Sędzia Andrzej Jankowski, prawnik w obronie prawdy historycznej. Całe życie ścigał hitlerowskich zbrodniarzy

Andrzej Jankowski urodził się 30 października 1927 roku w Hrubieszowie. Jego ojciec był inżynierem budownictwa wodnego, dlatego rodzina często zmieniała miejsce zamieszkania. II wojna światowa zastała ją w Lublinie. Matka, nauczycielka, zginęła 9 września 1939 roku w wyniku bombardowania tego miasta. Po tych tragicznych wydarzeniach Jankowscy przenieśli się na Kielecczyznę.

Podczas wojny Andrzej Jankowski ukończył gimnazjum na tajnych kompletach. Gdy był w klasie maturalnej, doszło do pogromu kieleckiego. Po wielu latach prowadził w tej sprawie śledztwo. Studia prawnicze podjął na Uniwersytecie Jagiellońskim.

Kariera prawnicza Andrzeja Jankowskiego przybrała nieoczekiwany bieg. W 1967 roku, będąc sędzią Sądu Powiatowego, został na ochotnika oddelegowany do Okręgowej Komisji Badań Zbrodni Hitlerowskich w Kielcach. Prowadził śledztwa przeciwko zbrodniarzom niemieckim, siejącym terror na terenie byłego dystryktu radomskiego.

Od 1984 roku do przejścia na emeryturę w 1995 roku, kierował oddziałem Komisji w Kielcach, a w latach 2000 - 2006 jako sędzia w stanie spoczynku kierował Delegaturą Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach. Do 2011 roku piastował stanowisko głównego specjalisty.

Sędzia Jankowski przez 45 lat swojej kariery zawodowej ścigał i dążył do ukarania funkcjonariuszy III Rzeszy, którzy represjonowali i mordowali polskich obywateli. Pieczołowicie gromadził i analizował dokumentację śledczą, zbierał zeznania świadków, aby ostatecznie postawić zbrodniarzy przed wymiarem sprawiedliwości. Prowadził śledztwa najtrudniejsze, dotyczące najokrutniejszych zbrodni, w tym pacyfikacji Michniowa 12 i 13 lipca 1943 roku, oraz pacyfikacji z wiosny 1940 roku. Występował przeciwko niemieckim: Komendzie Policji Bezpieczeństwa w Radomiu, placówce Policji Bezpieczeństwa w Kielcach - Sipo Kielce, a także w sprawie zbrodni dokonanych przez 62. Zmotoryzowany Pluton Żandarmerii pod dowództwem Alberta Schustera. To działania „kata Łysogór” najbardziej wstrząsnęły sędzią Jankowskim. Schuster był odpowiedzialny za pacyfikacje Bodzentyna, Dębna, Huciska, Klonowa, Kakonina i wielu innych miejscowości. Dzięki staraniom sędziego nie uniknął kary. Został osądzony i skazany na śmierć przez rozstrzelanie w 1973 roku. Wyrok wykonano. Sędzia Jankowski jest jedynym pracownikiem Komisji, któremu udało się doprowadzić do skazania na śmierć zbrodniarza niemieckiego na terenie Niemiec.

Akta innej ze spraw prowadzonych przez sędziego Andrzeja Jankowskiego odegrały ważną rolę w procesie beatyfikacyjnym. Dotyczyły wydarzeń mających miejsce w okupowanym Lelowie. Niemcy kazali mu w kościele obłożyć sianem krucyfiks i go podpalić. Ignacy Trenda odmówił i został za to zastrzelony.

Sędzia Jankowski przyczynił się do nadania Michniowowi rangi symbolu pamięci o wszystkich ofiarach i wsiach spacyfikowanych na obszarze Polski. W 1991 roku wszedł w skład Komitetu Organizacyjnego Budowy Mauzoleum Walki i Męczeństwa Wsi Polskiej. Do dziś zasiada w Radzie Fundacji „Pomnik - Mauzoleum”. Bazując na materiałach ze śledztw, sędzia Jankowski napisał kilkanaście artykułów, opisujących losy polskich wsi podczas II wojny światowej. Podsumowaniem tych badań jest publikacja poświęcona represjom niemieckim na wsi kieleckiej podczas II wojny światowej.

Jedną z pasji sędziego Andrzeja Jankowskiego jest turystyka. Był pierwszym prezesem Koła Świętokrzyskich Przewodników. Od 1986 roku jest członkiem Kieleckiego Towarzystwa Naukowego. Piastuje stanowisko przewodniczącego Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Pamięci Narodowej lat 1939-1956. W 2016 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Bodzentyna.