Pielęgniarka to niebezpieczny zawód. Dlaczego i jak to zmienić?

Charakter pracy pielęgniarki powoduje znaczne narażenie na szereg czynników zakaźnych,z wirusami zapalenia wątroby i wirusem HIV na czele. Do zakażeń personelu może dojść podczas zabiegów diagnostycznych, leczniczych oraz podczas pielęgnacji pacjentów. Zakażeniami zagrożony jest też personel pomocniczy, zajmujący się przygotowaniem sprzętu medycznego wielokrotnego użycia, a także pracownicy zatrudnieni przy usuwaniu sprzętu jednorazowego użycia, głównie salowe i pracownicy transportu.

Aż 75 proc. zranień powstaje podczas zwykłych czynności opieki nad pacjentem i najwięcej spośród nich jest związanych z samouszkodzeniem - 84 proc. Tylko 5 proc. wiąże się ze skaleczeniem przez współpracownika, a 11 proc. przez pacjenta. Udowodniono, że nawet połowie takich wypadków można zapobiec stosując odpowiednie, podstawowe środki zapobiegawcze. 1/3 zakłuć igłami zdarza się podczas zdejmowania osłonki z igły i na skutek niewłaściwegopostępowania z igłami po ich użyciu.

Problem ekspozycji zawodowej personelu medycznego jest w kręgu zainteresowań zarówno epidemiologów, jak i ekonomistów. Koszty ponoszone przez pracowników oraz system opieki zdrowotnej są bardzo wysokie. Dla pracowników jest to olbrzymi stres - do momentu uzyskania ujemnego wyniku badania mija sześć do dwunastu miesięcy. Możliwość uzyskania dodatniego wyniku testu oznacza konieczność zmiany stylu życia, uniemożliwia zdobycie niektórych posad, powoduje alienację oraz jest wiązane ze zwiększonym ryzykiem przedwczesnej śmierci. Koszty ponoszone przez pracodawcę wiążą się głównie z zasiłkami chorobowymi i leczeniem.

Bezpieczeństwo szpitala, a tym samym jego pacjentów i pracowników zależy od świadomości personelu. Na pracodawcy spoczywa odpowiedzialność za właściwą edukację pracowników i stworzenie im odpowiednich warunków pracy. Nadzór nad potencjalnie narażonym personelem powinien opierać się na działaniach, które w sposób kompleksowy pozwolą zminimalizować ryzyko wystąpienia zakażenia. W każdym szpitalu powinna być wdrożona ujednolicona procedura postępowania poekspozycyjnego. Znajomość zasad postępowania po ekspozycji na materiał potencjalnie zakażony, to istotny element pracy. Wypracowanie procedur zapobiegawczych dla pracowników pozwala uniknąć paniki w momencie zdarzenia, a w konsekwencji ogranicza zachowania sprzyjające przeniesieniu infekcji.

Kluczowym elementem systemu prewencji ekspozycji zawodowej, jest czynnik ludzki. Dopóki kadra kierownicza, jak i podlegający jej personel medyczny nie będą w pełni świadomi zagrożeń i potencjalnych konsekwencji zakażeniami zawodowymi, dopóty zasady bezpiecznej pracy będą lekceważone. Niestety, systemorganizacyjny placówek ochrony zdrowia w naszym krajui zasady ich finansowania nie sprzyjają wdrażaniu zmian w tej materii. W Polsce brakuje obecnie jednorodnego modelu postępowania poekspozycyjnego - mówi Dorota Kilańska, Prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego.

Problem ekspozycji zawodowej jest wyzwaniem dla ustawodawcy. Sytuacja wymaga opracowania przepisów legislacyjnych, które pomogą zminimalizować ryzyko zakażeń krwiopochodnych spowodowanych przypadkowym zakłuciem w pracy. Mimo, że eksperci od dawna zwracają uwagę na brak kompleksowych regulacji prawnych, konkretnych działań zmierzających do poprawy sytuacji ciągle brakuje. Powstaje pytanie, jak długo jeszcze poruszać się będziemy we mgle niedoprecyzowanych ustaleń, dających iluzoryczne poczucie bezpieczeństwa?

Rozwiązaniem jest wprowadzenie regulacji prawnych minimalizujących ryzyko ekspozycji wśród pracowników systemu ochrony zdrowia. Polska przygotowuje się do implementacji Dyrektywy Rady UE z dnia 10 maja 2010 r. nakładającej na kraje członkowskie obowiązek m.in. stworzenia bezpiecznego środowiska pracownikom ochrony zdrowia oraz wprowadzenie procedur w zakresie reagowania i działań następczych w przypadku zakłuć. Przyjęcie Dyrektywy zaplanowano na 11 maja 2013 roku.