Ponowny pochówek żołnierzy pod nowym pomnikiem Gloria Victis

Ekshumacja szczątków kilku żołnierzy września 1939 roku, poległych w Starachowicach, ich ponowne pochowanie z wielkimi honorami 6 września, w niszy pod wspomnianym pomnikiem Gloria Victis (Chwała Zwyciężonym) na cmentarzu Bugaj, będzie najważniejszym wydarzeniem obchodów 70-lecia wybuchu II wojny światowej w Starachowicach.

To wydarzenie na pewno przejdzie do historii miasta. Bo w Starachowicach bardzo dawno nie postawiono nowego pomnika. Pomnik Niepodległości przy ul. Konstytucji 3 Maja, restaurowany kilka lat temu, jest tylko repliką przedwojennego dzieła, zniszczonego przez hitlerowców.
Prócz tego w tegorocznym kalendarzu obchodów 70 rocznicy wybuchu II wojny światowej są uroczystości 17 września, w rocznicę agresji sowieckiej, przy Krzyżu Katyńskim i wielka inscenizacja bitwy o Starachowice 1939 roku, 23 września na placu festynowym przy ul. Na Szlakowisku.

EKSHUMOWANI BOHATEROWIE

Ekshumowani bohaterowie II wojny światowej najpierw byli pochowani w ogrodzie przyszpitalnym szpitala w Starachowicach. Bo zmarli w naszym szpitalu od wojennych ran. Potem ich ciała przeniesiono na cmentarz Bugaj, gdzie pochowani byli w pięciu różnych miejscach. Teraz spoczną w jednej mogile.
Podporucznik Alfons Lamkowski to oficer służby stałej 64 Pułku Piechoty w Grudziądzu. W 1939 roku trafił do Ośrodka Zapasowego Piechoty nr 16 w Radomiu, gdzie w zaimprowizowanym pułku piechoty dowodził II kompanią. 7 września został ciężko ranny, wskutek wybuchu na zaminowanym przez polskich saperów mostku w okolicach Jasieńca Iłżeckiego. Zmarł z upływu krwi, po przewiezieniu do starachowickiego szpitala.

Adam Drozd urodził się w Krawcach koło Tarnobrzega. Służbę zasadniczą odbył w 51 Pułku Piechoty w Brzeżanach. Zmobilizowany w 1939 roku, został ranny w Sandomierzu. Przebywał w szpitalu w Janowie Lubelskim, potem w Starachowicach gdzie zmarł.
Władysław Kubów urodził się w Biłce Szlacheckiej koło Lwowa. Rodzina nie posiada bliższych informacji.

Będzie też grób symboliczny, starszego strzelca Alfonsa Brunona Aleksa Lemkowskiego - urzędnika sądowego, pracownika w Sądzie Grodzkim w Gdyni. Starszy strzelec rezerwy. Służbę zasadniczą odbył w Batalionie Korpusu Ochrony Pogranicza Kopycznice. Prawdopodobnie przez pomyłkę wojennych służb PCK rodzina przez lata była przekonana, że spoczywa w grobie Alfonasa Lamkowskiego.
Na cmentarzu Bugaj spoczną też ekshumowani strzelcy Franciszek Labuda i Stanisław Treska.

HISTORYCZNY POMNIK

Nad katakumbą ze szczątkami tych żołnierzy, na cmentarzu parafialnym na Bugaju, będzie stał pomnik Gloria Victis, autorstwa starachowiczanina Zbigniewa Adamczyka. Pracuje nad nim od trzech miesięcy. Będzie wykonany w piaskowcu, wydobytym w niedalekim Parszowie, w gminie Wąchock.
Przedstawia popiersie żołnierza Września 1939, w charakterystycznym chełmie, z karabinem. Niżej będą umieszczone nazwiska ekshumowanych i ponownie pochowanych żołnierzy.

- Jest to historyczna praca, dlatego wykonuję ją dość tanio. O złożenie projektu i oferty zwrócili się do mnie przedstawiciele władz miasta. Były dwa projekty, wybrano mój. Dlaczego historyczny? Bo ile razy w tym mieście jest robiony pomnik, ile jest tu pomników? Ostatnio odtworzono Pomnik Niepodległości, jako replikę przedwojennej pracy. Ja do niej wykonałem orły z okresu międzywojennego. Natomiast mój pomnik Gloria Victis będzie nowy od projektu do wykonania, mojego autorstwa- informuje Zbigniew Adamczyk.
- Najpierw był pomysł, by robić żołnierza z żeliwa. Ale budżet miasta na to nie pozwalał. Żołnierz jest motywem przewodnim mojego pomnika w piaskowcu. Pomnik o takiej tematyce, o takim tytule, nie może być mały. Razem będzie miał trzy metry wysokości. Lokalizacja jest bardzo dobra. Bugaj to jedna z naszych najstarszych nekropolii- dodaje.

Cieszy się, że znów za parę groszy nie zrobiono kawałka tablicy, kawałka muru z cegły, które potem wywołują niesmak uczestników uroczystości przed nimi. W swojej karierze rzeźbiarza wykonał kilka ważnych prac historycznych i komercyjnych.
Wykonał konia słonecznego ze stali nierdzewnej na Targach Poznańskich, dla jednej z firm wystawienniczych z Kielc, pomnik nagrobkowy dla księdza w Bardzicach pod Radomiem. Robił popiersie Stanisława Staszica na Wielkim Piecu, w Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach. Jego i Waldemara Mazura, kolegi ze studiów, mieszkającego teraz w Puławach, jest projekt fontanny przy nowym gmachu TVP w Warszawie i inne.

RZEŹBA I WIERSZE

Nasz rozmówca nie tylko rzeźbi, ale także pisze wiersze, przeważnie o sztuce. Napisał ich około 300. I one są częściej prezentowane publicznie. Znajdują duże uznanie krytyki i publiczności.
- Rzeźba jest sztuką ascetyczną. To taka etiuda rzeźbiarska. Poezją można się wznosić bardzo wysoko, schodzić w dół, bardzo nisko. Taki pomnik jak ten to jedna fraza poezji, a wymaga kilku miesięcy pracy- podkreśla z naciskiem.
Dla niego rodzinne Starachowice to miasto robotnicze. Pamięta wlewające i wylewające się tłumy z Fabryki Samochodów Ciężarowych. Tu zawsze było biednie. A gdy bieda lub wojna to muzy, cichną. Tak- zdaniem rzeźbiarza- jest ze sztuką w Starachowicach. Dziwi się, że ludzie na błyszczące płyty nagrobkowe wydają krocie. A dając je artyście, mieli by wiekopomne dzieło, jako nagrobek swoich bliskich.