41 lat temu rozwiązano Niezależne Zrzeszenie Studentów. Działało także w Kielcach

Już jesienią 1980 roku w działalność antykomunistyczną zaangażowali się studenci dwóch kieleckich uczelni – Politechniki Świętokrzyskiej oraz Wyższej Szkoły Pedagogicznej (WSP) - dzisiejszego UJK.

Zręby zrzeszenia w kieleckiej WSP powstały 16 października. Zalążki NZS ukształtowały się w tym czasie również na Politechnice. Utworzenie niezależnych struktur studenckich, zostało z niepokojem odebrane przez władze obu uczelni

– pisał Marek Jończyk z Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach, historyk z kieleckiego IPN. Pozostały one w opozycji do prokomunistycznego Socjalistycznego Związku Studentów Polskich. Powstanie niezależnego ruchu studenckiego wywołało obawy władz kieleckich uczelni wyższych.

Mimo spadających represji, Niezależne Zrzeszenie Studentów na Politechnice Świętokrzyskiej oraz Wyższej Szkole Pedagogicznej w Kielcach, pozostawały bardzo aktywne. Studenci domagali się uwolnienia więźniów politycznych, przestrzegania konstytucji oraz Międzynarodowych Paktów Praw Człowieka gwarantujących wolność głoszonych poglądów. Istotnym elementem działalności była aktywność edukacyjna i kulturalna, realizowana zwłaszcza w obszarach blokowanych przez PRL-owską cenzurę. Studenci przygotowywali spektakle teatralne i projekcje nieaprobowanych przez komunistów filmów. Organizowano obchody zakazanych przez władze rocznic i świąt państwowych.

Zgodnie z decyzją władz 5 stycznia 1982 roku Niezależne Zrzeszenie Studentów zostało rozwiązane. W uzasadnieniu stwierdzono, że „niezaniechane poczynania Zrzeszenia godziły i nadal godzą w spokój społeczny”. Wielu jego działaczy zostało aresztowanych. W kilku ośrodkach akademickich NZS prowadziło jednak działalność podziemną.

Cały majątek zrzeszenia został zarekwirowany. Mimo wprowadzenia stanu wojennego i wynikających z tego dla NZS konsekwencji, działalność opozycyjna choć w zmienionej formie była kontynuowana. Sprowadzała się ona do druku i kolportażu niezależnej prasy, rozrzucania ulotek i prób obchodów uroczystości rocznicowych. Działania te w dużej mierze były inicjowane przez powstały w Kielcach w styczniu 1982 r. Studencki Komitet Protestacyjny, będący próbą kontynuacji działań NZS.

Aktywność ta szybko stała się obiektem zainteresowania i działań operacyjnych SB. Wszczęto wówczas Sprawę Operacyjnego Sprawdzania środowiska WSP i Politechniki Świętokrzyskiej. W śledztwo zaangażowana była grupa tajnych współpracowników. Dochodziło do zatrzymań studentów Politechniki, podejrzanych o druk oraz kolportaż ulotek i niezależnej prasy. Inwigilowano kilkadziesiąt osób. Ustalano ich miejsca zamieszkania, grono znajomych i przyjaciół, wzajemne kontakty i relacje. Działania te jednak nie przyniosły spodziewanych rezultatów i nie doprowadziły do wykrycia studentów kontynuujących działalność opozycyjną. Próba całkowitego rozbicia niezależnego ruchu studenckiego, nie została zrealizowana. Po kilku latach działalności w podziemiu, reaktywacja struktur NZS w Kielcach miała miejsce na przełomie 1988 i 1989 roku

– pisał Marek Jończyk.

Opracowano na podstawie: ipn.gov.pl