Birma, Skarby Wzgórza Mandalaj

[galeria_glowna]
Wzgórze pokryte jest zielenią, z której w niebo wystrzeliwują złote dachy pagód i klasztorów oraz szpice stup. Prowadzą na nie od strony południowej kryte schody o 1729 stopniach. To obiekt sakralny. A do nich, a nie tylko po nich, wchodzi się tu na bosaka. Nawet o skarpetkach nie może być mowy.

Pagoda Kuthodaw
U podnóża wzgórza - Mandalay Hill stoi rówieśnica miasta, wzniesiona również w 1857 roku i otoczona wysokim murem, pagoda Kuthodaw. Pokryta jest 4-poziomowym spadzistym dachem z czerwonej dachówki, ze złoconymi wieżyczkami. Sąsiaduje z nią duży zespół, ustawionych rzędami niewielkich, 4-5 metrowej wysokości, pomalowanych na biało stup - kaplic z posągami Buddów w niszach. Przypomina mi to ciągi niemal identycznych grobowców na zabytkowych cmentarzach. W zespole tej pagody znajduje się również kilkanaście stup.
Największa przypomina, chociaż jest od niej znacznie mniejsza, tę najsławniejszą w Birmie, Szwe Dagon w Rangunie. W narożnikach podstawy strzegą jej duże posągi również złoconych lwów. 30-metrowej wysokości pagoda Maha Lawka Marazein Paya wzorowana jest na słynnej pagodzie Shwezigon w Nyaung U w pobliżu Paganu. Słynnej - napiszę o niej w jednym z następnych reportaży - gdyż nazywana jest Największą Księgą Świata. W jej stupach zapisano bowiem pełny tekst Kanonu Palijskiego. Wyrytego przez mnichów na marmurowych, pozłoconych tablicach.
Do historii przeszło recytowanie go przez 2400 mnichów bez przerwy przez blisko pół roku. Miało to miejsce podczas odbywanego w tej pagodzie V Synodu Buddyjskiego na zaproszenie przedostatniego króla Birmy Mindona Mina. O tym, jak wielkim i obszernym jest to dzieło, może świadczyć fakt, że Kanon ten wydano w 1900 roku w 38 tomach o 400 stronach każdy. W pobliżu tej świątyni stoi inna sławna pagoda - Kyauktawgyi. Budowana przez 25 lat, od 1853 do 1878 roku. Jak w starożytnym Egipcie lub kraju Inków
Najważniejszym w niej obiektem jest ogromny, o wadze około 900 ton, posąg Buddy wykuty w jednym bloku marmuru. Historia jego transportu jest niezwykła, przypomina antyczne egipskie, lub inkaskie wzorce. Blok ten wykuto w kamieniołomie Sagyin i przetransportowano rzeką Irawadi, a następnie odchodzącym od niej kanałem. Ostatnie około 6 km do miejsca, w którym po wykuciu stanął posąg - po lądzie. 10 tysięcy ludzi przesuwało go przez niemal 2 tygodnie! Dzieło gotowe było w 1865 roku. Obok niego stanęło jeszcze 20 mniejszych posągów z wizerunkami 80 uczniów Buddy.
Przy krytych schodach prowadzących na szczyt Wzgórza Mandalaj znajdują się inne pagody, przez które trzeba przejść wchodząc na górę. W dużej, niemal w połowie drogi, przechowywane są relikwie Buddy, podobno trzy jego kości. Nieco wyżej stoi posąg Buddy Shwejattawa zwróconego w kierunku miasta i wskazującego ręka na miejsce, w którym zbudowano pałac królewski. Nawiązuje on do legendy o pobycie Oświeconego na tym wzgórzu i wygłoszonej przez niego przepowiedni, że w roku 2500 ( buddyjskim, tj. 1857 naszym ) powstanie w tym miejscu wspaniałe miasto.
Co zresztą, obok wróżb nadwornych astrologów, stało się podstawą decyzji króla Mindona Mina o przeniesieniu do Mandalaj stolicy z odległej od niej o 11 km Amarapury. Na sam szczyt wzgórza można dostać się zarówno wspomnianymi krytymi schodami, szerokimi z innej strony świata, a także kilkupiętrową windą dobudowaną obok i połączoną ze szczytem poziomym korytarzem. Na szczycie są kolejne pagody, sale medytacji, a także punkty widokowe. Roztacza się z nich piękny widok na miasto i okolicę oraz odległą o około 3 km rzekę Irawadi. Robi on wrażenie zarówno w dzień, jak i podczas zachodu słońca, czy w wieczornym mroku rozświetlonym płonącymi świecami oraz światłem elektrycznym. Historia sławnego posągu
Sławne Wzgórze Mandalaj oraz znajdujące się u jego podnóża, na zboczach i szczycie pagody z ołtarzami w nich oraz setkami posążków i dekoracji, stupy czy posągi należą do najważniejszych punktów zwiedzania nie tylko tego miasta, ale w ogóle Birmy. Podobnie jak panorama z tej wysokości Mandalaj i jego okolic. Za najważniejszą budowlę sakralną ostatniej królewskiej stolicy uważana jest jednak pagoda Mahamuni Paya - Wielkiej Mądrości. Zbudował ją ponad 70 lat przed założeniem Mandalaj, w roku 1784, król Bodawpaya. Stoi ona około 3 km na południe od zespołu pałacowego, przy drodze do Amarapury. Częściowo strawił ją pożar wiek później, w 1884 r., ale została odbudowana.
Największym jej skarbem jest prawie 4-metrowej wysokości brązowy posąg Buddy pokryty kilkucentymetrowej grubości płytkami czystego złota. Stale zresztą dodawanego. Posąg ten przywieziono w 1784 roku z Mrauk U, niegdyś samodzielnego królestwa, obecnie autonomicznego stanu zachodniej Birmy Rakhaing (Arakanu). Dlatego pagoda ta nazywana jest również Arakańską. Podobno posąg ten powstał w I wieku n.e. dla upamiętnienia legendarnego pobytu tam w roku 554 p.n.e. samego Buddy. Do posągu tego bezpośredniego dojścia nie mają kobiety, o czym informują tablice w językach birmańskim i angielskim.
Miejsce dla nich oddzielone jest balustradą w poprzek nawy głównej. Ja, wraz z miejscowymi mężczyznami podchodzę do niego blisko, dotykam pokrytej szczerozłotymi płatkami powierzchni. Krążę po korytarzach pagody, oglądam ogromny srebrny puchar w gablocie zasypany banknotami. W innym miejscu kilkumetrowej średnicy gongowi przyglądają się bardzo młodzi mnisi. Gdy jeden z nich dostrzega, że robię zdjęcia, przybiera pozę tancerza. W jednym z pawilonów tego zespołu architektonicznego wystawione są stare, brązowe rzeźby słoni, smoków i ludzi. Dotknąć na szczęście
Birmańczycy, zwłaszcza kobiety i dzieci, dotykają ich na szczęście. Miejsca najczęściej dotykane lśnią jak wypolerowane. W innym pawilonie stoją kilkumetrowej wysokości pozłacane posągi mężczyzn w zabytkowych szatach i tradycyjnych królewskich szpiczastych nakryciach głowy. Podobnie jak i w pozostałych ważnych miejscach kultu, i tu w przejściach do wnętrza świątyni są sklepy z pamiątkami i artykułami przydatnymi pielgrzymom.
Wartych zobaczenia pagód i innych budowli sakralnych jest w Mandalaj, o ile tylko starczy na to czasu, więcej. Przykładowo wymienię jeszcze pagodę Sanda Muni stojącą też u podnóża Wzgórza Mandalaj. A także pagody znajdujące się w zachodniej części miasta, między linią kolejową i rzeką Irawadi. Einadawya na rogu 89 ulicy i 27 ale ufundowaną w 1847 roku przez króla Paganu Mina, w której przechowywana jest m.in. statuetka Buddy wykonana z chalcedonu.
Setkyathiha szczycącą się brązowym posągiem Buddy ofiarowanym przez króla Bagyidawa w 1823 roku. I najstarszą w mieście, z 1167 roku, Shwekyimyint. Dodać do tego trzeba jeszcze stojący w tej samej części miasta, chociaż bardziej na zachód, przy 35 alei, klasztor Shwe In Bin Kyaung w którym są piękne drewniane rzeźby z XII wieku. Natomiast we wschodniej części Mandalaj, ponad 5 km od fortu, pagodę Yankin Paya. Nie tylko świątynie buddyjskie
W mieście tym są nie tylko świątynie buddyjskie. Około 200-300 metrów na zachód od dworca kolejowego, na rogu 33 ulicy i 82 alei stoi kościół baptystów Hudson Baptist Chuch. Jej nazwa pochodzi od nazwiska amerykańskiego misjonarza. Zaś przy sąsiedniej ulicy, kościół św. Józefa. W wolnym czasie warto też zajrzeć do Mandalajskiego Muzeum Kultury z ciekawymi zbiorami z historii Birmy.
A także na słynne w całej środkowej części kraju targowisko Zegyo w zachodniej części śródmieścia. Ma ono już ponad 100-letnia tradycję. Powstało bowiem w 1903 roku wokół Diamentowego Zegara ustawionego wcześniej dla upamiętnienia jubileuszu 60-lecia panowania brytyjskiej królowej Wiktorii. W latach 90-tych XX w. targowisko to przeniesiono do betonowej hali. Przyjeżdżają na nie ze swoimi towarami przedstawiciele mniejszości narodowych: Czinów, Kaczinów i Szanów w strojach ludowych.
Sporo interesujących zabytków, miejsc i obiektów znajduje się w okolicach Mandalaj. M.in. największy na świecie czynny dzwon. Ale o nich napiszę już w następnym reportażu.