmują w lasach zarządzanych przez LP 26,6 proc. powierzchni, a w lasach prywatnych 12,5 proc.

Drewno opałowe czy dla przemysłu meblowego to dopiero początek listy zastosowań dla drzew z gospodarski leśnej. Ich niezwykle ważną pracą są zadania środowiskowe:

• lasy to najbardziej różnorodne biologicznie ekosystemy lądowe na Ziemi,
• zamieszkiwane przez ponad 80% gatunków roślin i zwierząt,
• działają jak naturalne filtry, oczyszczając powietrze i wodę z zanieczyszczeń,

Pełniąc rolę regulatorów temperatury i pochłaniając szkodliwy dwutlenek węgla, lasy odgrywają kluczową rolę w ograniczaniu zmian klimatu. Ich znaczenie dla przetrwania flory i fauny, a także dla dobrostanu człowieka, jest nieocenione.

Lasy pełnią też 3 podstawowe funkcje. Pierwszą z nich jest funkcja społeczna. Są źródłem utrzymania (miejscem pracy), leków (pozyskanie roślin i soków), paliwa (drewno opałowe), żywności i schronienia. Lasy są też popularnym kierunkiem dla turystyki i rekreacji.

Rola gospodarcza to dostarczanie drewna - odnawialnego surowca wykorzystywanego w wielu sektorach gospodarki. Szacuje się, że drewno ma ok. 30 tys. zastosowań, m.in. w budownictwie, górnictwie, energetyce, produkcji mebli, podłóg, papieru i opakowań.

Polacy zapytani o to, która funkcja lasów jest ich zdaniem najważniejsza, aż 37 proc. respondentów wskazało, że wszystkie trzy są równie istotne, wynika z podsumowania ankiety, którą zleciła organizacja Forest Stewardship Council (FSC).

44 proc. respondentów jako najważniejszą wskazało rolę przyrodniczą. Co 10. badany uważa, że najistotniejsza jest społeczna rola lasów. Najmniej wskazań uzyskała funkcja gospodarcza (5,5 proc.).

Organizacja Forest Stewardship Council (FSC) zbadała, jak często Polacy odwiedzają lasy i czego w nich szukają. Badanie omnibusowe przeprowadzono w lutym 2024 roku, a zajęła się tym firma SW Research na zlecenie FSC. Ankieta objęła reprezentatywną grupę 1005 respondentów. Wyniki pokazują, że:

• ponad połowa (52 proc.) respondentów bywa w lesie minimum jeden raz w miesiącu,
• 27 proc. odwiedza las przynajmniej raz w tygodniu.

Najczęściej wskazywanym przez respondentów powodem odwiedzin lasu jest:

• relaks, odpoczynek i dobre samopoczucie (74 proc.)
• korzyści zdrowotne (61 proc.)
• możliwość nawiązania bezpośredniego kontaktu z naturą (49 proc.).

Dla nieco ponad 1/4 badanych lasy to dobre miejsce do uprawiania sportu i turystyki.

* Międzynarodowy Dzień Lasów to inicjatywa ustanowiona przez Zgromadzenie Ogólne ONZ, której celem jest zwiększanie świadomości o znaczeniu lasów w prawidłowym funkcjonowaniu planety.