Jak Polacy pomagali Żydom? W Kielcach dyskutowano na temat nowej publikacji Instytutu Pamięci Narodowej

W dyskusji wzięli udział historycy z różnych ośrodków badawczych w Polsce: doktor Tomasz Domański z Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach, doktor Alicja Gontarek, pracownik Biura Badań Historycznych Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie, doktor habilitowany Jerzy Gapys, dyrektor Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach oraz doktor habilitowana Edyta Majcher-Ociesa z Instytutu Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Zaprezentowana publikacja „Stan badań nad pomocą Żydom na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką – przegląd piśmiennictwa” składa się z trzech części. W dwóch pierwszych przedstawiono specyfikę okupacji niemieckiej w Polsce, okupacyjne uwarunkowania świadczenia pomocy oraz stan wiedzy na temat działań ratowniczych podejmowanych na rzecz Żydów przez dyplomację polską. Zasadnicze rozważania poczyniono w części trzeciej, na którą składają się studia poświęcone poszczególnym województwom. Obejmują one analizę badanego terenu wraz z ujęciem statystycznym ludności polskiej i żydowskiej oraz zagadnienie relacji polsko-żydowskich w okresie dwudziestolecia międzywojennego i Zagłady dokonanej przez państwo niemieckie.

W ostatniej części każdego studium zaprezentowano dotychczasowy dorobek piśmienniczy poświęcony pomocy Żydom pod okupacją niemiecką, między innymi w zakresie pomocy indywidualnej, zorganizowanej, wsparcia Kościoła katolickiego, Żegoty, stratom osobowym w wyniku udzielanego wsparcia, a więc tym zagadnieniom, które dotychczas podejmowano najczęściej. Szerokie badania literaturoznawcze, wbrew obiegowym opiniom, wyraźnie dowodzą, że pisarstwo historyczne poświęcone problematyce pomocy niesionej przez Polaków Żydom dalekie jest od postawienia końcowej kropki. Zebrany w tym tomie materiał powinien być punktem odniesienia dla kolejnych badaczy. Redaktorzy tomu liczą, że zgromadzenie w jednym miejscu wyników badań na temat pomocy udzielanej Żydom przez Polaków i innych obywateli polskich w czasie II wojny światowej zachęci do podjęcia tej problematyki w szerszym niż dotychczas zakresie. Publikacja powstała w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Dzieje Żydów w Polsce i stosunki polsko-żydowskie w latach 1917-1990”. W książce odnajdziemy między innymi informacje dotyczące regionu świętokrzyskiego.

Badacze byli zgodni, że nowa publikacja przygotowana przez Instytut Pamięci Narodowej powinna stanowić jedynie wstęp do prowadzenia dalszych badań dotyczących relacji polsko - żydowskich oraz zagadnień pomocy Żydom udzielanej przez polskie społeczeństwo w okresie okupacji niemieckiej.