W Chałupkach garnki lepią

Przez wieki mała wieś Chałupki zaopatrywała w gliniane naczynia i garnki całe okolice. Działo się tak od czasów prehistorycznych aż po koniec XX wieku. Dziś znajduje się tu to jedyne tego typu muzeum w Polsce, do którego zjeżdżają turyści z najodleglejszych zakątków kraju i zagranicy.

Chałupki to wieś położona niespełna 20 kilometrów na południe od Kielc, w gminie Morawica, w województwie świętokrzyskim. Chociaż jest niewielka, to jednak słynna nie tylko w Polsce, lecz również w całej Europie z wielowiekowych tradycji garncarskich. To kolejne miejsce, gdzie można dostać pieczątkę w naszym paszporcie Świętokrzyskie Miejsca MOC-y.

Początek tradycji garncarskiej w Chałupkach sięga połowy XVI wieku. Ośrodkiem garncarskim wieś stała się jednak dopiero pod koniec XIX wieku. Mieszkańcy Chałupek toczeniem garnków zajmowali się rodzinnie i z upodobaniem, a wiedzę na temat tego rzemiosła przekazywali z pokolenia na pokolenie. Z czasem jednak zainteresowanie garncarstwem wśród miejscowej ludności malało. I choć w roku 1935 w Chałupkach istniało aż 69 warsztatów garncarskich, 40 lat później było już ich tylko 40.

Naczynia i figurki wyrabiane w Chałupkach cieszyły się dużym zainteresowaniem etnografów i muzealników, ponieważ mają staranne wykończenie, a także ciekawą i ładną ornamentykę. Wiele naczyń i figur glinianych znajduje się w zbiorach muzealnych - w Muzeum Etnografii w Krakowie, Toruniu, Warszawie, Muzeum Narodowym w Kielcach i Muzeum Wsi Kieleckiej oraz w zbiorach muzeów zagranicznych.

Aby uchronić od zapomnienia ten cenny dla kultury ludowej ośrodek, stworzono stałą wystawę ilustrującą tradycję tego regionu. Powstał Ośrodek Tradycji Garncarstwa w Chałupkach, który udostępniono dla gości w 1998 roku. Składa się on z dwóch części. W pierwszej zwiedzający mogą podziwiać wyroby gliniane produkowane w Chałupkach przez lokalnych mistrzów tego rzemiosła. Tutaj znajdują się też wspaniałe dzieła mistrzów garncarskich, którzy zajmowali się nie tylko produkcją naczyń użytkowych, ale także wytwarzaniem figurek.

W drugiej części znajduje się autentyczny, dwukomorowy piec garncarski oraz urządzenia i narzędzia niezbędne w procesie produkcji.

Tradycją jest odbywający się tu od dziesięciu lat w ostatni weekend lipca wielki festyn garncarstwa. W tym roku już w najbliższą w niedzielę, 26 lipca, na "Chałupkowych Garcynkach" turyści także będą mieli co podziwiać. Nie tylko gliniane misy, donice czy wazony, także durszlaki, garnki do gotowania, patelnie do smażenia. Mnóstwo zabawek grzechotek, piszczących kogucików, rzeźby sakralne. Niewątpliwą atrakcją festynu jest okazja obejrzenia, jak powstaje wazonik czy misa oraz możliwość wypróbowania swoich sił w sztuce lepienia garnków.

Co, gdzie, kiedy?

Ośrodek Tradycji Garncarstwa w Chałupkach zaprasza od wtorku do niedzieli w godzinach 10-16. Ekspozycja stała: wystawa wyrobów garncarskich garncarzy z Chałupek i zaprzyjaźnionych miejscowości, miejsce pracy garncarza. Bilety w cenie: 3 złote - osoba dorosła i 1,50 złote - uczniowie i studenci. Rezerwacji wycieczek można dokonać telefonicznie 041 311 87 02; kom. 606 109 980 (u przewodnika ośrodka).