Zawisza Czarny z Garbowa ma już swój pomnik. Jego uroczyste odsłonięcie już w następną niedzielę

Zawisza Czarny

Rycerz z Garbowa herbu Sulima (około 1380-1428) wielokrotnie brał udział w wyprawach przeciwko Turkom. Na wieść o szykującej się ostatecznej rozprawie z Krzyżakami powrócił do kraju. Walczył w bitwie pod Grunwaldem. Niewykluczone, że to Zawisza w krytycznym momencie bitwy uratował królewski sztandar. Bohater z Garbowa był świetnym dyplomatą. W 1415 roku, towarzysząc królowi Zygmuntowi Luksemburskiemu w podróży do Perpignan, pokonał w głośnym pojedynku Jana z Aragonii, wysadzając z siodła jednym uderzeniem kopii najprzedniejszego rycerza turniejowego zachodniej Europy. Utwierdziwszy w ten sposób sławę niepokonanego i najznamienitszego rycerza w Europie, chętnie był podejmowany na dworach władców europejskich. Zawisza zginął, uczestnicząc w roli dowódcy oddziałów najemnych w wyprawie Zygmunta Luksemburskiego na Turków w 1428 roku.

Znany jako bohater spod Grunwaldu, triumfator turniejów rycerskich oraz dyplomata, do dziś jest symbolem niewzruszonej odwagi, nadzwyczajnej słowności i godnej podziwu lojalności. Nie bez kozery mówi się: "Na nim ci jako na Zawiszy" ("Polegaj jak na Zawiszy").
Mieszkańcy Starego Garbowa, niewielkiej miejscowości w powiecie sandomierskim, postanowili podkreślić, że Zawisza Czarny, jedna z najznakomitszych postaci polskiej historii, jest ich krajanem. W 600. rocznicę bitwy grunwaldzkiej postawili pomnik bohaterowi tamtych wydarzeń.

NAJSŁAWNIEJSZY RYCERZ URODZIŁ SIĘ W GARBOWIE

Zawisza był przede wszystkim znakomitym rycerzem. Jego rola w bitwie grunwaldzkiej jest nie do przecenienia.
- Rycerz z Garbowa brał udział w słynnym kontrataku, który doprowadził do odzyskania wielkiej chorągwi krakowskiej z rąk krzyżackich. Był to - jak się teraz uznaje - przełomowy moment bitwy, zapoczątkował on odwrót wojsk krzyżackich - podkreśla Karol Bury, kasztelan Chorągwi Rycerstwa Ziemi Sandomierskiej.
Rycerz herbu Sulima nie miał sobie równych - wygrywał turnieje w Polsce i za granicą. Zwyciężył nawet Jana z Aragonii, największego rycerza zachodniej Europy, w dodatku - jak podają źródła - już pierwszym uderzeniem kopii.
To, że Zawisza urodził się w Garbowie niedaleko Sandomierza, nie budzi wątpliwości, choć na temat jego dzieciństwa wiemy bardzo niewiele. Z rodzinnej wsi miał wyruszyć do szkół w Sandomierzu lub Zawichoście, a następnie do Krakowa, prawdopodobnie jako członek orszaku jednego z sandomierskich wielmożów.

UHONOROWAĆ BOHATERA

Uczniowie ze Starego Garbowa od kilku lat przysięgają na imię bohaterskiego rycerza. Zawisza Czarny jest bowiem patronem tutejszej Szkoły Podstawowej.
Pomnik jest efektem starań mieszkańców Garbowa i okolic. Dziś już dokładnie nie wiadomo, czyj był pomysł. W realizację zaangażował się najpierw Mariusz Małkiewicz, społecznik z pobliskich Kichar, a potem miejscowy radny Józef Pięta.
W listopadzie 2008 roku zawiązało się Stowarzyszenie Pamięci Zawiszy Czarnego Herbu Sulima z Garbowa, stawiające sobie za cel przede wszystkim kultywowanie tradycji narodowych, w szczególności rozsławianie, upamiętnianie i kultywowanie imienia bohatera spod Grunwaldu.
Do inicjatywy uczczenia słynnego rycerza udało się przekonać władze gminy Dwikozy. Opracowany został projekt przebudowy wiejskiego Domu Kultury w Starym Garbowie wraz z zagospodarowaniem terenu. Budowa pomnika była częścią tego projektu. Lokalny samorząd otrzymał unijne dofinansowanie na realizację obu inwestycji w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego.
Pod uwagę brano dwie lokalizacje monumentu - obok szkoły i obok Domu Kultury. Zwyciężyła ta druga.

JEST POMNIK, BĘDZIE RÓWNIEŻ IZBA PAMIĘCI

2,5-metrowej wysokości monument Zawiszy herbu Sulima wykonał Gustaw Hadyna, artysta rzeźbiarz spod Ostrowca Świętokrzyskiego. Pomnik przedstawia wojownika w zbroi, jest - jak zapowiadał twórca - wierny historii, ale jednocześnie nosi cechy baśniowości.
Pomnik, który stanął w Garbowie odbiega nieco od pierwotnego projektu. - Zaprosiliśmy do współpracy doktora Tomisława Giergiela, historyka, znawcę przedmiotu z Uniwersytetu Marii Curie - Skłodowskiej w Lublinie. - Po konsultacjach z nim dodane zostały atrybuty rycerskie - hełm, pas i rękawice - mówi Stanisław Turbakiewicz, prezes stowarzyszenia.
W wyremontowanym Domu Kultury powstanie izba pamięci poświęcona Zawiszy. - Znajdzie się tam zbroja rycerska oraz replika chorągwi używanej przez polskie rycerstwa pod Grunwaldem - zapowiada Stanisław Turbakiewicz.
W przyszłości członkowie stowarzyszenia chcieliby poszerzyć ekspozycję o pamiątki po drugim wybitnym obywatelu Garbowa - generale Józefie Dowborze - Muśnickim.

Gustaw Hadyna

Artysta - rzeźbiarz urodził się w 1946 roku w Woli Grójeckiej. Studiował na wydziale rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Do ważniejszych jego realizacji należą: pomnik Janusza Korczaka w Kielcach, pomnik Batalionów Chłopskich w Opatowie, pomnik Jana Samsonowicza w Krzemionkach Opatowskich, pomnik Witolda Gombrowicza w Krakowie, pomnik Witolda Gombrowicza w Małoszycach i pomnik Batalionów Chłopskich na Powązkach w Warszawie.

ZAPRASZAMY TURYSTÓW

Stowarzyszenie Pamięci Zawiszy Czarnego Herbu Sulima z Garbowa liczyło początkowo 26 osób, teraz już 42. To nie tylko mieszkańcy Garbowa, ale również okolicznych miejscowości, między innymi Romanówki i Kichar. Gdyby nie ich determinacja i zaangażowanie, pomnika z pewnością by nie było.
Stowarzyszenie popularyzuje dokonania Zawiszy i swoją małą ojczyznę również na inne sposoby. W maju tego roku w Dwikozach odbyła się duża konferencja naukowa na temat Zawiszy, z udziałem wybitnych historyków z kilku ośrodków akademickich. Owocem spotkania ma być publikacja.
Członkowie nawiązali kontakt z załogą jachtu Zawiszy Czarnego. Niektórzy uczestniczyli niedawno w rejsie tymże jachtem. Stowarzyszenie chce współpracować ze szkołami, którym patronuje rycerz herbu Sulima.
Prezes Stanisław Turbakiewicz zamierza zainteresować historią swojej miejscowości przewodników sandomierskich. Wierzy, że wycieczki odwiedzające Sandomierz będą przyjeżdżać również do Garbowa.
- Mieszkańcy, nawet ci pierwotnie sceptycznie nastawieni do pomysłu postawienia pomnika, są zadowoleni - mówią członkowie stowarzyszenia.
Centrum miejscowości wyraźnie wyładniało. - Nasza wioska na pewno skorzysta - podkreśla Leopold Kowal, członek stowarzyszenia.
Paulina Kowal dodaje, że projekt spełnił jeszcze jedną ważną funkcję - mocno zintegrował lokalną społeczność, i to nie tylko Garbowa.

UROCZYSTOŚCI W PRZEDDZIEŃ ROCZNICY

W Domu Kultury trwają ostatnie prace wykończeniowe. Teren wokół pomnika również jest już zagospodarowany. Do zrobienia został jedynie mur oporowy przy skarpie.
Odsłonięcie pomnika i otwarcie domu kultury zaplanowane jest na następną niedzielę, 11 lipca.
W programie uroczystości jest msza święta, przemówienia zaproszonych gości, pokazy historyczne w wykonaniu Chorągwi Rycerstwa Ziemi Sandomierskiej oraz zabawa plenerowa.