Odbudujmy zamek królewski! Miasto i kościół są na "tak"!

Chcemy żeby obiekt służył społeczeństwu i odzyskał właściwą rangę. Nie bez podstaw też historycy i architekci mówią o zespole farno - zamkowym. Bo gdyby nie ten zamek, to Fara była by kościołem bardzo zacnym, ale tylko jednym z wielu kościołów w Polsce. A gdyby nie kościół, nie powstałby zamek. Więc te dwa obiekty są ze sobą sprzężone. Szkoda, że nie objęto ich wspólnym programem rewitalizacji. Ale jest to błąd, który jeszcze da się naprawić.
(fot. Barbara Koś)

Wzniesiony w XIV wielu przez Kazimierza Wielkiego a dziś nie istniejący zamek królewski w Radomiu dręczy sumienia radomian.

A nie jest to zamek całkiem mityczny. Pozostał z niego przecież Dom Wielki zajmowany dziś przez plebanię kościoła Świętego Jana.

Dlatego co pewien czas ożywa w mieście idea odbudowy zamku. W latach 1999 -2000 Społeczny Komitet Ratowania Zabytków Radomia chciał nawet wszcząć prace badawcze i konserwatorskie. Niestety, z przyczyn finansowych zostały one zaniechane.

Kolejna inicjatywa zrodziła się w styczniu 201 roku. Osiemnaście osób, mieszkańców i przyjaciół Radomia reprezentujących różne pokolenia, zawody i środowiska zgłosili pilną potrzebę ratowania i odbudowy zamku królewskiego w Radomiu.

- Z ubolewaniem stwierdzamy, że podjęte w latach 1999-2000 prace badawcze i konserwatorskie - z inicjatywy Społecznego Komitetu Ratowania Zabytków Radomia - zostały zaniechane i nie pozwalają na sformułowanie programu odbudowy cennego zabytku - napisali w petycji rozesłanej do decydentów miejskich wojewódzkich i centralnych. - Obecny stan techniczny Domu Wielkiego zamku budzi poważne obawy o bezpieczeństwo użytkowników, wymaga niezwłocznej interwencji. Radomski zamek potrzebuje pilnej modernizacji!

- Jest to inicjatywa obywateli tego miasta którzy uważają, że zamek królewski jest najcenniejszym zabytkiem historycznym Radomia - mówi Emilian Szczerbicki, ekonomista, publicysta, który jakkolwiek nie jest radomianinem z urodzenia, jest wielkim orędownikiem Radomia.

- To zabytek, który stawia nas w ścisłej czołówce miast królewskich - podkreśla Emilian Szczerbicki. - W naszym działaniu widzę wielką zgodność interesów: z jednej strony możemy uratować ten zabytek, a z drugiej strony uratowanie tego zabytku będzie dopełnieniem kultu świętego Kazimierza w Radomiu. Bo właśnie w tym budynku modlił się i żył.

Ewa Suwała, z zawodu ekonomista i syndyk, radomianka z urodzenia, natychmiast przystąpiła do grupy. -Patrzyłam na pozostałości zamku jako dziecko - przypomina. - Ten zabytek stanowił przed wiekami o sile Radomia. Powinien i dziś służyć naszemu miastu.

- To zabytek mający znaczenie dla całej polskiej kultury i historii, a w szczególności historycznej dokumentacji epoki Jagiellonów - mówi Karol Witerski, radomianin, student piątego roku prawa w Białymstoku. -To oczywiste, że należy przywrócić go społeczeństwu.

Trójka naszych rozmówców nie ma wątpliwości, że dobry program uratowania i zagospodarowania tego historycznego obiektu może przyciągać w ciągu roku kilkadziesiąt tysięcy turystów, co przyczyni się do ożywienia Miasta Kazimierzowskiego.

Wszyscy podkreślają, że oryginalna dwukondygnacyjna pozostałość po zamku ma wielką wartość historyczną i kulturową. Potwierdzili ją wybitni polscy uczeni, jak nieżyjący już profesor Wojciech Kalinowski, profesor Leszek Kajzer, profesor Jan Salm, profesor Stefan Brykowski z PAN.

- Uszanujmy ich pracę - mówią autorzy petycji.

Niepokój w autorach petycji budzi obecny stan techniczny Domu Wielkiego. Mimo odnowionej elewacji mają poważne obawy o bezpieczeństwo użytkowników. Zbadali, że więźba dachowa obiektu jest w dużym stopniu skorodowana biologicznie, wymaga zatem wymiany i dokonania stosownych stężeń konstrukcyjnych.

W dodatku strop nad badanym podpiwniczeniem jest jedynie zabezpieczony w sposób doraźny.

- Uważamy, że podjęte w trybie pilnym prace zabezpieczające należy połączyć z kontynuacją przerwanych badań w celu przygotowania pełnej rekonstrukcji obiektu - podpowiada grupa inicjatywna.

Ważne

Wszyscy zainteresowani odbudową zamku mogą zgłosić swój akces do grupy inicjatywnej w Radomskim Towarzystwie Naukowym, ulica Kościuszki 5 a, 26-600 Radom, [email protected]
Dyżury w siedzibie RTN odbywają się w każdy wtorek w godzinach od 13.30 do 15.00.

Rekonstrukcja i rewitalizacja Domu Wielkiego może i powinna być ich zdaniem, wzorem współpracy samorządu miasta z Kurią Diecezjalną.

Jest też propozycja, by w przyszłości obiekt nazwać Domem Jagiellonów.

- Osobiście widziałbym tu i muzeum diecezjalne, i ośrodek kultury łacińskiej, bo przecież w tym kościele jest reaktywowana msza w języku łacińskim - mówi Emilian Szczerbicki. - Widziałbym też siedzibę stowarzyszenia szkół imienia Jana Pawła II… W każdym razie całość ma być otwarta dla społeczeństwa.

Petycję wysłali między innymi do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Wojewody Mazowieckiego i Marszałka oraz władz Radomia. Widzą potrzebę przygotowania przez Urząd Miejski wniosku o dofinansowanie z funduszy unijnych, zarówno badań, jak i samej rekonstrukcji zamku. Można też rozważyć możliwość społecznej kwesty.

- Jeśli nasza będzie się rozwijała może dojdzie do powołania Społecznego Komitetu Odbudowy czy Rekonstrukcji Zamku. Czekamy na odzew ze strony adresatów - kończy Emilian Szczerbicki.

Kuria do idei odnosi się życzliwie, ale zaznacza, że droga to celu nie jest łatwa i tania.

- Żebyśmy jednak mogli przeprowadzić tu jakąkolwiek rozbudowę, potrzebna jest pełna dokumentacja inwestycji - mówi ksiądz Sławomir Fundowicz, kanclerz Kurii Diecezji Radomskiej.

Przedtem trzeba ustalić wszelkie aspekty prawne, jak na przykład własność terenu. Dlatego zebranie kompletnej dokumentacji potrzebnej do ewentualnych, dalszych działań, potrwać może kilka lat.

- Plebania zostanie? - pytamy.

-W planach jest dobudowanie nad nią piętra - przypomina ksiądz kanclerz. Tam ewentualnie znalazłoby się miejsce na działalność placówek kulturalnych. Wtedy trzeba by opracować plan pogodzenia działalności plebani parafii z pracą gości.

Petycję podpisali

Petycję podpisali architekci: Konrad Brejtkop i Tadeusz Derlatka, Radomir Jasiński, chemik, Marcin Kępa, prezes Radomskiego Towarzystwa Naukowego, Wiesław Kowalik, historyk sztuki, Michał Majcher, archeolog, Janusz Pulnar, muzealnik, Paweł Puton, ekonomista, Marek Sławicki ,energetyk, Wojciech Szafrański, lekarz, Borysław Szlanta, adwokat, Andrzej Wyszyński, profesor Politechniki Radomskiej, Łukasz Zaborowski, specjalista gospodarki przestrzennej, Tomasz Zaborowski, architekt, oraz Jerzy Żuchowski Jerzy, profesor Politechniki Radomskiej. Lista jest otwarta.

Wiele zależy od tego, jak miasto będzie chciało się w ten projekt zaangażować.

- My na pewno będziemy szukali różnych partnerów społecznych - mówi ksiądz Sławomir Fundowicz.

Przychylne idei są też miejskie władze. - Jest to bardzo cenna inicjatywa - przyznaje Ryszarda Kitowska z Biura Prasowego Urzędu Miasta. - I byłoby najlepiej gdyby na odbudowę zamku udało się pozyskać fundusze unijne.

Ale choć według oceny autorów petycji wniosek o dofinansowanie tej rangi obiektu i wydarzeń z nim związanych gwarantuje powodzenie, to tylko w teorii. Bo w praktyce mogą być trudności, skoro na przykład, wciąż nie udaje się pozyskać pieniędzy na budowę amfiteatru.

- W każdym razie miasto będzie chętnie współpracować z kurią w tej sprawie - mówi Ryszarda Kitowska.

Zamek Królewski w Radomiu

Zamek wzniesiony w XIV wieku przez Kazimierza Wielkiego wraz z systemem murów miejskich Nowego Radomia. W dobie Jagiellonów przebudowany w stylu renesansowym, przez Mikołaja Szydłowieckiego, który ponadto odnowił i rozbudował zamek. Spalony przez Szwedów, później częściowo odbudowany. Do dziś zachowały się dwie kondygnacje (w tym piwnice) Domu Wielkiego oraz obiekt wzniesiony w XIX wieku na fundamentach Domu Małego. W murze okalającym zespół zamkowy znajdują się tablice upamiętniające uchwalenie w Radomiu Konstytucji Nihil Novi oraz zawarcie unii wileńsko-radomskiej.
W latach 1481-83 radomski zamek stał się miejscem stałej rezydencji namiestnika królewskiego Kazimierza Jagiellończyka, skąd władał całą Koroną. Tu została uchwalona Konstytucja Nihil Novi. Zawarta zaś na zamku w Radomiu Unia Wileńsko-Radomska była również pionierskim aktem łączenia, na partnerskich warunkach, dwóch europejskich państw: Polski i Litwy. Można powiedzieć, że Unia ta poprzez Unię Lubelską utorowała nam drogę do członkostwa w Unii Europejskiej.