Nasz budowniczy pomników - Pan Henryk stworzył Czwórkę legionistów w Kielcach

W poniedziałek przed pomnikiem Czwórki

W poniedziałek przed pomnikiem Czwórki

W poniedziałek Święto Wojska Polskiego, o godzinie 10 msza w kieleckiej katedrze, potem przemarsz pod pomnik gdzie około 11.10 rozpoczną się centralne uroczystości wojewódzkie.

Liczący 95 lat kielczanin Henryk Dłużewski stworzył kilkanaście pomników między innymi słynną Czwórkę, pod którą niemal w jego urodziny odbywają się dziś w Kielcach uroczystości upamiętniające legionistów Józefa Piłsudskiego.
Pamięć ma świetną, bez trudu przywołuje wspomnienia sprzed lat. - To rodzinna cecha - śmieje się. Wszyscy Dłużewscy są długowieczni i pamiętliwi.

Ojciec rolnik z niewielkiej Jelanki koło Ożarowa zakładał we wsi szkołę, by dzieci mogły się uczyć. A uczyły się świetnie. Henryk w Gimnazjum Chałubińskiego w Radomiu tak dobrze zdał maturę, że bez egzaminu przyjęto go na studia. - Wybrałem Szkołę Główną Gospodarstwa Wiejskiego, chciałem być leśnikiem - mówi. Był rok 1938 i studia przerwała wojna. Kończył je na tajnych kompletach pracując jako robotnik w Radomiu, a potem podleśniczy w Stróży.

- Nie należałem do partyzantki, chociaż z partyzantami współpracowałem - przyznaje. Uratował kilka osób. Kolegę Józia Bugajskiego wyprowadził z obozu przejściowego przy Traugutta, na terenie mojej szkoły. - Bardzo go lubiłem, wykorzystałem, że mogłem tam wejść, dałem mu swoje dokumenty, a sam uciekłem. Udało się, chociaż za mną strzelano, ale myślę, że ten Niemiec nie chciał mnie zabić. Może przypominałem mu syna? Z karabinu maszynowego mógł to zrobić z łatwością.

Z obozu w Karsach pod Ożarowem także udało mu się wyprowadzić człowieka, chociaż zapowiadało się, że sam w tym obozie zostanie. Skórę uratował mu nadleśniczy doktor Antoni Linke. - Niemiec, ale człowiek o wielkim sercu - wspomina go Dłużewski.
Kiedy wojna się skończyła wrócił do Warszawy, by dokończyć studia i w 1948 z tytułem magistra inżyniera wyjechał do nadleśnictwa na Mazurach. - Podpadłem tam złodziejom drewna, udało się dwóch wsadzić do więzienia, ale z powodu gróźb zrezygnowałem. To nie były łatwe czasy - wspomina.

Henryk Dłużewski

Henryk Dłużewski

95 lat. Leśnik po warszawskiej Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i konstruktor budowlany po Politechnice Warszawskiej, projektował wiele obiektów na terenie województwa świętokrzyskiego, ale także fabryki w Korei. Na emeryturze, do dzisiaj, społecznie projektuje pomniki.

W Warszawie trafił do Ministerstwa Odbudowy, a później do Ministerstwa Przemysłu i Handlu. - Moim zadaniem było jeżdżenie w teren i ocenianie postępu prac, kwalifikacji do tego nie miałem, a odpowiedzialność była ogromna. Chciałem zrezygnować, ale wtedy oficjalnym nakazem zatrzymano mnie w pracy i wysłano, co mnie bardzo ucieszyło, na studia. Tak z leśnika przekwalifikowałem się na budowlańca, specjalistę od konstrukcji.

Te pierwsze lata w Warszawie, kiedy stolica dźwigała się z gruzów dla wszystkich były trudne. - Na początku spałem na desce w pralni - wspomina pan Henryk. - Kiedy się ożeniłem wynajmowaliśmy pokój o powierzchni 7 metrów na Muranowie. Wkrótce na świat przyszedł syn Paweł i żona, lekarka zaproponowała, byśmy przenieśli się do Kielc. Tu obiecano nam mieszkanie i rzeczywiście po roku wprowadziliśmy się do niego.

Henryk Dłużewski projektował różne obiekty. - Nawet fabryki: tartak i stolarnię dla Korei Północnej - wspomina. W Kielcach projektował konstrukcję domu handlowego Tęcza pokonując liczne trudności, bo budynek stoi na tak zwanej kurzawce. Jego projektu są także domy handlowe w Końskich, Busku-Zdroju, Działoszycach. Jako rzeczoznawca budowlany wykonywał odpowiedzialne ekspertyzy w Hucie Ostrowiec, zakładach w Bukowej czy w cukrowni Częstocice. - 10-15 lat temu wykonywałem ekspertyzę komina w Idzikowicach, takiego 60-cio metrowego. Zapytałem towarzyszących mi panów, który wejdzie na górę, ale żaden nie chciał. To wszedłem ja - opowiada. - Nigdy nie miałem lęku wysokości, mogłem po kalenicy chodzić, jak kot.

W 1981 roku przeszedł na emeryturę i został budowniczym pomników. - Zawsze chętnie pracowałem społecznie - przyznaje. - Kiedy poproszono mnie o zaprojektowanie konstrukcji pomnika Legionistów wracającego na stare miejsce zrobiłem to bardzo chętnie. W 1991 roku odsłonięto go, a na cokole znalazły się nawet dwie granitowe płyty z tego wzniesionego w 1938 roku i zniszczonego przez Niemców.

Jego autorstwa jest pomnik marszałka Piłsudskiego nad Wisłą w Opatowcu czy pomnik Niepodległości przed dworcem w Kielcach, a także I Pułku Legionów przy ulicy Warszawskiej w Kielcach, pomniki żołnierzy Armii Krajowej na cmentarzu na Piaskach oraz wiele innych.

W mieszkaniu przy ulicy Żeromskiego w Kielcach ma wiele dowodów wdzięczności i uznania: dyplomów, medali. Jest wśród nich także to najważniejsze Krzyż Kawalerski i złota honorowa odznaka Armii Krajowej. A w przeddzień 95 urodzin będzie jak zwykle witał strzelców przed pomnikiem Czwórki. - Kiedyś uwielbiałem jazdę konną, grałem w siatkówkę, pływałem. Dzisiaj cieszę się, że mogę chodzić. Chciałbym jeszcze odwiedzić leśniczówkę w Stróży, dowiedzieć się, jakie były losy Józia Bugajskiego, tego, którego uratowałem czy partyzanta z Karsów - Skoczowskiego. Ciekawi mnie czy żyje rodzina doktora Linke, bo powinna wiedzieć, jakim był wspaniałym człowiekiem. Nie wiem czy zdążę to zrobić, ale chciałbym.