Bez nerek nie ma życia. Słynny profesor podpowiada, jak dbać o ten ważny organ

Bez nerek nasz organizm nie poradzi sobie z usuwaniem toksycznych związków, utrzymaniem prawidłowego ciśnienia krwi, bilansu płynów i substancji mineralnych. Wraz z profesorem Ryszardem Gellertem, kierownikiem Kliniki Nefrologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego podpowiadamy, jak dbać o ten ważny organ.

Nasze nerki filtrują codziennie nawet 1500 lirów krwi. Pracują przez całą dobę, bo ich zadaniem jest usuwanie z naszego organizmu toksycznych produktów przemiany materii, utrzymywanie równowagi substancji mineralnych (sodu, wapnia, potasu i fosforanów) oraz bilans płynów, utrzymywanie prawidłowego ciśnienia krwi, pomoc w tworzeniu czerwonych ciałek krwi, udział w wytwarzaniu tak zwanej "aktywnej" witaminy D, pozwalającej zachować zdrowe kości.

Niestety, "Nerki starzeją się tak jak Ty" - tak brzmi hasło tegorocznego Światowego Dnia Nerki. Badania pokazują, że po 40. roku życia efektywność pracy nerek spada o około 10 procent z każdą kolejną dekadą i rośnie prawdopodobieństwo wystąpienia przewlekłej choroby nerek (PChN). Przyjmuje się, że każdego roku 130 osób na milion całkowicie traci czynność nerek i wymaga leczenia nerkozastępczego, a około 3000 osób na milion co roku zapada na postępującą postać PChN. Ryzyko zachorowania rośnie wraz z wiekiem, choroba dotyka nawet 30 proc. osób powyżej 65. roku życia. Już dziś w Polsce na PChN cierpi co 10. dorosła osoba (większość z nich nawet o tym nie wie) - mówi profesor Ryszard Gellert, Kierownik Kliniki Nefrologii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego.

Jak działa cichy zabójca

Chorobę nerek nazywa się również "cichym zabójcą", ponieważ u większości pacjentów przebiega bezobjawowo przez kilka, nawet kilkadziesiąt lat, a wychodzi na jaw po wykonaniu rutynowych badań.
- Miałem 17 lat, kiedy zachorowałem na kłębuszkowe zapalenie nerek - mówi Jerzy Pyrek, prezes Stowarzyszenia Osób z Niewydolnością Nerek "Sztuczna Nerka" w Kielcach. - Przez następne 25 lat w moich nerkach rozwijał się proces zapalny, który stopniowo je niszczył. Nie miałem żadnych poważniejszych objawów, normalnie studiowałem, pracowałem - opowiada. - W pewnym momencie postępujący proces zapalny tak uszkodził nerki, że doszło do niewydolności tego narządu. Przez siedem lat dializowałem się w szpitalu. W 2011 roku przeszedłem przeszczep nerki i dostałem drugie życie.

Dlatego istotne jest poznanie czynników ryzyka, wykonywanie badań kontrolnych - moczu z oznaczeniem stężenia kreatyniny we krwi i podjęcie odpowiedniego leczenia.
Do czynników ryzyka PChN należą: miażdżyca, otyłość (BMI powyżej 30), nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, palenie papierosów, wiek powyżej 50. roku życia, stwierdzona choroba nerek w rodzinie.

Kiedy nerki źle pracują…

Kiedy nerki stają się mniej sprawne w wypełnianiu swoich czynności mówimy o ich niewydolności. Wyróżniamy jej dwie postacie: ostrą i przewlekłą. Ostra niewydolność nerek to nagłe upośledzenie ich czynności. Przyczyną może być: zmniejszenie przepływu krwi przez nerki, uszkodzenie ich miąższu bądź utrudnienie wydalania moczu. Najczęściej do ich powstania przyczynia się nagła utrata krwi (krwotok) lub odwodnienie spowodowane np. biegunką czy wymiotami. O przewlekłej chorobie nerek mówimy wtedy, gdy uszkodzenie nerek utrzymuje się dłużej niż 3 miesiące. Przyczyną takiego stanu mogą być choroby, takie jak cukrzyca, miażdżyca, nadciśnienie tętnicze, kłębuszkowe zapalenie nerek, torbielowatość, wady wrodzone.
Kiedy nerki przestają działać lub wykazują jedynie śladowe funkcje, wymagają podjęcia leczenia nerkozastępczego: dializoterapii (dializa otrzewnowa i hemodializa) lub przeszczepienia nerki. Jak informuje dr hab. nauk medycznych Maciej Kosieradzki z Kliniki Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej Szpitala Klinicznego Dzieciątka Jezus w Warszawie, tylko w 2013 roku 950 osób w Polsce zostało zakwalifikowanych do przeszczepu nerek. Stanowi to nieco ponad 15 procent wszystkich chorych dializowanych.

Pij wodę

Woda jest dla nerek jak paliwo, dodaje im energii i siły do działania. Według zaleceń powinniśmy wypijać około 2-3 litrów dziennie, czyli 8-12 szklanek. W zalecanej dawce, poza czystą wodą, należy ująć wszystkie inne napoje i pokarmy, które ją zawierają. Szacuje się, że około 20-30 procent zapotrzebowania na wodę znajduje się w spożywanych przez nas posiłkach, resztę musimy dostarczyć w napojach.

8 zasad, które zmniejszą ryzyko chorób nerek:

- Wypijaj 2-3 litrów wody dziennie
- Zachowaj aktywność fizyczną - unikaj siedzącego trybu życia, staraj się ćwiczyć 2-3 razy w tygodniu przynajmniej po 30 min., lub spaceruj pół godziny w marszowym tempie
- Regularnie badaj poziomu cukru we krwi
- Mierz ciśnienie tętnicze - prawidłowe wynosi <140/90 mmHg, a optymalne około 120/75 mmHg
- Wyklucz lub ogranicz spożycie soli, maksymalnie do 5 gram dziennie (jednej łyżeczki)
- Rzuć palenie
- Rozsądnie korzystaj z leków bez recepty - konsultuj się z lekarzem lub farmaceutą
- Bądź pod stałą opieką lekarza, jeśli chorujesz na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze, otyłość oraz jeśli ktoś z rodziny miał problemy z nerkami.