Odsłonięto tablicę na obelisku poświęconym zamordowanym kazimierskim Żydom. Rozpoczęły się XIX Spotkania z Kulturą Żydowską [ZDJĘCIA]

Na początku XX wieku mieszkało w Kazimierzy Wielkiej około 300 Żydów, to jest ponad 10 procent ogółu mieszkańców. Społeczność żydowska nie tworzyła samodzielnej gminy wyznaniowej. Mieszkańcy przynależeli do kahału w pobliskich Koszycach. Tam chowano zmarłych, angażowano się w życie społeczne i polityczne. Jednakże na terenie Kazimierzy Wielkiej Żydzi posiadali własną bożnicę, która została rozebrana w czasie II wojny światowej po akcji likwidacyjnej – nie został po niej żaden ślad. Żydzi zamieszkiwali głównie ulicę Sienkiewicza i zajmowali się handlem oraz rzemiosłem. W październiku 1942 roku w Kazimierzy Wielkiej gruchnęła wiadomość, że Niemcy będą wywozić Żydów z miasta. Ponad 300 osób pojechało na Wschód, do obozu pracy w Bełżcu. Pozostałych Żydów przewieziono furmankami do lasu w podkazimierskich Słonowicach - i tam rozstrzelano. Dodać należy, że część Żydów została w tym czasie zamordowana w pobliskim wąwozie w Kazimierzy Wielkiej, na terenie obecnego osiedla. We wsi Słonowice znajduje się zbiorowa mogiła Żydów z Kazimierzy Wielkiej i okolicy, zamordowanych wówczas przez Niemców. Po zakończeniu II wojny światowej potomek kazimierskich Żydów - Arie Meller z Kanady ufundował pomnik, który został odsłonięty 27 kwietnia 1987 roku. Obelisk znajduje się na skraju lasu słonowickiego. Na odsłoniętej w piątek 10 września tablicy pamiątkowej umieszczono gwiazdę Davida i napisy w języku angielskim i polskim: „Tu spoczywają Żydzi mieszkańcy Kazimierzy Wielkiej zamordowani przez niemieckich nazistowskich oprawców w listopadzie 1942 r.”

Piątkową uroczystość rozpoczęło odegranie polskiego hymnu oraz hejnału Kazimierzy Wielkiej. Następnie uczniowie Samorządowej Szkoły Podstawowej imienia księdza Andrzeja Biernackiego w Wielgusie przedstawili krótki program artystyczny recytując wiersze między innymi Antoniego Słonimskiego i regionalnego poety Zdzisława Kulisia, tematycznie związane z sytuacją Żydów pod niemiecką okupacją.

Burmistrz Adam Bodzioch powitał zaproszonych gości - spokrewnioną z najstarszym 97-letnim kazimierskim Żydem Samuelem Rakowskim – Judy Rakowski wraz z małżonkiem, zamieszkałych na stałe w Stanach Zjednoczonych, księdza profesora Pawła Mazanka, prezesa Buskiego Stowarzyszenia Kulturalnego Jarosława Zatorskiego, profesora Stanisława Żaka z małżonką, przewodniczącego rady Miejskiej Wacława Piwudzkiego wraz z radnymi, starostę kazimierskiego Jana Nowaka, burmistrza Buska -Zdroju Waldemara Sikorę, sołtysa i Radę Sołecką Słonowic, młodzież szkolną, nauczycieli oraz wszystkich uczestników uroczystości.

Głos zabierali także: Jarosław Zatorski jako współorganizator XIX Spotkań z Kulturą Żydowską, ksiądz profesor Paweł Mazanek, który odczytał psalm 22. Judy Rakowski dziękowała kazimierskiemu burmistrzowi za organizację uroczystości oraz panu Tadeuszowi Koziołowi za wydanie książki o kazimierskich Żydach. Zacytowała też kilka wersetów z pięcioksiągu Mojżesza. Profesor Stanisław Żak i starosta Jan Nowak w swoich wystąpieniach podkreślali, że takich miejsc pamięci jest bardzo dużo i zadaniem rodziców i nauczycieli jest wychowanie młodego pokolenia w duchu tolerancji, by w przyszłości nie było wojen ani podobnych dramatów.

Kolejnym punktem było odsłonięcie tablicy przez państwa Rakowskich i burmistrza Adama Bodziocha oraz złożenie wiązanek kwiatów i zapalenie zniczy przed pomnikiem, przy którym wartę honorową pełniły harcerki z 28. Buskiej Drużyny Wielopoziomowej Żywioły, działającej przy Kazimierskim Ośrodku Kultury.

Uczestnicy uroczystości udali się następnie do kazimierskiej biblioteki na promocję książki o kazimierskich Żydach, autorstwa Tadeusza Kozioła.