Świętokrzyski Park Narodowy. Tutaj dominują lasy, ropuchy i żurawie

Świętokrzyski Park Narodowy został utworzony w 1950 roku i jest trzecim najstarszym Parkiem Narodowym w Polsce. Położony jest w centralnej części Gór Świętokrzyskich. Jego powierzchnia całkowita wynosi 76,94 km2. Ochronie ścisłej podlega 38 proc. powierzchni, czyli dokładnie 2911 ha. Park składa się z 8 obwodów ochronnych: Chełmowa Góra, Dąbrowa, Dębno, Jastrzębi Dół, Klonów, Podgórze, Święta Katarzyna, Święty Krzyż.

Symbolem Świętokrzyskiego Parku Narodowego jest jeleń z podwójnym krzyżem. Autorem pierwowzoru logotypu był Wiesław Paweł Kapuściński, absolwent Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Wiąże się z tym pewna legenda, która była inspiracją do stworzenia logo. Zgodnie z jej treścią, królewicz węgierski Emeryk podczas polowania w pradawnej puszczy, goniąc za jeleniem, oddalił się od orszaku i zabłądził. Gdy chciał strzelić do zwierzęcia, zauważył pomiędzy jego okazałym porożem otoczony blaskiem krzyż o podwójnych ramionach. Emeryk, uznając to za znak od Boga, złożył obietnicę, zgodnie z którą wybudował klasztor i umieścił w nim otrzymane od ojca relikwie drzewa Krzyża Świętego.

Lasy, mchy i porosty

Świętokrzyski Park Narodowy jest parkiem typowo leśnym. Lasy zajmują tu 95 proc. obszaru. W większości są to lasy jodłowo – bukowe. Najbardziej charakterystycznym elementem przyrody nieożywionej są gołoborza. Ich nazwa pochodzi od ludowego określenia „gołe od boru” czyli pozbawione lasu i oznacza charakterystyczne rumowiska skalne otoczone lasem, występujące na zboczach Łysogór. W Parku można zobaczyć też ciekawe wychodnie skalne na Bukowej Górze w Paśmie Klonowskim czy przed bramą klasztorną na Świętym Krzyżu.

W Świętokrzyskim Parku Narodowym żyje ponad 850 gatunków roślin, w tym 35 gatunków drzew. To dom dla 272 gatunków glonów, 450 gatunków grzybów wielkoowocnikowych oraz 340 gatunków porostów. Rośnie tutaj m.in. zawilec gajowy. Ten geofit rozwija się i kwitnie jeszcze przed rozwojem liści drzew. Kwiatowe kobierce zawilców można dostrzec na początku wiosny. Piękne, zawilcowe „dywany” można podziwiać m.in. na Chełmowej Górze. Innym przykładem ciekawej rośliny jest łuskiewnik różowy, który uznawany jest za jeden z pierwszych zwiastunów wiosny. Większa część rośliny w postaci pędów podziemnych znajduje się głęboko w glebie. Co ciekawe, różowe kwiaty wychylają się z ziemi dopiero po około 10 latach. Łuskiewnik nie przeprowadza fotosyntezy. Jest rośliną pasożytniczą. Jego kłącza wyrastają w korzeń rośliny żywicielskiej i pobierają niezbędne do funkcjonowania składniki mineralne i organiczne.

Świat ropuch i żurawi

W Świętokrzyskim Parku Narodowym równie bogate jest królestwo zwierząt. Żyje w nim 150 gatunków ptaków, w tym 118 gatunków zakłada gniazda w Parku. To dom dla 45 gatunków ssaków, 14 gatunków płazów, 6 gatunków gadów, 66 gatunków ślimaków lądowych, 187 pająków, 611 gatunków motyli, 87 gatunków czerwców, 177 gatunków muchówek. Dumną mieszkanką Świętokrzyskiego Parku Narodowego jest ropucha zielona. To jedna z 3 gatunków ropuch występujących na tym obszarze. Wiosną wychodzi ze swojej kryjówki, w której spędza zimę. Żyje w zbiorowiskach leśnych, na łąkach, polach uprawnych, a nawet w gołoborzach. Podobnie jak traszki, ropuchy zasiedlają zbiorniki wodne wyłącznie w porze godowej, poza tym okresem prowadzą naziemny tryb życia. Dorosłe ropuchy nie mają wielu wrogów, gdyż ich skóra zawiera liczne gruczoły jadowe.

Na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego można zaobserwować także żurawie. To jedne z największych ptaków występujących w Polsce. W Parku żurawie wyprowadzają swoje lęgi rokrocznie od kilku lat. Dobierają się w pary na całe życie. Po powrocie z zimowisk pary mają swoje toki. Samice składają najczęściej do dwóch jaj i wysiadują je przez około 30 dni. Młode żurawie po wykluciu mogą samodzielnie chodzić i zdobywać pożywienie. Zaczynają latać po około 10 tygodniach. Zimy spędzają na południu Europy.

Dla spacerujących i rowerzystów

Na terenie Parku znajduje się 9 ścieżek edukacyjnych o łącznej długości ponad 33 km. Są to ścieżki piesze, dla skitourów oraz 2 ścieżki rowerowe. Można korzystać z 6 szlaków turystycznych o łącznej długości 31 km. Park przystosowany jest również do zwiedzania dla osób z niepełnosprawnościami. Podziwianie walorów przyrodniczych i kulturowych w Świętokrzyskim Parku Narodowym jest możliwe na odcinku szlaku czerwonego z Huty Szklanej na szczyt Łysej Góry (około 2 km), na górnej platformie widokowej na Łysej Górze, w Muzeum Przyrodniczym na Łysej Górze (parter). Dostępny jest również budynek dyrekcji Parku , na parterze i pierwszym piętrze, gdzie znajdują się sale do zajęć.

Współpraca PGE ze Świętokrzyskim Parkiem Narodowym

W 2021 roku Fundacja PGE była zaangażowana w inwestycję pn. „Zaprojektowanie, wykonanie i rozruch instalacji fotowoltaicznej usytuowanej na konstrukcji zadaszającej parking na terenie oraz na potrzeby Ośrodka Edukacyjnego i Dyrekcji Świętokrzyskiego Parku Narodowego wraz z infrastrukturą towarzyszącą”.

W 2022 roku zrealizowano dwa projekty edukacyjne: „Energia zaklęta w przyrodzie, odkryj ją w Świętokrzyskim Parku Narodowym” oraz „Rodzinne Fotostory w Świętokrzyskim Parku Narodowym”. We wrześniu 2022 roku natomiast, trzydziestu pasjonatów fotografii, w tym kilku pracowników Grupy PGE wzięło udział w plenerze fotograficznym. Efektem był zbiór pięknych zdjęć fauny i flory, które zostały zaprezentowane w formie wystawy.

Ambitne plany działań mają również miejsce w bieżącym 2023 roku. Kontynuowany jest projekt pn. „Dodajemy ptakom energii na zimę”, który skierowany jest do szkół z Otuliny Świętokrzyskiego Parku Narodowego oraz innych zainteresowanych placówek. W realizacji jest także kilka projektów edukacyjnych, a jesienią ruszy akcja „Czyste Góry Świętokrzyskie” czyli sprzątanie dzikich wysypisk śmieci na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego. To wydarzenie dedykowane jest wszystkim odwiedzającym Świętokrzyski Park Narodowy. Również w 2023 roku zrealizowany został projekt „Takie małe, a takie ważne” dotyczący ochrony pszczół. Akcja ta skierowana była do szkół, zarówno znajdujących się w Otulinie Świętokrzyskiego Parku Narodowego, a także wszystkich chętnych placówek. Uczestnicy otrzymali hotelik dla pszczół i zapas nasion roślin miododajnych. Mieli oni za zadanie stworzyć miejsce przyjazne pszczołom tzw. „dzikich zakątków”. Kolejnym krokiem było wykonanie pracy plastycznej, ukazującej swój „dziki zakątek”. Projekt zakończył się obchodami Wielkiego Dnia Pszczół.