Egipt. Luksor miasto o stu bramach

Kiedyś na miejscu obecnego Luksoru stały Teby - stolica Nowego Państwa rozciągającego się od Nubii do Palestyny. W okresie świetności zamieszkiwało je ponoć milion osób.

Tu powstała jedna z największych świątyń na świecie - Karnak, poświęcona bogu Amonowi, który był przedstawiany jako człowiek w czapce z dwoma piórami. Pierwotnie Amon, bóg wiatrów i powietrza, był bóstwem lokalnym, lecz od XVI wieku p.n.e. faraonowie Nowego Państwa uczynili go narodowym bóstwem Egiptu. Utożsamiano go z Re, bogiem słońca. Czczono go wraz z jego małżonką, boginią Mut i ich synem, bogiem księżyca, Chonsu.

Budowa trwała 1300 lat

Kompleks w Karnaku składał się z bram, dziedzińców, sal, niezliczonych kolumn, rzeźb, obelisków. Niewielką świątynię po raz pierwszy powiększył Totmes, a każdy kolejny faraon starał się prześcignąć dokonania poprzedników i zaświadczyć swą wierność Amonowi. Tak więc budowa i rozbudowa obiektu trwała około 1300 lat. Dziesięć wielkich bram świątynnych, zwanych pylonami, prowadziło do kolejnych kręgów, gdzie w centrum kryła się największa świętość.

Po przejściu pierwszego pylonu gość szedł dwiema drogami obramowanymi sfinksami o głowach byka do zachowanej do dzisiaj głównej świątyni, której mury mają 15 m grubości. Za nią znajduje się wielki dziedziniec, na który otwierają się mniejsze świątynie.

Sala z ogromnymi kolumnami

Drugi pylon prowadzi do ogromnej sali kolumnowej (hipostylowej), której powierzchnia odpowiada 1/3 wielkości Bazyliki św. Piotra w Rzymie. Salę tę, obecnie znajdującą się pod gołym niebem, niegdyś przykrywał dach wznoszący się 24 m nad posadzką i wsparty na 140 kolumnach ustawionych w 16 rzędach. Kapitele kolumn miały kształt kwiatów i pączków papirusu. Las kolumn symbolizował drzewa palmowe, rosnące, według mitologii egipskiej, na Wyspie Stworzenia - początku świata.

Trzecia brama prowadzi na dziedziniec centralny, za którym trzy następne pylony znaczą wejście do sanktuarium, gdzie w świętej barce stał złoty posąg bóstwa. Po stronie południowej, za czterema kolejnymi bramami stoi, jeszcze nie w pełni odsłonięta, świątynia bogini Mut, prawie tak duża jak świątynia jej małżonka. W kompleksie mieszczą się również świątynie Chonsu i innych bogów.

Po objęciu tronu Egiptu przez Echnatona (Amenhotep IV) kult Amona został na pewien czas zawieszony. Nowy władca preferował Atona i kazał niszczyć reliefy oraz relikwiarze z wizerunkiem Amona. Jednak już jego następca, Tutanchamon, polecił odbudować świątynię.

Przed świętym jeziorem znajduje się kamienny wizerunek skarabeusza. Według tradycji należy obejść go kilkakrotnie, aby odnaleźć miłość, mieć dużo pieniędzy i szczęście. Większość turystów zatrzymuje się w tym miejscu, po czym, mimo lekkiego zawrotu głowy, biega naokoło posągu.

Małżeńskie spotkania z Mut

W samym sercu Luksoru odnajdujemy drugą wielką świątynię poświęconą bogu Amonowi. Kiedyś kompleks w Karnaku i tę położoną w pobliżu brzegu Nilu łączyła trzykilometrowa aleja obramowana sfinksami. Świątynia luksorska była południowym haremem, w którym mieszkała małżonka Amona, Mut, i ich syn Chonsu. Każdej wiosny, podczas "Optet" - święta płodności - flotylla statków uroczyście przyprowadzała w to miejsce posąg Amona na małżeńskie spotkanie z Mut.

Podczas gdy Karnak był dziełem wielu dynastii, przeważająca część świątyni luksorskiej została zbudowana przez dwóch władców. Fundatorem był Amenhotep III (1417-1379 p.n.e.). Prace zatrzymały się za panowania jego syna, Echnatona, który kazał usunąć kartusze (owalne tabliczki z imieniem faraona) ojca i zbudował wzdłuż świątyni sanktuarium Atona. Prace podjęto za czasów Tutanchamona i Horemheba, którzy ozdobili dziedziniec i kolumnę swoimi reliefami. Do tego Ramzes II (1304-1237 p.n.e.) dodał dziedziniec otoczony podwójną kolumnadą i wielki pylon z obeliskami i kolosami po bokach.

Nieuczciwych kupców wieszano za uszy

Reliefy zachowały się w niezłym stanie dzięki temu, że świątynia była zakopana w piasku i osadach oraz przykrywało ją miasto. XIX-wieczni turyści znaleźli na jej dziedzińcu przypominającą labirynt plątaninę budowli z gliny.

Kolumnady zamieniono na spichlerze, gdzie nieuczciwi kupcy byli wieszani za uszy. Obok wielu reliefów są tu potężne posągi Ramzesa II, który jak żaden inny władca przyczynił się do przyozdobienia Teb w świątynie, posągi i pomniki.

Chrześcijanie używali świątyni jako kościoła, a obecnie w jej części jest meczet Abu el-Hagag, gdzie został pochowany miejscowy święty.
Dopiero w latach 30. archeolodzy zbudzili ze snu na pół zatopione pałace Luksoru. Ruiny te jeszcze dzisiaj świadczą o potędze i blasku starożytnego Egiptu.