Nie rozumiemy istoty Świąt Wielkanocnych

Dziś wieczorem w kościele katolickim rozpoczyna się Triduum Paschalne - najważniejsze święta w roku liturgicznym. Tymczasem od lat tradycyjnie kościoły w Polsce zapełniają się wiernymi w Niedzielę Wielkanocną i w poniedziałek. W parafiach, gdzie trwa budowa nowych świątyń, proboszczowie często na te dwa dni udostępniają nowy budynek, żeby wszyscy parafianie i goście mogli się pomieścić.

Socjologowie tłumaczą to dwudniowe świąteczne pospolite ruszenie powierzchownością naszej wiary i przywiązaniem do tradycyjnej obrzędowości: bo dwa razy do roku na Wielkanoc i Boże Narodzenie wypada pokazać się w kościele. Gdzieś umyka nam istota tych świąt.

Matka wszystkich wigilii

- W świadomości wielu katolików tkwi wciąż, że Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wielka Sobota to jeszcze nie święta, ale czas świątecznych przygotowań, ostatnich porządków, zakupów. A przecież te trzy dni to najważniejsze święta chrześcijańskie, których kulminacją jest Wigilia Paschalna, pamiątka Paschy Chrystusa. To matka wszystkich wigilii w Kościele katolickim, od niej wzięła się wigilia Bożego Narodzenia - wyjaśnia ksiądz Dariusz Gącik, rzecznik kurii kieleckiej.

Jak tłumaczy ksiądz Gącik, Święte Triduum Paschalne rozpoczyna się w czwartek wieczorem Mszą świętą Wieczerzy Pańskiej, a kończy się Nieszporami w Niedzielę Wielkanocną. Poszczególne dni Triduum liczymy na sposób liturgiczny, zgodnie z którym początek nowego dnia następuje wieczorem dnia poprzedniego. Nie wolno tych dni oddzielać od siebie. Nie są to trzy dni świąt, ale jedno Święto trwające trzy dni, gdzie najważniejsza jest noc z soboty na niedzielę. Dlatego jest ważne, aby obchodzenie Świąt Paschalnych rozpocząć Mszą Świętą Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek. W Wielki Czwartek w celebracji Mszy Wieczerzy Pańskiej przypomina się ustanowienie Eucharystii i kapłaństwa. Specyficznym momentem liturgii Wielkiego Czwartku jest obrzęd umycia nóg na upamiętnienie tego, co Jezus uczynił, a co św. Jan Ewangelista przekazał nam jako drugą stronę ustanowienia Eucharystii. Liturgia Wielkiego Czwartku akcentuje owoc ofiary Chrystusa, jaką jest miłość również w wymiarze społecznym. Po liturgii przenosi się Najświętszy Sakrament do bocznej kaplicy i dokonuje się obnażenia ołtarza oraz zasłania się krzyże. Do uroczystej liturgii Wielkiej Nocy nie będzie sprawowana Eucharystia, natomiast krzyż zostanie odsłonięty w czasie liturgii Wielkiego Piątku dla upamiętnienia ofiary Chrystusa na krzyżu.

W Wielki Piątek pochylamy się nad tajemnicą Krzyża Świętego, poprzez liturgię Męki Pańskiej, na której spożywamy chleb, konsekrowany podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej w Wielki Czwartek. Adoracja Krzyża stanowi kulminacyjny moment liturgii. Wielki Piątek to także dzień postu, modlitwy i wyciszenia.
W Wielką Sobotę Kościół, rozważając Mękę, Śmierć Chrystusa i Jego zstąpienie do otchłani, trwa przy Grobie Pańskim w cichej modlitwie. W tym dniu Kościół zaleca również zachowanie postu, chociaż nie jest to obowiązek, jak ma to miejsce w Wielki Piątek.

Szczytem Świętego Triduum Paschalnego jest czuwanie nocne. Nie wolno sprawować tej liturgii przed zachodem słońca. Od tej nocy biorą nazwę Święta Paschalne. Pierwszym znakiem liturgii jest ciemność, symbol śmierci, grzechu, ludzkiego zagubienia. W tę ciemność wkracza Chrystus Zmartwychwstały. Jego znakiem jest wejście w procesji przewodniczącego liturgii z zapalonym paschałem, od którego wierni zapalają świece i w takiej postawie słuchają słów orędzia paschalnego, Exultetu, zwiastującego Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Znakiem tej nocy jest czuwanie. Czytania Wigilii Paschalnej przedstawiają noce, które mają szczególne znaczenie w historii zbawienia: noc stworzenia, noc Abrahama, który idzie, aby ofiarować swojego syna, noc wyjścia z niewoli egipskiej i noc Zmartwychwstania. Następnym znakiem jest woda, którą zostajemy pokropieni na pamiątkę przyjętego chrztu. Po tym obrzędzie następuje radosna Eucharystia. Po jej zakończeniu, lub w Niedzielę o świcie odbywa się procesja rezurekcyjna, podczas której ogłaszamy: Chrystus Zmartwychwstał. Naprawdę Zmartwychwstał.

- Poniedziałek wielkanocny obchodzimy uroczyście jako pierwszy dzień oktawy Zmartwychwstania Chrystusa - dodaje ksiądz Gącik.

Czy stać nas na Wielki Piątek?

Być może zamieszanie byłoby mniejsze, gdyby to Wielki Piątek, a nie święto Trzech Króli, jak ostatecznie przyjął polski parlament, był dniem wolnym od pracy. Kiedy dwa lata temu w Sejmie toczyła się dyskusja, strona kościelna podkreślała, że Wielki Piątek jest dla katolików świętem o większym znaczeniu. - Myślę, że nie powinniśmy już poruszać tematyki świątecznej w sensie legislacyjnym. I tak mamy coraz więcej dni wolnych od pracy, przedłużone długie weekendy. A przecież jeśli pracownicy będą ciągle świętować, firma nie wypracuje zysku, z którego oni też korzystają - uważa Tomasz Tworek, prezes Świętokrzyskiego Związku Pracodawców Prywatnych "Lewiatan". Jego zdaniem, jeśli ktoś chce rzeczywiście przeżyć te święta, może po prostu wziąć urlop w piątek.

- Jak wprowadzimy wolny piątek, ludzie zaczną się szykować do świąt od czwartku. I nie będzie już mowy o pracy - obawia się.

- A co jeśli połowa lub więcej pracowników poprosi o urlop? - zapytaliśmy.

- Właściwie święto zaczyna się po południu, można świętować po pracy - dodaje Tomasz Tworek.