Drastycznie spadła liczba dawców szpiku w Regionalnym Centrum Krwiodawstwa w Kielcach. Nasze zgłoszenie może uratować życie. Zobacz film

Pamiętajmy, że wciąż są choroby, których mimo postępu w medycynie oraz nowoczesnych leków nie jesteśmy w stanie wyleczyć. W niektórych przypadkach jedynym skutecznym lekarstwem jest zdrowy szpik lub organ, który zastąpi ten chory. Regionalne Centrum Krwiodawstwa w Kielcach ze swojej strony cały czas propaguje tę ideę. Nigdy bowiem nie wiemy, czy i kiedy znajdziemy się na miejscu biorcy i będziemy potrzebować tego typu pomocy.

- Od ubiegłego roku liczba zgłaszających się dawców bardzo się zmniejszyła. A cały czas nam zależy, by w rejestrze znalazło się jak najwięcej osób, wtedy łatwiej znaleźć kogoś zgodnego do przeszczepu – mówi lekarz Zdzisława Sitarz-Żelazna, zastępca dyrektora Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa w Kielcach. - Dlatego zachęcamy wszystkich zdrowych, dorosłych ludzi żeby zgłaszali się do Centrum Krwiodawstwa, do naszych oddziałów terenowych i wyrażali chęć zapisania się. Na początek to jest tylko oddanie próbki krwi – zachęca wicedyrektor.

Mimo wszystko znalezienie bliźniaka genetycznego nie jest łatwe. W Polsce funkcjonuje kilkanaście ośrodków dawców szpiku. Ważne, by w rejestrach było zapisanych jak najwięcej osób - to zwiększy prawdopodobieństwo znalezienia zgodnego dawcy.

- To mogą być wszystkie chętne i zdrowe osoby od 18. do 50. roku życia. Nie mogą na stałe przyjmować lekarstw. Należy zgłosić się do Regionalnego Centrum Krwiodawstwa w Kielcach, a następnie wypełnić ankietę zdrowotną i zgodę na ewentualne oddanie szpiku. Podczas rejestracji pobieramy również próbkę krwi. Potencjalni dawcy powinni także, w razie na przykład zmiany nazwiska, numeru telefonu czy adresu zamieszkania, powiadomić o tym centrum, w którym zapisali się do bazy – mówi lekarz Zdzisława Sitarz-Żelazna.

Osoba zgłaszająca się do Ośrodka Dawców Szpiku wypełnia Ankietę Stanu Zdrowia Dawcy Szpiku oraz Kartę Zgłoszeniową Honorowego Dawcy Szpiku. W dniu rekrutacji można być po lekkostrawnym, nietłustym posiłku, należy mieć przy sobie dowód osobisty. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do możliwości zostania potencjalnym dawcą szpiku zostaną one wyjaśnione przez lekarza podczas kwalifikacyjnej konsultacji medycznej. Pobrana następnie zostaje próbka krwi (10 mililitrów) w celu wykonania wstępnych badań antygenów HLA (Human Leukocyte Antigen).

Potencjalny kandydat na dawcę szpiku może zgłosić się tylko do jednego Ośrodka Dawców Szpiku. W poszukiwaniu dawcy niespokrewnionego dla konkretnego chorego przeszukiwana jest baza światowa obejmująca wszystkie istniejące rejestry. Dodanie tej samej osoby do 2 lub 3 rejestrów dawców szpiku powoduje przekłamanie w wynikach przeszukiwania.
Potencjalny kandydat na dawcę szpiku ma prawo zmienić decyzję odnośnie chęci oddania szpiku/komórek macierzystych, jednakże odmowa kiedy biorca jest przygotowany do zabiegu przeszczepienia może nieść ze sobą wiele negatywnych konsekwencji – ze śmiercią włącznie.

Co miesiąc rejestr POLTRANSPLANTU wysyła wyniki HLA dawców do bazy światowej. Dawca zostaje aktywny w rejestrze do ukończenia 60. roku życia. Jeżeli dawca jest wstępnie zgodny z pacjentem, rozpoczyna się kolejny etap. Procedura doborowa polega na potwierdzeniu lub wykluczeniu zgodności antygenowej dawcy z chorym, co wiąże się z: ponownym kontaktem z dawcą, ustaleniem jego stanu zdrowia, potwierdzeniem chęci oddania szpiku kostnego / komórek macierzystych, przeprowadzeniem szczegółowych badań.

Pobranie szpiku / komórek macierzystych do transplantacji wykonywane jest od dobranych dawców po ich ostatecznej kwalifikacji lekarskiej, wykluczającej możliwość powikłania zdrowotnego, zarówno u osoby oddającej szpik jak i biorcy. Najczęściej stosowana metoda pobrania Krwiotwórczych Komórek Macierzystych (KKM) polega na użyciu separatora komórkowego w warunkach ambulatoryjnych, gdzie podczas zabiegu z żyły dawcy, małymi porcjami pobierana jest krew, oddzielane są komórki macierzyste, a pozostała krew zwracana jest do drugiej żyły dawcy. W tym zabiegu pobiera się ostatecznie około 200 mililitrów preparatu komórek macierzystych. Zabieg trwa około 4 godzin.

Pobranie KKM poprzedzone jest podaniem dawcy drogą domięśniową czynnika mobilizującego komórki macierzyste do „przejścia” ze szpiku do krwi obwodowej. Część dawców odczuwa w tym okresie bóle kostne i mięśniowe o niewielkim nasileniu, może też wystąpić stan podgorączkowy lub gorączka. Procedura odbywa się przy pełnej świadomości i udziale dawcy.
W szczególnych przypadkach dawca może zostać poproszony o oddanie szpiku poprzez nakłucie talerza kości biodrowej. Ten zabieg wykonuje się w warunkach szpitalnych, w znieczuleniu ogólnym. Po oddaniu szpiku dawca z reguły pozostaje w szpitalu do następnego dnia, chociaż obecnie w coraz większej liczbie ośrodków czas ten jest skracany. Dawca jest informowany o konieczności zapobiegania infekcjom i dolegliwościom bólowym. W niektórych ośrodkach dawcom rutynowo podaje się leki przeciwbólowe i preparaty żelaza - częściej kobietom niż mężczyznom.

Na wypadek nawrotu choroby u pacjenta lub konieczności ponownego oddania komórek z powodu odrzucenia przeszczepienia, dawca jest zarezerwowany przez okres dwóch lat dla pacjenta, któremu je ofiarował. Wskazane aby dawca w czasie od 3-6 miesięcy po oddaniu komórek macierzystych wstrzymał się od wykonywania zabiegów z naruszeniem ciągłości skóry jak np.: tatuaż, piercing, makijaż permanentny. Zdarza się, że dany dawca oddał szpik lub komórki macierzyste więcej niż jeden raz w życiu - bez ujemnych konsekwencji dla własnego zdrowia.

Niestety, z roku na rok, liczba osób które chcą się zarejestrować w bazie dramatycznie spada. Dlatego warto się zdecydować.