Władysław Wagner ze Starachowic opłynął świat na własnoręcznie wykonanym jachcie. Miasto przypomina postać. Zobacz zdjęcia z wyprawy

W 2022 roku przypada 110 rocznica urodzin, 90 rocznica wypłynięcia w rejs oraz 30 rocznica śmierci żeglarza Władysława Wagnera. W Starachowicach ten rok ogłoszono „Rokiem Władysława Wagnera”, podczas którego jego postać jest odkrywana na nowo. Przypominamy, kim był i jakiego wyczynu dokonał.

Władysław Wagner jest pierwszym Polakiem, który opłynął świat pod żaglami. Wyprawa trwała sześć i pół roku, w trakcie których zmagał się z wieloma przeciwnościami losu. Służyły mu trzy jachty: Zjawa I, Zjawa II i Zjawa III. Wyczyn został zapomniany w czasie II wojny światowej, a potem w czasach rządów komunistycznych świadomie pomijany, z powodu elitarnego i patriotycznego wymiaru.

Z Krzyżowej Woli

Władysław Wagner urodził się 17 września 1912 roku w Starachowicach, w pobliżu zalewu Lubianka. Wówczas była to wieś Krzyżowa Wola. W 1927 przeprowadził się z rodzicami do Gdyni. Tam wstąpił do drużyny harcerskiej. Marzył o wyprawie dookoła świata, na wzór kanadyjskiego żeglarza, Joshuy Slocuma, który jako pierwszy odbył samotny rejs dookoła świata. Wraz z Rudolfem Korniłowskim, kolegą, wyremontował znaleziony wrak, a 8 lipca 1932 roku wyruszyli w podróż, która teoretycznie miała być jedynie bałtyckim rejsem. Cały osprzęt nawigacyjny pierwszej Zjawy stanowiła zepsuta busola, która zamiast na Bornholm zaprowadziła żeglarzy na szwedzką Olandię.

Tam wyposażyli się lepiej i wzdłuż linii brzegowej dopłynęli do Kopenhagi i Göteborga. Przez Morze Północne, Kanał Angielski i Zatokę Biskajską płynęli podczas trudnej, jesiennej pogody. Zjawa zawinęła do Lizbony, potem do Casablanki, aż przepłynęła Atlantyk. Tu, w Belem, Korniłowski przerwał rejs i zsiadł z pokładu. Wagner dopłynął do Colón w Panamie. Tu sprzedał jacht, rozpoczynając poszukiwania kolejnego. Przesłał do Polski wspomnienia, z których powstała książka „Podług Słońca i Gwiazd”.

Kupił kolejny jacht, który wymagał kosztownego remontu. Na ten cel otrzymał pomoc finansową od Związku Harcerstwa Polskiego. W 1934 Wagner na Zjawie II wyruszył holowany przez Dar Pomorza przez Kanał Panamski na Pacyfik. Po dopłynięciu na wyspę Suva w archipelagu Fidżi w 1935 roku okazało się, że Zjawa II nie nadaje się do kontynuacji rejsu, ponieważ kadłub został przeżarty przez świdraki.

Dotarł do Australii na innym statku i dążył do zbudowania kolejnego jachtu, według własnego projektu. Zjawa III była gotowa
dopiero w czerwcu 1937 roku. 4 lipca 1939 roku o godzinie 16:20 Wagner minął na trawersie portugalski przylądek Faro, który płynąc Zjawą I minął dokładnie 4 stycznia 1933. Zapis z dziennika jachtowego brzmiał „Pierwszy polski jacht okrążył ziemię”, co jednak tyczyło się bardziej Wagnera, niż trzech Zjaw. Zakończył podróż w Great Yarmouth, na wschodnim wybrzeżu Anglii. Tam zastał go wybuch II Wojny Światowej.

Konsul poinstruował Wagnera, aby pozostał w Anglii. Wagner nigdy już nie powrócił do kraju. Zmarł 15 września 1992 roku w Winter Park na Florydzie.

W 100 rocznicę urodzin Władysława Wagnera

Rok 2012 został ogłoszony Rokiem Wagnera. Została odsłonięta tablica na Brytyjskich Wyspach Dziewiczych, a Centrum Wychowania Morskiego ZHP w Gdyni zorganizowało “Rejs Podług Słońca i Gwiazd” flagowym jachtem polskich wędrowników, “Zjawą IV” nazwaną tak na cześć kolejnych jachtów Wagnera. Rejs został zakończony symbolicznym powrotem “Zjawy IV” z Great Yarmouth do Gdyni.

Konsul Generalny Polski z Londynu, Ireneusz Truszkowski 5 września 2012 roku odwołał historyczną instrukcję i wydał zezwolenie na powrót „Zjawy” do kraju. Po 73 latach rejs Wagnera został nareszcie zakończony.

W planach gminy Starachowice jest nadanie imienia Władysława Wagnera jednej z ulic wiodącej w stronę Lubianki. Latem odbędą się imprezy przypominające postać żeglarza.

/Tekst powstał na podstawie wspomnień Izabeli Saniewskiej./