Tarnobrzeżanie oddali hołd bohaterom powstania warszawskiego w 79. rocznicę jego wybuchu

Prezydent Tarnobrzega Dariusz Bożek przypomniał zebranym, że na cmentarzu wojennym I i II wojny światowej spotykają się nie tylko 1 września (wybuch II wojny światowej w 1939 roku), ale też 1 sierpnia, kiedy w 1944 roku wybuchło powstanie warszawskie.

- To historie są gorzkie, bo zawsze okupione krwią tych, którzy nie dożyli, ale pamięć o nich jest wieczna. Nasza historia jest historią niezwykle trudną, kiedy między Polakami i sąsiadami dochodziło do wojen, kiedy dochodziło także do konfliktów między samymi braćmi. Jesteśmy tu po to, żeby nie tylko o tym pamiętać, ale żeby wyciągać wnioski, żeby na przyszłość pamiętać o tym, iż ten obok jest bratem, a nie wrogiem. I mam nadzieję, że ta lekcja zostanie przez nas odrobiona, bo mam wrażenie, że jeszcze jej nie odrobiliśmy - mówił Dariusz Bożek, prezydent Tarnobrzega, historyk.

Doktor Tadeusz Zych, historyk i dyrektor Muzeum - Zamku Tarnowskich w Tarnobrzegu w swoim przemówieniu podkreślał, że pytanie "Bić się, czy nie bić" to jedno z najważniejszych pytań historii Polski ostatnich dwóch wieków.

- To pytanie towarzyszyło żołnierzom Kościuszki (Insurekcja kościuszkowska 1794 rok - przyp. autor), powstańcom wieku dziewiętnastego (powstanie listopadowe 1830 i powstanie styczniowe 1863 - przyp. autor), "Solidarności" i społeczeństwu polskiemu w okresie stanu wojennego. Bić się, czy nie bić. Powstanie warszawskie to chyba najbardziej dramatyczny moment, w którym to pytanie nabiera ogromnego znaczenia. Jako historyk mogę powiedzieć, że nie ma do dzisiaj i nie będzie jednoznacznej odpowiedzi na to bardzo ważne pytanie - mówił dr Tadeusz Zych. - Powstanie warszawskie było mitem założycielskim wolnej Polski. Pamięć o powstaniu warszawskim przetrwała, mimo że komuniści starali się powstanie obrzydzić, zohydzić lub wyśmiać.

Czytaj także:

Historyk powtórzył, że to powstanie stało się mitem założycielskim III Rzeczpospolitej. Dodał, że będąc na tarnobrzeskiej ziemi chce przypomnieć związki tarnobrzeżan z powstaniem warszawskim.

- Mimo że toczyło się ono ponad dwieście kilometrów od tego miejsca, to jednak wkład tarnobrzeżan był ważny i nie tylko symboliczny - mówił doktor Tadeusz Zych. - Po pierwsze grupa prawie trzydziestu ochotników dowodzona przez porucznika Kazimierza Bławata, szefa tarnobrzeskiego Kedywu, odpowiedziała spontanicznie na apel generała Bora-Komorowskiego, który widząc, iż powstanie warszawskie nie przynosi spodziewanych efektów, wydał rozkaz, by wszyscy ochotnicy poszli na pomoc walczącej stolicy. I tarnobrzeżanie oraz mieszkańcy okolicznych wiosek ruszyli. Nie doszli do Warszawy, zostali zatrzymani na Sanie przez wojska sowieckie, które nie przepuszczały nikogo, kto chciałby nieść pomoc powstańcom. W powstaniu warszawskim wzięło udział co najmniej kilkudziesięciu urodzonych w Tarnobrzegu żołnierzy. Wymienię tylko dwoje, mam na myśli córkę i syna doktora Michała Marczaka, tarnobrzeskiego opiekuna zbiorów dzikowskich. Jego córka Natalia stała się jednym z symboli powstania warszawskiego, ponieważ piosenka o Natalii, która towarzyszyła powstańcom została skomponowana i napisana na jej cześć. I wreszcie postać niezwykła, Maria Tarnowska z Czetwertyńskich, która była żoną urodzonego w Tarnobrzegu, w Dzikowie, Adama Tarnowskiego. To ona z polecenia generała Bora-Komorowskiego, najpierw z generałem niemieckim von dem Bachem (Erich von dem Bach, wcześniej von dem Bach-Zelewskii - przyp. autor), który kierował w pierwszej fazie walkami w Warszawie, negocjowała najpierw wypuszczenie ludności cywilnej. I tej dzielnej kobiecie 20 tysięcy cywilów zawdzięczało swe życie. Ona również, z polecenia von dem Bacha, prowadziła rozmowy na temat zakończenia powstania. Problemem był fakt uznania przez Niemców żołnierzy Armii Krajowej jako kombatantów, a nie bandytów z bronią w ręku. I dokonała tego, wydawać by się mogło niemożliwego zadania. Adiutant von dem Bacha zanotował w swoim pamiętniku, cytuję z pamięci, "nie mogę patrzeć, jak nasz generał niczym uczniak stoi na baczność przed starą, polską hrabiną".

Zobacz galerię zdjęć.

Posłuchaj piosenki napisanej na cześć młodej tarnobrzeżanki.