Bitwę Opatowską z 21 lutego 1864 roku odtworzyli w Opatowie. Zobacz zdjęcia i film z widowiska historycznego

W tym roku przypada 160. rocznica jednej z największych bitew powstania styczniowego - Bitwy Opatowskiej z 21 lutego 1864 roku.

21 lutego 1864 roku, pod nieobecność generała Józefa Hauke – Bosaka oraz Karola Kality „Rebajło”, Polacy pod dowództwem Ludwika Zwierzdowskiego herbu Topór oraz Apolinarego Kurowskiego herbu Nałęcz uderzyli na Opatów wieczorem 21 lutego.
Te wydarzenia, jak mówi Romuald Sadowski prezes Klubu Historycznego Rok 1863.pl, zostały pokazane w skrócie.

Romuald Sadowski przyznaje, że Bitwa Opatowska była ważną bitwą powstania styczniowego ale niestety przegraną. - Klęska ta stanowi pewnego rodzaju granicę, która zdecydowała o tym, że właściwie po Bitwie Opatowskiej można było powiedzieć już o zamieraniu działań powstańczych na naszej ziemi – powiedział prezes klubu Rok 1863.pl.

W rekonstrukcji bitwy wzięło udział ponad czterdziestu rekonstruktorów.

Było to już kolejne tego typu wydarzenie. W listopadzie 2023 roku zrekonstruowano bitwę z 1863 roku. Teraz z okazji 160.rocznicy Bitwy Opatowskiej z 1864 roku pokazano najważniejsze jej sceny.

- To duża rekonstrukcja. Kilka oddziałów powstańczych, wraz z kawalerią konną. Ziemia opatowska, ziemia świętokrzyska jest przesiąknięta krwią powstańczą. Powstanie styczniowe, na którym potem też wzorował się i wyciągał wnioski Józef Piłsudski na pewno przyczyniło się w dużym stopniu do podtrzymania ducha narodowego, chociaż to powstanie upadło ale dzięki tym zrywom narodowym przypominaliśmy o polskości i w 1918 roku mogliśmy odzyskać wolność

- mówi Tomasz Staniek, starosta opatowski.

Organizatorem wydarzenia było Powiatowe Centrum Kultury. Rekonstrukcja została dofinansowana ze środków Biura "Niepodległa" w ramach Programu Dotacyjnego "Niepodległa".

Bitwa pod Opatowem

W lutym rosyjski generał Ksawery Czengiery skoncentrował wokół Cisowa 4500 żołnierzy, gdzie otoczony został 3 Pułk Stopnicki i inne mniejsze oddziały II Korpusu. Łącznie siły polskie liczyły około 1000 powstańców.

Ponieważ generał Józef Hauke-Bosak był nieobecny, całością sił dowodzili szef sztabu korpusu pułkownik Apolinary Kurowski a 3 Pułkiem Stopnickim w zastępstwie urlopowanego z powodu choroby podpułkownika Karola Rębajło-Kality, dowódca Dywizji Krakowskiej pułkownik Ludwik Topór-Zwierzdowski. Obaj oficerowie postanowili przebić się w najsłabszym punkcie rosyjskiej obrony i w tym celu postanowili zaatakować Opatów, mając błędne informacje o rzekomej słabości tamtejszego garnizonu.
Polacy uderzyli na Opatów wieczorem 21 lutego. Wkrótce w ręku powstańców znalazło się 3/4 miasta, w tym między innymi koszary mające kilkaset karabinów. Dalszy atak został zahamowany ze względu na bardzo silny opór Rosjan.

Bój trwał do godziny 21, czyli około 6 godzin. Dowodzący walkami Ludwik Zwierzdowski „Topór”, widząc zmęczenie wojska nakazał oddziałom odwrót. Rosjanie choć nie byli jeszcze ostatecznie pokonani, to powstańcy otrzymali informacje o nadciągającym dla nich wsparciu. Ogółem Polacy stracili 50 osób, a kolejnych kilkadziesiąt zostało rannych. Mimo, że nie udało się zdobyć Opatowa, powstańcy zdołali uciec z otaczającego się wokół nich rosyjskiego pierścienia.

Rosjanie 23 lutego 1864 roku zdecydowali o powieszeniu Ludwika Zwierzdowskiego na rynku w Opatowie. Ciało najpierw pochowane zostało przez władze rosyjskie. Jednakże nocą zostało potajemnie wykradzione, a następnie złożone na cmentarzu miejskim, lecz dokładne miejsce pochówku nie jest znane.

W Opatowie znajduje się jednak symboliczna mogiła Ludwika Zwierzdowskiego pseudonim „Topór”. Obecnie pomnik stoi na Rynku, wcześniej znajdował się w Parku przy ulicy Sienkiewicza.