W Nagłowicach odsłonięto tablicę poświęconą historykowi Pawłowi Jasienicy. Wstęgę przeciął minister Piotr Wawrzyk [ZDJĘCIA]

Oprócz ministra Wawrzyka w odsłonięcia uczestniczyli; wicemarszałek województwa Marek Bogusławski, starosta jędrzejowski Paweł Faryna, Patrycja Zatorska-Milewska - wiceszefowa delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach, wójt Nagłowic Jacek Lato i wielu innych gości.

Był też koncert poezji śpiewanej. Wygłoszony zostanie referat: „Paweł Jasienica żołnierz – rys historyczny”.

Paweł Jasienica (właściwie Leon Lech Beynar) uczestniczył w wojnie obronnej Polski w 1939 roku, a od 1940 roku był żołnierzem Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej oraz redaktorem pism konspiracyjnych. W 1945 roku został adiutantem, a następnie zastępcą rotmistrza Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki” – dowódcy 5. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, działającej po zakończeniu wojny na Podlasiu. Ranny w potyczce, kurował się we wsi Jasienica (stąd pseudonim). Jako rekonwalescent nie wrócił do oddziału, zerwał z konspiracją, zaczął publikować w „Tygodniku Powszechnym”. Aresztowany w 1948 r. przez Urząd Bezpieczeństwa, został zwolniony dzięki interwencji Bolesława Piaseckiego, co na kilka lat związało go ze środowiskiem Stowarzyszenia PAX. Po zerwaniu z PAX-em angażował się w różne inicjatywy opozycyjne, między innymi jako wiceprezes Związku Literatów Polskich i PEN Clubu. W latach 50. i 60. opublikował kilkanaście książek o tematyce historycznej, w tym wielotomową historię Polski przedrozbiorowej, która wprowadziła go do grona najbardziej poczytnych polskich historyków. Jego prace były dla wielu Polaków alternatywą dla zakłamania i przemilczeń oficjalnej historiografii narzucanej przez dominującą metodologię marksistowską.

Paweł Jasienica, autor cyklu esejów historycznych Polska Piastów (1960), Polska Jagiellonów (1963), Rzeczpospolita Obojga Narodów (1967–1972), w którym przedstawił własną i publicystyczną koncepcję filozofii historii Polski, wyłożoną wcześniej w Myślach o dawnej Polsce (1960). Cykl ten, poświęcony dziejom przedrozbiorowym, zyskał wielką popularność.

Z ujawnionych w roku 2002 akt Instytutu Pamięci Narodowej wynika, że około roku 1965 wśród donoszących na niego osób pojawiła się agentka o pseudonimie „Ewa” – Nena Zofia O’Bretenny. Miała wówczas 40 lat, była młodsza od pisarza o 15 lat i pracowała w dziekanacie jednej z warszawskich uczelni. Atrakcyjnej tajnej współpracownicy, przy wydatnej pomocy Służby Bezpieczeństwa, udało się stopniowo zbliżyć do pisarza przygnębionego niespodziewaną śmiercią żony w 1965 roku. Z upływem czasu „Ewa” zdobyła sympatię i zaufanie ofiary, a w końcu i serce – w grudniu 1969 roku zawarła z nim związek małżeński. Był to ewenement, bowiem nigdy wcześniej nie doszło do ślubu agentki z inwigilowanym. Przełożonych ze Służby Bezpieczeństwa zapewniła, że wejście w stosunek małżeński nie zmieni jej lojalnej postawy. Zachowane dokumenty potwierdzają to.

19 sierpnia 1970 roku, osiem miesięcy po ślubie, wyczerpany pisarz zmarł na raka płuc. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie w alei zasłużonych. Po jego śmierci Zofia Beynar kontynuowała współpracę ze Służbą Bezpieczeństwa. Zmarła w 1997 roku.

Leon Lech Beynar czyli późniejszy Paweł Jasienica urodził się w 1909 w Symbirsku (obecna nazwa: Uljanowsk) nad Wołgą i pozostał z rodziną w Rosji do roku 1920, choć już w 1914 wyruszyli do Polski. Początkowo zamieszkali w okolicach Białej Cerkwi i Humania, następnie w Kijowie, Warszawie i ostatecznie na Wileńszczyźnie. W Wilnie skończył gimnazjum, a następnie historię na Uniwersytecie Stefana Batorego.

Jego dziadek, Ludwik Beynar, był uczestnikiem powstania styczniowego, po upadku którego wyemigrował do Francji. W Tuluzie zawarł związek małżeński z pochodzącą z Hiszpanii Joanną Adelą Feugas. Ich synem był Mikołaj Beynar, z zawodu agronom i muzyk, ojciec Lecha Beynara – Pawła Jasienicy. Ojciec matki pisarza, Heleny Maliszewskiej, Wiktor Maliszewski, urodzony w Nantes, był synem powstańca z powstania listopadowego. Obie rodziny w latach 70. XIX wieku przeniosły się na teren Rosji.

W latach 1928–1932 był nauczycielem historii w Grodnie; pracował też jako spiker w Polskim Radiu Wilno. Zadebiutował w 1935 książką „Zygmunt August na ziemiach dawnego Wielkiego Księstwa”. Przed wojną pracował w dzienniku „Słowo”, redagowanym przez Stanisława Mackiewicza.