80. rocznica tragedii Żydów z Pińczowa. Odsłonięto tablicę pamiątkową przy synagodze. Zdjęcia

- 26 października 1942 roku to jedna z najtragiczniejszych dat w historii Pińczowa. Tego dnia zostali spędzeni w okolice Rynku wszyscy okoliczni Żydzi. Mieli przemaszerować około 30 kilometrów piechotą do Jędrzejowa, stamtąd zostali przewiezieni do Treblinki. Niewielka liczba Żydów uratowała się dzięki lokalnej społeczności, niektórzy przyłączyli się do ruchu oporu - mówiła Beata Kita, wiceburmistrz Pińczowa.

Podczas uroczystości odsłonięto pamiątkową tablicę na murze synagogi, odmówiono modlitwę za zmarłych. Otwarto wystawę poświęconą Żydom. Obecna była młodzież ze szkół.

- To jest bardzo wartościowe i potrzebne dla młodych pokoleń. Nas, wyznawców judaizmu w Polsce przedwojennej było ponad sześć milionów. Obecnie jest kilka tysięcy. To Niemcy poróżnili ludzi. Oni doprowadzili do tego, że sąsiedzi sąsiadów przestali lubić. A przyszłość należy do nas. Czy będziemy podawać sobie przysłowiową szklankę wody? Mam nadzieję, że nasze dzieci będą to robić. Nie wszyscy Żydzi wyjechali z Polski. Niektórzy, tak jak ja, zostali. Mieszkamy tu, mamy obowiązek, dbać, by nasza wspólna kultura istniała. To, że Polacy i chrześcijanie dbają na przykład o cmentarze żydowskie, daje dobre świadectwo - powiedział Paweł Grabiec z Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Katowicach.

- Synagoga jest niemym świadkiem tamtej historii. Z dzieciństwa pamiętam ją, kiedy była zawalona. Na szczęście została odbudowana. Trzyma się w miarę dobrze. Tablica pamiątkowa z okazji 80. rocznicy akcji Reinhardt jest przyczynkiem do wzmacniania pamięci o ofiarach. Dobrze, że jest z nami młodzież szkolna - mówił Zbigniew Koniusz, wojewoda świętokrzyski.

- Żydzi byli częścią społeczności Rzeczypospolitej. Płacili podatki, budowali to miasto, ale też całe państwo. To z kolei miało obowiązek zapewnić im bezpieczeństwo. Wiemy, że w 1939 roku Polska, napadnięta przez Niemcy, Związek Sowiecki i Słowację nie była w stanie się obronić. Mimo, że przez całą wojnę byliśmy po stronie aliantów, to nie potrafiliśmy zapewnić bezpieczeństwa ludności poddanej okupacji. Rzeczypospolita Polska ma zatem obowiązek pamięci wobec Żydów, taki sam, jak wobec Polaków zamordowanych w czasie wojny - powiedział doktor Maciej Korkuć z Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie.

Tragiczną historię pińczowskich Żydów przypomina portal Wirtualny Sztetl prowadzony przez Muzeum Historii Żydów Polskich. - Niemcy zajęli Pińczów 5 września 1939 roku. Urządzono getto, w którym zgromadzono około 3 tys. Żydów. Kilkadziesiąt osób rozstrzelano w serii egzekucji. Żydzi pracowali przymusowo przy krojeniu torfu, otrzymując w zamian przydział mąki. W październiku 1942 r. rozpoczęły się wywózki do obozu zagłady w Treblince. Żydzi szli pieszo do Jędrzejowa, gdzie ładowano ich do wagonów. Wielu próbowało się ukryć w okolicznych wsiach, ale ich większość z nich wyłapywano – w ten sposób 71 osób miano rozstrzelać w Lesie Bocuckim - czytamy na stronie.

Operacja Reinhardt to zbrodnia ludobójstwa, która dokonała się pomiędzy 17 marca 1942 a 4 listopada 1943 roku. Ośrodkami masowej zagłady były głównie obozy w Treblince, Bełżcu i Sobiborze. Żydów mordowano tam gazami spalinowymi, ciał następnie pozbywano się, zakopując w ziemi, bądź paląc je na specjalnych rusztach z szyn kolejowych. Szefem akcji był wyższy dowódca SS i policji w Lublinie Odilo Globocnik.

W ramach akcji, według różnych szacunków, wymordowano między 1,85 a 2 miliony Żydów z Generalnego Gubernatorstwa i Białostocczyzny.