Uczył się w Pińczowie i współtworzył system więziennictwa w Polsce. Kim był Zygmunt Bugajski?

Zygmunt Bugajski przyszedł na świat w Dąbrowie Górniczej w 1887 roku. Pierwsze nauki pobierał jednak w Pińczowie w ówczesnej guberni kieleckiej. O tym okresie w jego życiu wiemy niestety niewiele.

Wkrótce zaangażował się w działalność ruchu socjalistycznego. Będąc członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej Frakcji Rewolucyjnej brał udział w licznych akcjach propagandowych oraz rozpowszechnianiu ulotek i gazetek skierowanych do mas robotniczych.

Działalność polityczna i patriotyczna przysporzyła młodemu Bugajskiemu problemów. Był kilkukrotnie relegowany z gimnazjów. Najpierw w Piotrkowie Trybunalskim, a następnie w Radomsku oraz w Sierpuchowie na terenie Rosji. Pomimo ukończenia szkoły, administracja rosyjska czyniła Bugajskiemu wiele problemów w podjęciu studiów.

Pomimo wielu trudności ze strony urzędników, Zygmuntowi Bugajskiemu udało się w Rosji ukończyć prawo. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku umożliwiło podjęcie pracy w wolnym kraju. Rozpoczął ją w Ministerstwie Sprawiedliwości oraz w więzieniu na warszawskim Mokotowie, którego wkrótce potem został naczelnikiem. Kwestie reformy polskiego systemu penitencjarnego zajmowały go do wybuchu II wojny światowej.

Bugajski dał się poznać jako osoba niezwykle wymagająca. Często karał swoich podwładnych. Konsekwencje wyciągał wobec tych strażników, którzy dopuszczali się uderzenia osadzonego, kradzieży oraz spania na posterunku. Nie tylko karał swoich podwładnych, ale również edukował, organizując szkolenia oraz kursy.

Bugajski stworzył autorski pomysł odbywania przez osadzonych kary więzienia. Wiele miejsca poświęcał pracy z nieletnimi przestępcami oraz kwestii resocjalizacji więźniów poprzez sport oraz pracę w przywięziennych zakładach. Wiele pomysłów nie zostało zrealizowanych ze względu na wybuch II wojny światowej. Pomysły Zygmunta Bugajskiego obecne są w dzisiejszym ustawodawstwie.

Koszmar, który dotknął Polskę we wrześniu 1939 roku nie ominął rodziny Zygmunta Bugajskiego. Niedługo po rozpoczęciu działań wojennych został zatrzymany przez Sowietów, a następnie osadzony w obozie NKWD w Kozielsku. W kwietniu 1940 roku został zamordowany w Katyniu. Jego ciało ekshumowano i zidentyfikowano trzy lata później.

Tragedia dotknęła również najbliższą rodzinę Bugajskiego. Jego brat, Jerzy uczestnik wojny obronnej 1939 roku został aresztowany przez Sowietów, a następnie rozstrzelany w Charkowie. Siostra Zygmunta Bugajskiego działała w konspiracji. Aresztowana przez Niemców, trafiła do KL Auschwitz. Niestety podobnie jak brat nie doczekała końca wojny. Zmarła w obozie. Nie są znane powojenne losy żony oraz córki Zygmunta Bugajskiego.

W 1998 roku dyrektor generalny Służby Więziennej odznaczył pośmiertnie honorowymi odznakami funkcjonariuszy i pracowników więziennictwa, którzy padli ofiarą zbrodni i represji NKWD – wśród nich znalazł się Zygmunt Bugajski – jednak jego odznaka została zdeponowana w Centralnym Ośrodku Szkolenia Służby Więziennej w Kaliszu, ponieważ nikt z rodziny odznaczonego się po nią nie zgłosił. Niestety do dnia dzisiejszego nie udało się odnaleźć żyjących członków rodziny Zygmunta Bugajskiego.