Świętokrzyskie Nagrody Muzealne imienia Tadeusza Włoszka przyznane. Oto laureaci

Świętokrzyska Nagroda Muzealna przyznawana jest za osiągnięcia w zakresie działalności muzealnej w następujących kategoriach:

• Wystawa
• Publikacja
• Edukacja
• Konserwacja Zbiorów.

Nagroda ma charakter pieniężny. Dodatkowym wyróżnieniem, w postaci płaskorzeźby, jest nagroda honorowa „Za Działalność Muzealną” dla jednej z instytucji muzealnej naszego regionu.

Świętokrzyska Nagroda Muzealna imienia Tadeusza Włoszka upamiętnia jej patrona – zasłużonego dla naszego regionu kustosza i regionalistę”.

Za najciekawszą wystawę minionego sezonu zarząd województwa uznał „Ars epistolandi. Kiedy pisanie listów było sztuką” z Muzeum Diecezjalnego w Sandomierz i nagrodził jej twórczynię dr Urszula Stępień. Jest ona historykiem sztuki, kustoszem muzeum. Na otwartą w październiku 2022 r. wystawę „Ars epistolandi. Kiedy pisanie listów było sztuką” składają się dokumenty, autografy i rękopisy pochodzące z kolekcji ks. Jana Wiśniewskiego, a przechowywane w zbiorach Biblioteki Diecezjalnej w Sandomierzu. Na wystawę wybranych zostało ponad sto listów pisanych ręcznie (to zaledwie fragment tego niezwykłego zbioru), związanych z dziejami ojczystymi i wybitnymi postaciami: władców, hetmanów, generałów, uczonych, artystów i pisarzy. Kolekcja ta nie była dotychczas przedmiotem zainteresowania badaczy, jest to również pierwsza jej publiczna prezentacja.

Ekspozycji towarzyszy ponad sto przedmiotów z XVIII–XX wieku,, które łączą się z odwieczną tradycją pisania listów. Na wystawie zaprezentowano biurka podróżne, efektowne w formie i technice wykonania kałamarze i przyciski do papieru, podstawki na pióra i korespondencję oraz pióra do pisania. Zwiedzający mogą poćwiczyć pisanie piórem i atramentem. Ta część ekspozycji cieszy się dużym powodzeniem wśród zwiedzających.

Za najwartościowszą publikację zarząd województwa uznał zbiorową pracę ,,Kielce-Keltz. Historia społeczności żydowskiej” Leszka Dziedzica, Barbary Kasprzyk-Dulewicz, Marcina Kolasy, Pawła Wolańczyka, wieloletnich pracowników Muzeum Historii Kielc. Jest to największy jak do tej pory katalog poświęcony historii i kulturze Żydów w Kielcach. Książka liczy 173 strony i jest podzielona na 25 rozdziałów. Czytelnik może zapoznać się z ogólnymi zasadami judaizmu, chasydyzmu oraz tradycyjną rolą kobiety. W publikacji przedstawiono początki osiedlania się Żydów w Kielcach, scharakteryzowano ludność żydowską na terenie miasta w okresie II Rzeczypospolitej. Zaprezentowano także szkolnictwo żydowskie, aktywność gospodarczą, życie polityczne, problem emigracji oraz nie zawsze łatwe relacje polsko-żydowskie. Zagadnienie nieruchomości żydowskich na terenie Kielc zilustrowano w unikalnej formie infografiki. Ważna część katalogu dotyczy losów Żydów kieleckich podczas II wojny światowej. Kolejna część katalogu prezentuje materialne ślady, jakie pozostały po społeczności żydowskiej we współczesnej tkance miasta.

W kategorii Edukacja Muzealna doceniono projekt Dariusza Grenia "EtnoPonidzie – ożywione tradycje ludowe z Pińczowa i okolic". Archeolog pracujący w Muzeum Regionalnym w Pińczowie, zrealizował projekt na który składało się 7 spotkań. Odbywały się one w siedzibie Stowarzyszenia Ludowego Chata w Bogucicach, na każdym ożywiano inną z tradycji ludowych związanych z weselem, wielkanocą, majowymi śpiewami, dożynkami itd. i pokazaniu wszystkim obecnym jak w dawnych czasach odbywało się np. wesele, czy dożynki.

Nagrodę za Konserwację Zbiorów otrzymały Małgorzata Misztal i Justyna Król pracujące w Muzeum Narodowe w Kielcach. To ona przywróciły blask trzem portretom: portretowi mężczyzny utożsamianego z Krzysztofem Komorowskim, Katarzyny z Kretkowskich Ligęziny oraz Felice Zacchii Rondanini. W trakcie prac odkryły wiele wiązanych z nimi tajemnic odsłaniając niewidoczne detale czy ustalając rzeczywisty czas powstania owych obrazów.

Jedną z ciekawszych prac prowadzonych w 2022 roku była konserwacja Portretu mężczyzny utożsamianego z Krzysztofem Komorowskim. Obraz wymagał oczyszczenia i prac renowacyjnych. Po chemicznym usunięciu zabrudzeń, werniksów i retuszy zachodzących na oryginał zaobserwowano, że dawna konserwacja, choć przeprowadzona w drastyczny według dzisiejszych norm sposób, uratowała dzieło. Większe ubytki podobrazia uzupełniono wówczas, wklejając fragmenty obciętych kawałków tego malowidła. Odsłonięto ślady inskrypcji, które mogą być niezwykle cenne w toku dalszych prac przy identyfikacji postaci. Konserwatorzy uważają, że malowidło jest starsze niż sugerowany w bazie danych XIX wiek, najprawdopodobniej pochodzi z XVII wieku. Być może fizyczne podobieństwo sportretowanego do Aleksandra Jana Jabłonowskiego z innego portretu z kolekcji MNKi nie jest przypadkowe. Obraz po konserwacji dekoruje, jako depozyt MNKi, pałac Wielopolskich w Częstocicach.

Spośród prac zakończonych w 2022 r. na uwagę zasługuje również konserwacja portretu Katarzyny z Kretkowskich Ligęziny – założycielki klasztoru w Lublinie. Ten wspaniały barokowy obraz z około 1650 roku był pokazywany na wystawie „Kobieta w czasach Wazów”. Po koniecznej dezynsekcji, w trakcie oczyszczania odsłonięto część niewidocznych detali: rozbite lustro, męski konterfekt.

Wiele interesujących zagadnień konserwatorskich wiązało się z pracami przy Portrecie Felice Zacchii Rondanini. Po konserwacji przywrócono pierwotną kolorystykę malowidła i uczytelniono wiele detali malarskich, które posłużyły do dalszych prac badawczych, łącznie z ustaleniem prawdopodobnego autora i pochodzenia dzieła. Włączono go do dorobku włoskiej malarki i architektki Plautilli Briccii, portret prezentowany jest w zabytkowych wnętrzach Dawnego Pałacu Biskupów Krakowskich w Kielcach.

Nagrodę Honorową "Za działalność muzealną" otrzymało Muzeum Historyczno-Archeologiczne w Ostrowcu Świętokrzyskim. Będące pod zarządem MH-A pradziejowe kopalnie krzemienia pasiastego w Krzemionkach mogą poszczycić się mianem Pomnika Historii. Ponadto Krzemionki, wraz z polami górniczymi Borownia i Korycizna oraz prehistoryczną osadą górniczą na wzgórzu Gawroniec w Ćmielowie, tworzącymi wspólnie Krzemionkowski Region Prehistorycznego Górnictwa Krzemienia Pasiastego, zostały wpisane w 2019 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Jest to jedyny obiekt z województwa świętokrzyskiego oraz jeden z 16 w Polsce będących na tej prestiżowej liście.

W 2022 roku muzeum zorganizowało cykl wydarzeń pod wspólnym hasłem „Obchody 100-lecia odkrycia kopalń krzemienia pasiastego w Krzemionkach”. Upamiętniały one moment odkrycia w 1922 roku przez geologa Jana Samsonowicza pradziejowych kopalń krzemienia pasiastego w Krzemionkach.

Na „Obchody 100-lecia…” złożyły się trzy wydarzenia: Krzemionkowskie Spotkania z Epoką Kamienia i Wehikuł Czasu (16-24 lipca), Ostrowiecki Festiwal Kultury Prehistorycznej i Antycznej (13-15 sierpnia) oraz konferencja naukowa Krzemionki. 100 lat od odkrycia (6 i 7 października). W ich trakcie odbyło się kilkadziesiąt działań, m. in. warsztaty, pokazy i rekonstrukcje archeologiczne, laboratoria naukowe i prelekcje nt. archeologii i jej nauk pomocniczych. Wspomniane imprezy zgromadziły w Krzemionkach ponad cztery tysiące uczestników.

„Obchodom 100-lecia…” towarzyszyły szeroko zakrojone działania promocyjne, Narodowy Bank Polski wybił monetę okolicznościową, a Poczta Polska kartę pocztową.