Stara kielecka bożnica jak nowa! Zobacz jak dziś wygląda

Od 5 do 8 września w Kielcach odbędzie się tu „Nomada” – wydarzenie artystyczne, które organizuje Fundacja Nowa Przestrzeń Sztuki. To już ósma tego typu przygoda ze sztuką w Kielcach, której inspiratorami i fundatorami są znani kieleccy przedsiębiorcy i mecenasi sztuki Dorota i Tomasz Tworkowie.

Artystycznym gospodarzem będzie Paweł Althamer, który do udziału zaprosił blisko dwudziestu przyjaciół artystów, których poznał na drodze twórczej. Po latach znów spotkają się przy wspólnym projekcie.

Wydarzenie odbywać się będzie w przeniesionej z ulicy Słowackiego na Pakosz żydowskiej bożnicy. To miejsce będzie w tym roku inspirowało artystycznie uznanych twórców i mieszkańców Kielc oraz regionu, których artyści zaproszą do tworzenia sztuki. Żydowski dom modlitwy, który znalazł nowe miejsce przy cmentarzu żydowskim, wiernie odrestaurowany na podstawie oryginalnych fragmentów konstrukcyjnych i teren wokół niego przez cztery dni będzie otwarty i po latach ożyje.

Przeniesiona bożnica to Dom Modlitewny Herszla Zagajskiego w Kielcach – prywatny dom modlitwy znajdujący się przez lata w Kielcach w podwórzu posesji przy ulicy Juliusza Słowackiego 3, dawniej Hipotecznej 12. Dom Modlitewny został zbudowany w 1922 z inicjatywy i fundacji Herszla Zagajskiego, bogatego żydowskiego przedsiębiorcy mieszkającego w Kielcach. Herszel Zagajski był radnym, filantropem i jednym z największych w regionie przedsiębiorców. Zmarł w 1937 roku. Do niego należał między innymi kamieniołom „Wietrznia”. Wybudowany przez niego dom modlitwy miał 80 miejsc siedzących. Podczas II wojny światowej hitlerowcy zdewastowali synagogę. Po zakończeniu wojny w budynku urządzono magazyn. Murowany budynek domu modlitewnego wzniesiono na planie prostokąta o powierzchni 54 metrów kwadratowych. Wewnątrz znajdowała się obszerna główna sala modlitewna, z pomalowanymi na zielono ścianami i sufitem na błękitno, co miało symbolizować niebo. Na wschodniej ścianie, w niewielkiej apsydzie umieszczony był Aron ha-kodesz. W zachodniej części, na piętrze synagogi znajdował się otwarty na salę główną babiniec. W budynku zachowały się fragmenty polichromii ściennych, głównie inskrypcji w języku hebrajskim. Teraz zostały pięknie odtworzone.

– Historia cichego popadania w zapomnienie kieleckiej bożnicy, jej przenosin oraz renowacji, zainspirowała Pawła Althamera do opracowania programu „Nomady” wokół tematów pamięci, wędrówki i wspólnoty, dlatego spotkać będzie można w nim pierwszą ligę światowych artystów – mówi Tomasz Tworek.

Althamer wraz z przyjaciółmi będą tworzyć premierowe prace. Mówią o sobie „nomadzi”, bo poznali się przed laty przy wspólnych projektach, a potem rozjechali po świecie. Żyją i pracują w Anglii, Holandii, Niemczech, Stanach Zjednoczonych, na Ukrainie i w różnych częściach Polski. „Nomada” jest okazją, by raz jeszcze spotkać się przy wspólnym projekcie. Wszystkie działania artystyczne w ramach „Nomady” mają charakter otwarty i będą dostępne dla publiczności przez cały czas trwania imprezy.

Co zobaczymy i w czym będziemy mogli między innymi uczestniczyć? Paweł Althamer przygotuje rzeźby z pni drzew, które rosły obok bożnicy w jej poprzednim miejscu. Artur Żmi­jew­ski będzie pisał Torę na dwóch trzydziestosześciometrowych zwojach. Joanna Rajkowska po­sadzi palmy, nawiązując do warszawskiej realizacji „Pozdrowie­nia z Alej Jerozolimskich”. Aga Szreder podejmie temat uchodź­czyń w kontekście babińca, części budynku przeznaczonej dla kobiet. Michał Slezkin zmierzy się z tematem wędrówki i wygnania w przygotowanej podczas projektu instalacji artystycznej. Joanna Świerczyńska nawiąże do święta Sukkot, upamiętniającego mieszkanie w szałasach i namiotach podczas ucieczki Izraelitów z Egiptu. Nowe prace przygotują też Brian Fernandes Halloran, Jim Costanzo, Marek Cecuła, Yevgen Samborski i Rafał Żwirek. Nie zabraknie również części muzycznej dzięki legendom polskiej sceny niezależnej: Robertowi Brylew­skiemu i Włodzimierzowi Ki­nior­skiemu z nowojorskim muzykiem Jaco­bem Cohenem.

Wydarzenie jest otwarte, a sztu­ka powstawać będzie na oczach publiczności od 5 do 8 wrześ­nia. Gotowe prace pokazane zostaną w czwartek, 8 września 2016 roku, o godzinie 18.