Krzyżtopór prawie jak nowy. Prace w zabytkowych ruinach zamku w Ujeździe dobiegają końca (zdjęcia)

[galeria_glowna]
Już teraz efekt dwuletnich zabiegów konserwatorskich na zamku Krzyżtopór w Ujeździe widać gołym okiem. Co najważniejsze, uporządkowano dziedziniec. Do tej pory, kiedy padał deszcz centrum ruin zamieniało się błotnisty plac. Obecnie główną ścieżkę prowadzącą do dziedzińca eliptycznego utwardzono. Również spacer po dziedzińcu eliptycznym po deszczu będzie możliwy bez ubrudzenia się w błocie po kolana.

Po lewej i prawej stronie od wejścia trakt wyłożono płaskimi kamieniami. Lepiej będzie spacerowało się również po zewnętrznej części ruin. Tam, podobnie jak na dziedzińcu, teren utwardzono. Od nowa zasiano trawę, której regularne koszenie stworzy zielony dywan. Jednak to, co ratuje zabytek przed degradacją jest niewidoczne.

- Głównym problemem był stan korony murów, którego nie rozwiązały wcześniejsze prace zabezpieczające - wyjaśnia profesor Andrzej Koss, dyrektor Międzyuczelnianego Instytutu Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki. - Wprowadziliśmy nowe technologie przy zabezpieczaniu korony.

JASNOŚĆ W RUINACH

Wielu częściach pojawiły się nowe, solidne zadaszenia z profesjonalnym odprowadzeniem wody. Oprócz prac na koronie murów, prowadzono prace w budynku bramnym, gdzie usunięto miedzy innymi zadaszenia z lat 70. Dachy, które obecnie wykonano nie tylko na budynku bramnym wkomponowano w trwałą ruinę tak, by nie naruszały substancji zabytkowej. Większość prac zabezpieczających jest dla przeciętnego zwiedzającego niezauważalna. To właśnie jest atutem nowoczesnej metody wprowadzonej przez konserwatorów. Teraz nie ma już mowy o spadaniu kamieni z góry prosto na głowy turystów.

Nowością okaże się też podświetlenie ruin. - Nocą zamek będzie wyglądał równie fascynująco jak w dzień - dodaje Marek Staniek, wójt gminy Iwaniska. - Nocą z daleka zamek zaprezentuje się rewelacyjnie.

Zakończyło się już wyburzanie budynku, w którym wcześniej mieściły się kasy. Te zostaną przeniesione do pomieszczeń w bramie. Okienko kasowe znajdzie się zaraz za potężnymi drzwiami prowadzącymi do wnętrza ruin. Wcześniej na noc zamku nie można było zamknąć na klucz. Teraz stanie się to możliwe. Nowością jest zaadoptowanie bastionu Smoka. Od podstaw stworzono tutaj nowoczesną część funkcjonalną zamku, w której mieszczą się miedzy innymi pomieszczenia biurowe, sala prelekcyjna, muzeum, bar, toalety. - Wszystko na wysokim poziomie - zapewnia wójt Staniek.

OGRODY NOWOŚCIĄ

Również od zera wciąż odtwarzane są ogrody zamkowe według ryciny Erica Dahlberga, powstałej podczas Potopu Szwedzkiego. Prowadzone przez archeologów badania wykazały, że słynny plan Dahlberga jest wiernym odtworzeniem ówczesnej rzeczywistości. Woda wypływająca ze źródła w zachodniej baszcie zbiera się w niewielkim oczku wodnym i dalej płynie poza ruiny. Ciekawostką jest również fakt, że do Krzyżtoporu zaproszono specjalistów od systemów wodnych, którzy współcześnie badali tego typu rozwiązania w Wersalu. Dzięki ich wiedzy w Krzyżtoporze odtworzono dawny system przepływu wody. Nowe elementy, które pojawiły się tutaj w sensie architektonicznym nie kolidują, a nawet uzupełniają elementy historyczne.

Od razu widać, że poprawi się estetyka otoczenia. Zaplanowano dodatkowe miejsca parkingowe, których, jak pokazuje praktyka ciągle jest zbyt mało. W słoneczne weekendy nie ma gdzie zaparkować auta. Władze samorządowe gminy mają też nadzieję, iż wraz ze zmianami w ruinach, zmieni się natężenie ruchu turystycznego, będzie jeszcze większe. Ciągle na miejscu brakuje porządnej restauracji z tradycyjnymi potrawami. Niezbędne są też noclegi mogące pomieścić wycieczki z kilku autokarów.

NIEUSTANNA PROMOCJA

Tak znakomity zabytek wymaga nieustannej promocji, która zwiększy ruch turystyczny. Gmina powinna pomyśleć nad nowymi imprezami, rozsławiającymi ruiny w świecie. Kilka ostatnich lat pokazało, że idea turniejów rycerskich nie cieszy się już tak wielką popularnością jak na początku. Kilkanaście lat wstecz rycerzy w Polsce było jak na lekarstwo i dlatego każdy chciał ich widzieć z bliska. Obecnie rycerskie grupy rekonstrukcyjne są w wielu miejscowościach. W województwie świętokrzyskim, na Powiślu są w powiatach sandomierskim, staszowski i nawet w samym Opatowie. Stąd właśnie potrzeba zaskakiwania turystów w ruinach czymś nowym, czego jeszcze nie ma nigdzie. Dobrym pomysłem na promocję były ubiegłoroczne "Wakacje z duchami" czyli występ kabaretów w ruinach nagrywanych przez Telewizję Polską. Do tej pory program wielokrotnie powtarzano w telewizyjnej "dwójce".

- Teraz przed nami stoją jeszcze większe wyzwania niż wcześniej. Dostaliśmy niepowtarzalną szansę, której nie możemy zmarnować - zaznacza Marek Staniek, wójt Iwanisk.

PRAWDZIWA PEREŁKA

Zamek Krzyżtopór w Ujeździe jest jednym z najchętniej odwiedzanych zabytków w województwie świętokrzyskim. Lokalizacja na uboczu, z daleka od głównych tras, dla turystów nie jest przeszkodą. Optymizmem nie napawa stan drogi dojazdowej od strony Klimontowa. Droga wojewódzka numer 758 jest w opłakanym stanie. Są potężne dziury w jezdni, do tego nierówny asfalt i pozapadana jezdnia. Poruszanie się tym odcinkiem grozi nieszczęściem. W Świętokrzyskim Zarządzie Dróg Wojewódzkich powiedziano nam, że właśnie trwa łatanie dziur. Mimo tych słów, w tym tygodniu nie widzieliśmy tam ani jednego robotnika. Droga do Ujazdu strony Opatowa i Iwanisk jest bardzo dobra to i tak nie wszyscy turyści wybiorą dojazd właśnie tędy.

Na zabezpieczanie ruin gmina Iwaniska otrzymała dofinansowanie w wysokości 12 milionów złotych, z czego tylko cztery miliony pochodziły z budżetu gminy.