Zdjęcie raka płuc na paczce papierosów? Tak wkrótce będzie

Szacuje się, że ostrzeżenia umieszczone na paczce papierosów będą oglądane przez palacza (wypalającego paczkę papierosów dziennie ) co najmniej 7000 razy w ciągu roku, a co najmniej 500 tys. Polaków zaprzestania palenia po ich obejrzeniu.

Dlaczego ostrzeżenia obrazkowe?

Co roku na świecie umiera z powodu palenia tytoniu 5 milionów ludzi, w Europie 650 tysięcy, w Polsce 70 tysięcy. Wprowadzenie ostrzeżeń obrazkowych na paczkach wyrobów tytoniowych to jeden ze skutecznych sposobów ograniczania epidemii chorób odtytoniowych.

Wyniki badań naukowych wskazują, że ostrzeżenia obrazkowe należą do jednych z najbardziej skutecznych sposobów motywowania palaczy do rzucenia nałogu i zniechęcania osób niepalących do rozpoczęcia palenia .
Ostrzeżenia obrazkowe pełnią następujące funkcje:
- informują w sposób jasny i klarowny o zagrożeniach związanych z używaniem tytoniu,
- ostrzegają o groźnych dla zdrowia, często śmiertelnych skutkach palenia,
- prewencyjnie oddziałują na osoby młode, które mogą zacząć palić,
- zmniejszają atrakcyjność paczek papierosów, a tym samym atrakcyjność samego palenia.

Anna Kozieł z Biura Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w Polsce potwierdza, że "Ostrzeżenia obrazkowe na paczkach papierosów są skutecznym narzędziem informacji o zagrożeniach zdrowotnych związanych z narażeniem na dym tytoniowy. Ostrzeżenia w postaci rysunku lub piktogramu według WHO powinny zajmować co najmniej 50% płaszczyzny opakowania papierosów, zarówno przedniej jak i tylnej jego strony. W celu zwiększenia efektywności oddziaływania zarówno ostrzeżeń obrazkowych, jak i tekstowych wskazane jest ich rotacyjne pojawianie się na paczkach produktów tytoniowych."

To działa

Według badania GATS przeprowadzonego w Polsce na przełomie 2009 i 2010 r. aż 97% osób obecnie palących zetknęło się z funkcjonującymi dotychczas w Polsce, pisemnymi ostrzeżeniami zdrowotnymi na paczkach papierosów, a 18% rozważało zaprzestanie palenia pod wpływem ostrzeżeń tekstowych.

Badanie GATS pokazało także, że po obejrzeniu ostrzeżeń zdrowotnych na paczkach papierosów najczęściej myślą o zaprzestaniu palenia osoby mniej wykształcone czyli te, które w Polsce najczęściej palą tytoń. Odsetek osób rozważających zaprzestanie palenia pod wpływem ww. ostrzeżeń jest 2-krotnie większy wśród palących z wykształceniem podstawowym (24%) niż wyższym (12%). Wyniki badania GATS przeprowadzonego w krajach, w których funkcjonują ostrzeżenia obrazkowe na paczkach papierosów wskazują, że odsetek palaczy chcących rzucić palenie po obejrzeniu ilustracji zdrowotnych następstw palenia jest znacznie wyższy niż w Polsce, gdzie obowiązują ciągle ostrzeżenia tekstowe. Np.: w Brazylii jest to aż 65% palących. W Australii po wprowadzeniu ostrzeżeń obrazkowych liczba osób dzwoniących na infolinię po poradę jak zaprzestać palenia na przestrzeni dwóch lat uległa podwojeniu!

Ostrzeżenia obrazkowe zmniejszają wpływ marketingu tytoniowego zarówno na decyzje osób obecnie palących, jak i potencjalnych palaczy, zwłaszcza dzieci i młodzieży. Według WHO ostrzeżenia graficzne zmniejszają liczbę sięgających po papierosa młodych ludzi, a także wzmacniają decyzje palaczy dotyczące rzucenia nałogu lub do rzadszego palenia w domu i przy dzieciach, by nie narażać otoczenia na skutki biernego palenia.

W Kanadzie, która jako jeden z pierwszych krajów wprowadziła oznaczenia obrazkowe, 84% palących postrzega je jako skuteczną informację zdrowotną, a ponad 90% osób młodych uznało, że ostrzeżenia graficzne dostarczyły im istotnych informacji na temat skutków zdrowotnych palenia, były celne i zmniejszyły atrakcyjność palenia.

Psycholog społeczny prof. dr hab. Zbigniew Nęcki podkreśla, że "Wizualne formy działania (obraz) są wielokrotnie silniejsze w oddziaływaniu niż formy słowne. Aktywizują silniejsze emocje i są zdecydowanie jednoznaczne. W apelach tworzonych słowem zawsze jest niedopowiedzenie, a w apelach obrazkowych jest całkowita jednoznaczność przekazu. Obrazy są też znacznie bardziej interesujące, przyciągają uwagę - słowa są atrakcją znacznie mniejszą a więc mają znacznie mniejsze szanse na przeczytanie. Obraz ogląda się chętnie."

Ocenę psychologa potwierdza również Magdalena Petryniak, koordynator antytytoniowych kampanii społecznych Lokal bez Papierosa.pl i Polska bez dymu. "Warto pamiętać, że ostrzeżenia obrazkowe to doskonała reklama społeczna, w tym przypadku o charakterze zdrowotnym. Wykorzystując nośnik opakowania i komunikaty zdrowotne, stale i bezpłatnie oddziałują na konsumentów. Najlepsze reklamy to te oparte na sugestywnych obrazach, wzbudzające emocje, zachęcające do myślenia i zatrzymania uwagi. Obrazki na paczkach papierosów spełniają tę rolę."

Dlaczego warto?

Każdego roku 70 000 Polaków umiera z powodu chorób odtytoniowych, a kolejne 8 000 zabija bierne palenie. Według dr hab. Piotra Jankowskiego Przewodniczącego Sekcji Epidemiologii i Prewencji Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego "Palenie tytoniu jest najważniejszą przyczyną zgonów wśród polskich mężczyzn i jedną z najważniejszych przyczyn wśród kobiet. Palenie tytoniu prowadzi do zgonu powodując choroby układu krążenia (około 48% zgonów odtytoniowych), nowotwory (około 33% zgonów odtytoniowych) oraz choroby płuc."

Krzysztof Przewoźniak, ekspert z Centrum Onkologii w Warszawie i Prezes Obywatelskiej Koalicji "Tytoń albo Zdrowie" podkreśla, że "Wnioski z ponad 100 badań naukowych badających skuteczność tego typu ostrzeżeń są jednoznaczne: najskuteczniejsze są ostrzeżenia obrazkowe o bardzo dużej powierzchni (przekraczającej 50% przedniej i tylnej strony opakowania papierosów), które pokazują prawdziwe skutki palenia, tzn. raka, udar mózgu czy przedwczesną śmierć. Podkreśla również, że "wprowadzenie ostrzeżeń zdrowotnych na paczkach papierosów jest jednym z 6 najważniejszych elementów skutecznej polityki zdrowotnej ograniczającej zdrowotne następstwa palenia tytoniu - epidemii, która co roku zabija prawie 15 razy więcej Polaków niż ginie w wypadkach drogowych. Szacuje się, że po wprowadzeniu ostrzeżeń obrazkowych na paczkach papierosów przynajmniej pół miliona palaczy w Polsce, w większości ludzi młodych, może rzucić palenie lub go nie rozpocznie. Ponadto, Polacy mają prawo zobaczyć co im grozi, zanim zdecydują się na rozpoczęcie palenia lub będą je kontynuować. A nie tylko polegać na informacji podawanej przez producenta, który jest zainteresowany sprzedażą jak największej ilości papierosów - produktu uznanego przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem za jeden z najbardziej rakotwórczych."

Co więcej wbrew zarzutom koncernów tytoniowych, nowe paczki papierosów będą znacznie trudniejsze do podrobienia, co powinno pozytywnie wpłynąć na walkę z nielegalnym handlem.

Ostrzeżenia obrazkowe są zatem tanią, sprawdzoną i skuteczną formą przeciwdziałania epidemii palenia tytoniu. Są bardziej efektywne niż ostrzeżenia tekstowe ze względu na jednoznaczność przekazu i silne oddziaływanie na emocje. Przyczyniają się do wzrostu wiedzy na temat szkód związanych z paleniem papierosów, a co za tym idzie do zerwania z nałogiem przez wielu palaczy.