Roślina z trąbkami

Małgorzata Skowron, architekt krajobrazu

Dzieci nie powinny bawić się daturami, ponieważ podobnie jak wiele innych okazów z rodziny psiankowatych, są one silnie trujące. Nie wolno spożywać żadnej części tej rośliny. Przypadkowe połknięcie jej fragmentu, może skończyć się nudnościami i halucynacjami. Roślina zawiera: atropinę, hioscyjaminę i skopolaminę. Dotykanie datury nie jest szkodliwe. Przesadą jest zakładanie rękawiczek do jej pielęgnacji.

Datury przyciągają wzrok dużymi kwiatami o kształcie lejkowatym, trąbkowato-rurkowym. Mogą być one pojedyncze lub pełne o bardzo przyjemnym zapachu, który poczujemy szczególnie wieczorami. Jedna roślina ma niekiedy na sobie ponad setkę kwiatów, a przez cały sezon - blisko pół tysiąca, gdyż powtarza kwitnienie nawet pięciokrotnie. Kiedy nastają chłodne noce, nadal kwitnie, choć zaczyna gubić liście. Rośliny te nie zawiązują owoców.

Sadzenie

Roślinę kupujemy albo hodowaną w pojemniku albo pozyskujemy z sadzonki. Te ostatnie pobiera się wczesną wiosną oraz od czerwca aż do późnej jesieni. W tym celu ukorzeniamy wierzchołkowy pęd długości 15-20 cm z lekko zdrewniałą podstawą, którą smarujemy ukorzeniaczem do sadzonek zdrewniałych i wkładamy do wilgotnej ziemi torfowej wymieszanej z piaskiem. Obrywamy dolne liście, pozostawiając 2 - 3 górne. Całość okrywamy bezbarwną, perforowana folią. Po miesiącu sadzonka powinna się ukorzenić. Wówczas przesadzamy ją do żyznego podłoża.

Gdy roślina osiągnie około 30 centymetrów wysokości, uszczykujemy jej wierzchołek, aby się rozkrzewiła. Jednoroczny okaz powinien wytworzyć 2-3 proste pędy (boczne odrosty należy usuwać). Na kwiaty zwykle trzeba czekać do następnego roku.

Kupioną daturę przesadzamy do dużej 5-10 litrowej donicy w żyzną ziemię o obojętnym odczynie. Dorosłe egzemplarze powinny mięć nawet 40 - litrowy pojemnik. Jeśli roślinę trzymamy na tarasie, to donicę trzeba obciążyć, aby się nie wywracał. Pojemnik z rośliną możemy też wkopać do gruntu w ogrodzie.

Uprawa

Aby dochować się dorodnego okazu datury, należy zapewnić jej odpowiednie warunki. Przede wszystkim przeznaczyć dla niej sporo miejsca na słonecznym, zacisznym tarasie lub w ogrodzie. Na małym balkonie już dwuletniej roślinie będzie za ciasno. Potrzebne jest też chłodne pomieszczenie, w którym będzie spędzała zimę. I jeszcze jedna istotna sprawa - datury wymagają codziennego doglądania i częstego podlewania. Bez niego, szybko wiotczeją im liście, które znów nabiorą wigoru parę minut po podlaniu.

Wszystkie datury lubią glebę próchniczną, zasobną w składniki pokarmowe, przepuszczalną i szybko nagrzewającą się. Najlepiej rosną w glebie o pH od 5,5 do 6,5. Na spód pojemnika dobrze jest wsypać 2 do 5 centymetrową warstwę drenażową z gruboziarnistego żwiru lub keramzytu. Dzięki temu korzenie roślin otrzymają dostateczną ilość powietrza i nie będzie zalegała w nich woda.
W ciągu roku młode okazy przesadzamy kilkakrotnie do coraz to większych donic. Najlepiej robić to wtedy, kiedy bryła ziemi jest dobrze przerośnięta przez system korzeniowy lub kiedy liście zaczynają zmieniać barwę z intensywnie zielonej na jasnozieloną.

W ogrodzie najlepiej zadołować roślinę, przynajmniej do połowy wysokości donicy (pojemnik powinien mieć duże otwory odpływowe). Wcześniej w dole trzeba umieścić sporo kompostu. Daturę można też posadzić bezpośrednio w gruncie (bez pojemnika). Osiągnie wtedy duże rozmiary, ale jej przeprowadzka na zimowy spoczynek sprawi sporo kłopotu.

Pielęgnacja

W marcu datury budzą się do życia. Okazy rosnące w pojemnikach przesadzamy do świeżej ziemi, skracając im pędy i ewentualnie korzenie, jeśli bardzo się rozrosły. Następnie wynosimy je do chłodnego, jasnego pomieszczenia i zaczynamy regularnie podlewać, choć mniej intensywnie niż latem, a po 2 tygodniach także dokarmiać nawozem dla roślin o ozdobnych liściach (zawiera dużo azotu). Na początku maja rośliny przynajmniej przez tydzień hartujemy na świeżym powietrzu, w drugiej połowie miesiąca zaś pozostawiamy je na tarasie lub w ogrodzie.

Datury wymagają obfitego nawożenia. Od maja do połowy sierpnia co 4 dni stosujemy wieloskładnikowy nawóz dla roślin kwitnących (ma dużo potasu i fosforu). Objawem zagłodzenia datury są żółknące liście, które szybko opadają. Pod koniec lata dawka nawozu powinna być mniejsza, a od września całkowicie zaprzestajemy dokarmiania.

Podlewanie powinno być obfite, czasami dwukrotne lub trzykrotne w ciągu dnia. Dłuższy brak wody może powodować zrzucanie zawiązków kwiatowych. Najczęstsze szkodniki datury, to mszyce, przędziorki i wciornastki. Latem codziennie oglądamy liście. I szybko reagujemy na pierwsze objawy żerowania szkodników, bo zaatakowane liście szybko tracą kolor i opadają. Na małych egzemplarzach roślin, szkodniki możemy usuwać mechanicznie, szczotką lub pędzlem. Można też zastosować przemywanie wodą z dodatkiem środka do mycia naczyń. Duże rośliny opryskujemy środkami chemicznymi na przykład Karate, Torque, Decis, Bio Isect, Kontrapest, Plant Spray albo Polysect.

Zimowanie

Przed przymrozkami datury trzeba wnieść do pomieszczenia. Jeśli rosnące w doniczce okazy postawimy w oszklonej werandzie lub w jasnym pokoju, przez krótki czas będą jeszcze kwitły. Nie wymagają wówczas intensywnego podlewania. Najpóźniej w listopadzie przycinamy im wierzchołki i przenosimy donice do chłodnego pomieszczenia. Egzemplarze rosnące w gruncie, wykopujemy i przycinamy im końce korzeni oraz gałęzi. Karpę sadzimy w dużym pojemniku i obsypujemy torfem lub przechowujemy w skrzynce okrytej parcianym workiem. W temperaturze 5-8 stopni C rośliny te mogą zimować w ciemności, gdy jest nieco cieplej, potrzebują światła. Jednak w temperaturze powyżej 10 stopni C tracą odporność i później słabo kwitną. Zimą od czasu do czasu bryłę ziemi podlewamy, aby korzenie nie zaschły.

Datury, popularnie nazywane "Anielskimi trąbami", oraz bieluniami, należą do rodziny psiankowatych i pochodzą z Ameryki Południowej. Są to najczęściej rośliny jednoroczne lub byliny, niektóre z nich dorastają wielkości krzewów lub małych drzew.