Historyczny spektakl na ulicach Jędrzejowa. Zamach na esesmana Helmuta Kappa

Inscenizacja wyglądała bardzo realistycznie, niczym na planie filmowym.

(fot. Mariusz Łężniak)

Rekonstrukcje przeprowadziła założona wiosną tego roku Jędrzejowska Grupa Rekonstrukcji Historycznych. Był to jej debiut. Oprócz członków grupy w przedstawieniu wzięła udział grupa uczniów z jędrzejowskich szkół.

UDANY DEBIUT

- Widowisko powstało z inicjatywy burmistrza Jędrzejowa Marcina Piszczka. Myśmy jako Grupa Rekonstrukcji Historycznych je zrealizowali - wyjaśnia Arkadiusz Chyla, naczelnik wydziału zarządzania kryzysowego Starostwa Powiatowego w Jędrzejowie, który wcielił się w rolę niemieckiego żołnierza. - Grupa powstała w tym roku. "Zamach na Helmuta Klappa" był naszym debiutem. Przygotowujemy już kolejną rekonstrukcję, tym razem z pacyfikacji wsi w Swaryszowie - dodaje Arkadiusz Chyla.

Aktorów przygotowywał Ireneusz Ślusarczyk, instruktor teatralny. - Moja rola ograniczała się do tego, że pomysł i zapał tych ludzi przełożyłem na język teatru. Rekonstrukcję, a raczej spektakl uliczny poprzedziło wiele prób i warsztatów - wyjaśnia Ireneusz Ślusarczyk.

Aktorzy korzystali między innymi z materiałów historycznych portalu andreovia.pl

WYROK NA OPRAWCĘ

Zamach na Kappa był najpoważniejszą akcją dywersyjną przeprowadzoną na terenie Jędrzejowa przez partyzantów z Armii Krajowej.

Helmut Kapp, a właściwie Wincenty Kapuściński, pochodził z miejscowości Kuźnia Raciborska na Śląsku. Działał na terenie powiatów jędrzejowskiego i włoszczowskiego. Był prawą ręką szefa Gestapo w Jędrzejowie. Pełnił tam od 1940 roku początkowo funkcję tłumacza. Z czasem został bardzo aktywnym gestapowcem. Zajmował się werbowaniem konfidentów, przeprowadzał aresztowania w powiatach jędrzejowskim i włoszczowskim oraz osobiście mordował więźniów. Zamordował osobiście 87 Polaków i 365 Żydów, czym publicznie się chwalił. Swoich mordów najczęściej dokonywał w Lasku Łączyńskim lub na cmentarzu parafii Świętej Trójcy w Jędrzejowie.

Na początku 1943 roku komenda obwodu Armii Krajowej Jędrzejów wydała rozkaz likwidacji Kappa. Początkowo próbowano go otruć. Kilkakrotne próby jednak nie powiodły się. Wówczas postanowiono go zastrzelić. Wyznaczono do tego celu dwa patrole, które niezależnie od siebie przygotowywały akcję. Na czele pierwszego z nich stał podporucznik "Zola" - Hieronim Piasecki.

W połowie maja informator z Gestapo "Wiktor" - Eugeniusz Adamczyk ostrzegł, że Kapp może wyjechać z Jędrzejowa, dlatego zarządzono ścisłą inwigilację jego osoby. Dwukrotnie omal nie doszło do wykonania wyroku na ulicach Jędrzejowa, jednak niespodziewane okoliczności stawały w ostatniej chwili na przeszkodzie. Kapp poza tym był bardzo ostrożny i rzadko pokazywał się na mieście. Mieszkał i stołował się w budynku Gestapo.

SPRAWDŹ najświeższe wiadomości z powiatu JĘDRZEJOWSKIEGO

W spektaklu oprócz członków Jędrzejowskiej Grupy Rekonstrukcji Historycznych wzięli udział uczniowie z jędrzejowskich szkół.
(fot. Mariusz Łężniak)

EGZEKUCJA WYKONANA

1943 roku "Zola", przechodząc ulicą, zauważył Kappa i kierowcę Gestapo Trierlinga w ogrodzie na zapleczu budynku Gestapo, strzelających do tarczy. Była z nimi Niemka Erna Meyer. Kilku żołnierzy z patrolu było w tym czasie nieobecnych. Do akcji stanęło więc tylko trzech: "Zola" - Hieronim Piasecki, "Ryszard" - Zdzisław Kajderowicz i "Wituś" - Witold Staszkiewicz, wszyscy uzbrojeni w pistolety. Około godziny 21.20 trójka gestapowska wracała do budynku Gestapo ulicą Doktora Kwarty w Jędrzejowie. Patrol zbliżył się do nich i padły pierwsze strzały. "Ryszard" i "Zola" ranili Kappa ciężko w nogę, rękę i brzuch. W czasie wycofywania się został zastrzelony Tierling. Niemka, nie ostrzelana, uciekła. Śmiertelnie rannego Kappa odwieziono do szpitala, gdzie skonał nad ranem z upływu krwi.

W odwecie za zabicie Kappa i Tierlinga hitlerowcy przeprowadzili 9 czerwca 1943 roku masowe aresztowania wśród mieszkańców Jędrzejowa. 11 osób zastrzelono w miejscu ich zamieszkania, a 25 wywieziono do Kielc na śledztwo, w efekcie którego znaleźli się w Auschwitz.

Arkadiusz Chyla, naczelnik wydziału zarządzania kryzysowego Starostwa Powiatowego w Jędrzejowie wcielił się w rolę niemieckiego żołnierza.
(fot. Mariusz Łężniak)

Zdjęcie z pogrzebu Helmuta Kappa, wykonane przez Tadeusza Przypkowskiego.
(fot. Mariusz Łężniak)