Czy zagraża ci zwyrodnienie plamki? Wyjaśnia doktor Janusz Cieślik, okulista i właściciel Kliniki Okulistyki Medilens w Kielcach

Panie doktorze, proszę powiedzieć czym jest zwyrodnienie plamki?
Zwyrodnienie plamki jest jedną z najczęstszych przyczyn całkowitej utraty widzenia związanej z wiekiem. Plamka odpowiada za tzw. widzenie centralne. AMD jest chorobą występującą głównie po 50. roku życia, a do jej typowych objawów możemy zaliczyć: zniekształcenie obrazu, pogorszenie ostrości wzroku, słabsze rozpoznawanie barw, ciemne plamy pojawiające się w centrum pola widzenia. Istnieją dwie postacie AMD. Postać sucha – część komórek siatkówki obumiera, czego efektem jest powolne pogorszenie widzenia, obecnie nie są znane żadne metody leczenia pozwalające odwrócić efekty suchego AMD. Postać wysiękowa „mokra” - pod siatkówką powstają nieprawidłowe naczynia krwionośne o cienkich ściankach, przez które wydostaje się surowica krwi i unosi siatkówkę. Efektem tego jest niewyraźne widzenie. Jeśli naczynia krwionośne pękną dojdzie do krwotoku, którego objawem będzie pojawienie się szarej lub czarnej plamy w środku pola widzenia a z czasem trwała utrata wzroku. AMD może rozwijać się bezobjawowo dla pacjenta. Zdarza się również, że postać sucha AMD przechodzi w wysiękową.

Jaka jest przyczyna?
Istnieje wiele przyczyn powstawania AMD, niestety na wiele z nich pacjent nie ma żadnego wpływu (np. wiek). Dlatego bardzo istotne jest okresowe badanie wzroku pod kątem AMD. Zaleca się wykonywanie badania OCT (Optyczna Koherentna Tomografia badająca za pomocą fali świetlnej i analizy jej odbicia). OCT umożliwia nieinwazyjne i bezkontaktowe uzyskanie przekrojów przez warstwy tkanek gałki ocznej. Badanie to pozwala na wczesne wykrywanie i ocenę schorzeń siatkówki poprzez uzyskiwanie obrazów budowy kolejnych warstw siatkówki oraz ciała szklistego, pozwala na uzyskiwanie obrazów zarówno dna oka jak i przekrojów wzdłuż gałki ocznej.

Jak można to leczyć?
Aktualnie jedynym skutecznym sposobem leczenia wysiękowej postaci AMD jest doszklistkowa iniekcja inhibitorów czynnika wzrostu śródbłonka naczyniowego (ang. vascular endothelial growth factor - VEGF). Efektem leczenia jest zahamowanie wzrostu nieprawidłowych naczyń, wchłanianie się wysięku surowicy i powrót siatkówki do prawidłowej grubości, przywrócenie prawidłowego położenia anatomicznego uszkodzonej siatkówki, co może spowodować poprawę widzenia.

Cukrzycowy obrzęk plamki (ang. diabetic macular edema, DME) jest główną przyczyną znaczącego obniżenia ostrości wzroku u pacjentów z cukrzycą. Pacjent często nie zauważa problemu, ponieważ wzrok pogarsza się początkowo w niewielkim stopniu. W centralnej części siatkówki (plamki) stopniowo narasta ilość płynu wysiękowego. W wyniku narastania obrzęku tkanka ulega degeneracji, co w niektórych przypadkach może prowadzić do ślepoty. Proces chorobowy obejmuje centralną część siatkówki, dlatego pacjenci tracą możliwość czytania czy obsługi urządzeń co skutkuje pogorszeniem jakości życia. Przed wprowadzeniem insulinoterapii nie diagnozowano retinopatii cukrzycowej, ponieważ pacjenci nie żyli z tą chorobą dostatecznie długo, aby doszło do zmian w siatkówce. Właściwa opieka diabetologiczna opóźnia rozwój retinopatii, jednakże u wielu osób nie udaje się jej uniknąć. W przeciwieństwie do AMD retinopatia cukrzycowa dotyka również ludzi młodych, a konsekwencją nieleczenia może być brak możliwości wykonywania pracy zawodowej i konieczność korzystania z pomocy osób trzecich. Dlatego też również względy społeczno – ekonomiczne przemawiają za koniecznością objęcia tej grupy szczególną opieką.

Jakie są możliwości terapeutyczne dla pacjentów z DME?
W okresie ostatniej dekady dokonała się rewolucja w leczeniu DME. Pacjenci mają już dostęp do nowoczesnych leków. Wzrost stężenia VEGF występuje zarówno w neowaskularnej postaci AMD, jak i DME.

Na czym polega leczenie anty VEGF?
Inhibitory VEGF podawane są w postaci iniekcji do gałki ocznej. Schemat leczenia są zależne od wybranego preparatu. Początkowo iniekcje podawane są co miesiąc w celu zlikwidowania obrzęku. Dalsza terapia ma już funkcję prewencyjną, czyli zapobiega jego ponownemu rozwojowi. W pierwszym roku leczenia liczba iniekcji jest największa, a w kolejnych latach ulega zmniejszeniu. O potrzebie podania leku decyduje lekarz na podstawie stanu klinicznego pacjenta. Pomimo, że wielu pacjentów boi się iniekcji do ciała szklistego, ryzyko z nimi związane jest niewielkie, a miejscowe znieczulenie zapewnia odpowiedni komfort.

Diagnostykę oraz leczenie AMD i DME w Kielcach prowadzi MEDILENS - Szpital Okulistyczny, Kielce, ul. Kozia 3a, tel. (41)344-62-00.