Trwa sezon na szczupaki. Gdzie są najlepsze łowiska w Świętokrzyskiem? Ichtiolog podpowiada

1 maja rozpoczął się sezon połowu szczupaków. Czy w świętokrzyskich wodach to licznie występująca ryba?

Prawdopodobnie to druga po okoniu najczęściej występująca ryba drapieżna w naszych wodach. Można ją spotkać zarówno w bystrych rzekach, jak i zbiornikach zaporowych i małych starorzeczach.

Jak rozmnaża się ten gatunek? Czym się żywi?

Szczupaki trą się wczesną wiosną, na płytkich zarośniętych roślinnością wodną miejscach. Kiedyś, gdy były wiosenne wezbrania a rzeki mogły swobodnie rozlać się po okolicznych łąkach, szczupaki miały raj do rozmnażania. Masowo wypływały na łąki i dostępowały do tarła. Niestety, takie tarło należy już do rzadkości. Dojrzałość osiągają w 1-3 roku życia. Samica, zazwyczaj dużo większa od samca, pływa wśród roślinności, a obok niej kilka mniejszych samców. Ikra przykleja się do roślin i następuje inkubacja, która w zależności od temperatury trwa od kilku do kilkunastu dni. Na początku wylęg szczupaka odżywia się planktonem i drobnymi bezkręgowcami, ale szybko przechodzi na drapieżny tryb życia, polując na wylęg i narybek innych ryb, w tym na osobniki swojego gatunku. Kanibalizm jest bardzo pospolity u tego szczupaków, to forma kontrolowania populacji. Wraz ze wzrostem szczupaki jako żywią się wszystkim co upolują tj. głównie rybami, ale także płazami, małymi ssakami, ptakami czy gadami.

Które łowiska w regionie poleciłby Pan wędkarzom?

Na każdym łowisku jest szansa na medalową rybę. Wiadomo, że łatwiej dużej rybie się uchować na dużym zbiorniku, ale czasami można metrowego szczupaka złowić w małym bajorku. Taka przygoda przytrafiła się w zeszłym roku koledze, który złowił metrówkę z niewielkiego starorzecza. Bardziej niż łowiska, mógłbym polecić miejsca na łowiskach, w których szukać szczupaków. Warto przyjrzeć się płytszym, zarośniętym miejscom, szuwarom czy okolicom zwalonych do wody drzew. Takie miejsca są trudne do obłowienia, ale mogą trud wynagrodzić naprawdę wspaniałym okazem. Duże szanse na medalową rybę są na łowiskach typu złów i wypuść, których w naszym regionie już jest kilka.

Wiadomo, że w wędkarstwie pogoda ma znaczenie. Kiedy mamy większe szanse na dobre brania?

Ważne, by nie było dużych skoków ciśnienia. Najlepszych brań można się spodziewać przy stabilnym ciśnieniu rano lub wieczorem w pochmurne, ciepłe dni. Deszcz lub delikatny wiatr dodatkowo mogą zwiększyć szanse. Ale biologia składa się z wyjątków i można trafić na dobre brania w upalne południe. Moim zdaniem największe szanse mamy, gdy możemy być nad wodą ze spokojną głową i nie patrzeć na zegarek.

Jak duże mogą być szczupaki?

Mogą przekraczać metr długości i osiągać masę kilkunastu kilogramów, czasami nawet przekroczyć 20 kilo. W rzekach szczupaki będą mniej ważyły przy tej samej długości niż szczupaki e zbiorników. Bardziej opływowe, „chudsze” ciało ułatwia walczenie z prądem rzeki.

O kimś doświadczonym mówi się „stary szczupak”. Czy one faktycznie są przebiegłe? Mówi się, że te ryby są łatwe do złowienia.

Młode szczupaki są łatwe do złowienia, z wiekiem albo raczej w zależności od tego, ile razy były złapane i wypuszczone lub udało im się uciec, robią się uważniejsze. Szczupak poluje przy użyciu przede wszystkim wzroku i czucia przez linie boczną, która odbiera ruch wody wytwarzany przez ofiary. Młode szczupaki są bardzo agresywne i często polegają na tym drugim zmyśle. Stąd częste ich ataki na przynęty, które tworzą dość mocny ruch wody. Ale czasami także potrafią zaatakować np. koszyczek do łowienia metodą gruntową, gdy nagle się go oderwie od dna. Szczupaki, które miały już doświadczenie z przynętami, bardziej przyglądają się ofiarom. Dlatego też duże szczupaki często długo płyną za przynętą i pod samym brzegiem potrafią zawrócić. Takie zdolności przejawia nie tylko szczupak, ale wiele innych gatunków. Ryby zbierają doświadczenia. Warto wspomnieć o micie „pamięci złotej rybki”, czyli bardzo słabej. Badania dowodzą, że złote rybki, które są odmianą karasia chińskiego, mają bardzo dobrą pamięć. Zapamiętują na kilkanaście miesięcy.

Ma Pan swoją ulubioną przynętę na szczupaki? Proszę zdradzić.
To zależy od poru roku i łowiska. Od początku sezonu do wczesnej jesieni używam głownie małych ripperów, do 12 centymetrów długości. Jesienią przerzucam się na własnoręcznie wykonane woblery o wielkości od 10 do 20 centymetrów. Przynęta to tylko część sukcesu, wiele zależy od prowadzenia przynęty. Często szczegóły w jej prezentowaniu decydują o sukcesie.

Pana zdaniem szczupak to faktycznie „Król Wód”, jak twierdzi Andrzej Gałecki w kultowym filmie „Fanatyk”?

Faktycznie, szczupak jest popularną ryba wśród wędkarzy i łatwo rozpoznawalną. Każda woda ma swojego „Króla”, w głębokich zbiornikach może być to sandacz, w małych górskich potokach pstrąg, a szczupak - w płytkich rzekach i zbiornikach. Rybą najbardziej moim zdaniem zasługującą na miano „Króla Wód” jest jesiotr ostronosy. Te ponad 100 kilogramowe giganty kiedyś swobodnie wpływały na tarło do rzek południowej Polski. Niestety, przez budowę zapór, w tym stopnia wodnego Włocławek, który uniemożliwił wędrówkę na tarło, w naszym kraju ta ryba wyginęła. Miałem przyjemność obserwować z bliska ponad dwumetrowe osobniki tego gatunku, ich widok zapiera dech w piersiach. Aktualnie małe stado tarłowe jest hodowane w Instytucie Rybactwa Śródlądowego, więc jest nadzieja, że jesiotr prędzej czy później wróci do naszych wód.