100 lat MESKO – Zakład, który odmienił losy Skarżyska – Kamiennej

Jest XX-lecie międzywojenne. Polska dźwiga się z pożogi wojennej i po latach rozbiorów odbudowuje swoją państwowość. Jest to arcytrudne zadanie, które przerywa wybuch II wojny światowej. Ważnym i pełnym wyzwań obszarem staje się gospodarka oraz zapewnienie bezpieczeństwa państwa. Niedawne doświadczenia oraz wojna polsko – bolszewicka podczas której doszło do zablokowania dostaw amunicji i sprzętu dla Wojska Polskiego, nie pozostawiają złudzeń - kraj musi zbudować własny przemysł zbrojeniowy, by uniezależnić się od dostaw z  zewnętrz oraz skutecznie bronić się w sytuacji zagrożenia. Zapada więc decyzja o utworzeniu rodzimych wytwórni uzbrojenia. W 1924 roku zostaje uruchomiona Fabryka Amunicji w  Skarżysku. Jest to krok milowy w  dziejach miejscowości, która ledwo rok wcześniej uzyskuje prawa miejskie.

Cofnijmy się jednak do roku 1922. Wtedy do Skarżyska z ważną misją przejeżdża, delegowany tu przez Centralny Zarząd Wytwórni Wojskowych w Warszawie, inż. Leonard Łabuć (późniejszy Dyrektor Fabryki Amunicji) oraz inż.  Franciszek Kuropatwiński. Ich zadaniem jest przejęcie od Nadleśnictwa Skarżysko terenów pod budowę nowej fabryki. Rok później rozpoczynają się prace przygotowawcze związane z  inwestycją, powstają pierwsze osiedla mieszkaniowe dla kadry zarządzającej oraz dla robotników, a już w sierpniu 1924 roku zostaje uruchomiona Fabryka Amunicji. W tym samym roku powstaje m.in. budynek wydziału elaboracji pocisków artyleryjskich, granatów, bomb lotniczych i zapalników, a w kolejnych latach fabryka jest rozbudowywana - wznoszone są nowe hale, które są następnie wyposażane w nowo zakupione maszyny; powstają kolejne wydziały. W 1927 roku miesięczna produkcja amunicji do karabinów Mauser sięga miliona sztuk, ponadto zakład wytwarza miesięcznie 40 tysięcy sztuk zapalników i elaboruje 20 tysięcy łusek armatnich 75 mm. W 1935 roku Fabryka Amunicji osiąga ogromny sukces – uczestniczy w Międzynarodowym Konkursie Uzbrojenia i wygrywa przetarg na dostawę do Jugosławii bomb lotniczych deklasując zakłady SKODA i  BOFORSA. Do wybuchu II wojny światowej znajduje się w czołówce fabryk metalowych w Polsce i nazywana jest przez zagranicznych przemysłowców „polskim cudem gospodarczym”.

Przed II wojną światową do pracy w Fabryce Amunicji ściągają pracownicy nie tylko ze Skarżyska i okolic, ale także z Kielc, Radomia, Starachowic, czy Końskich. W 1928 roku załoga liczy 2 300 osób, a w 1939 roku jest ich już 4 600. Kuszą ich nie tylko wysokie zarobki, ale także osiedla zwane koloniami, w których mogą zamieszkać oraz takie udogodnienia, jak fabryczne przedszkole, szkoła podstawowa, przychodnia, łaźnia oraz rozrywki na przykład sportowe (od 1928 roku działa Koło Sportowe GRANAT). Rozwój Fabryki Amunicji przyczynia się do rozwoju Skarżyska.

Wybuch II wojny światowej hamuje proces rozbudowy zakładu. Niemieccy okupanci przejmują fabrykę, która produkuje na potrzeby armii niemieckiej i zmuszają do niewolniczej pracy ludność żydowską. Po zakończeniu wojny do zakładu wracają dawni pracownicy, zwożone są zagrabione przez hitlerowców maszyny – fabryka znów pracuje pełną parą już pod nazwą Państwowa Fabryka Amunicji, a następnie Zakłady Metalowe. W okresie PRL oprócz produkcji specjalnej przedsiębiorstwo wytwarza na rynek cywilny. W Skarżysku powstaje znany w całym kraju sprzęt gospodarstwa domowego, maszyny rolnicze, czy lampy uliczne. Po 1989 roku zakład – podobnie jak wiele innych tej branży – przeżywa bardzo trudne chwile związane z restrukturyzacją,  brakiem zamówień oraz redukcją zatrudnienia. Ten wyjątkowo trudny czas udaje się przetrwać przede wszystkim dzięki uporowi i zaangażowaniu załogi, która nie tylko godzi się na szereg bolesnych finansowo decyzji na przykład na pensje wypłacane w ratach i ze sporym opóźnieniem, ale też w obronie zakładu strajkuje i protestuje m.in. na ulicach Warszawy.

- Obecnie MESKO będące kontynuatorem przedwojennej Fabryki Amunicji, jest nowoczesną Spółką, która cały czas rozwija się, modernizuje, wprowadza na rynek nowoczesne wyroby oraz zdobywa kontrahentów na całym świecie. MESKO jest dziś synonimem wysokiej jakości i sukcesu. Jest jednym z największych i najnowocześniejszych zakładów produkcyjnych w  województwie świętokrzyskim znanym w całej Polsce i poza jej granicami integralnie związanym ze Skarżyskiem – Kamienną oraz jego mieszkańcami - zaznacza prezes Zarządu MESKO S.A. Elżbieta Śreniawska.

W Fabryce Amunicji w okresie Międzywojennym goszczą przedstawiciele władzy państwowej oraz Wojska Polskiego. W 1926 roku ma miejsce wizyta generalicji na czele z ówczesnym ministrem spraw wojskowych, generałem Władysławem Sikorskim. Jej efektem jest niedopuszczenie do przemianowania fabryki w magazyn maszyn mobilizacyjnych. Z kolei w 1933 roku w zakładzie z oficjalną wizytą przebywa ówczesny Prezydent RP Ignacy Mościcki. To postać wyjątkowo blisko związana ze skarżyskim przedsiębiorstwem. Jest to nie tylko polityk, ale także zdolny chemik, który – wiele na to wskazuje – urządza w Fabryce Amunicji swoje laboratorium.
Wrócimy jednak do 1933 roku, w tym czasie fabrykę wizytuje nie tylko prezydent Mościcki, ale także ówczesny minister spraw wojskowych, generał Sławoj Składkowski. Rezultatem tej wizyty jest wzrost zamówień i produkcji.

W III Rzeczypospolitej w MESKO goszczą m.in. Ministrowie Obrony, Premierzy oraz ówcześnie urzędujący Prezydenci RP: Lech Kaczyński, Bronisław Komorowski, a w ostatnim czasie Andrzej Duda. Swoją obecnością uświetniają uroczystości organizowane przez Spółkę, zapoznają się z uzbrojeniem wytwarzanym w Skarżysku, czy oglądają kolejne nowe linie do jego produkcji. Skarżyska Spółka będąca jednym z wiodących przedsiębiorstw Polskiej Grupy Zbrojeniowej i  filarów bezpieczeństwa kraju jest bowiem od lat w orbicie zainteresowania władz państwowych.

Od początku istnienia skarżyskiej fabryki jej niekwestionowanym fundamentem są  pracownicy – kompetentni, oddani i utożsamiający się z zakładem. To tutaj nie tylko zarabiają na życie, ale również zawierają przyjaźnie i co nie jest rzadkością poznają swoją przyszłą żonę czy męża. Fabryczne małżeństwa nie są bowiem ewenementem. W fabryce, która świętuje 100 lat, pracują całe pokolenia: dziadkowie, dzieci oraz wnukowie. Jeden z pracowników mówi nam, że MESKO jest obecne w jego życiu odkąd pamięta.

- W MESKO pracował mój dziadek, ojciec , a teraz ja. W domu często rozmawiano o tym co dzieje się w zakładzie. Nie o wszystkim jednak można było mówić, zwłaszcza w czasach PRL. Wówczas produkcja zbrojeniowa była owiana głęboką tajemnicą. Pamiętam też, że od najmłodszych lat szczególnie fascynował mnie wyrób amunicji, dlatego bardzo chciałem zobaczyć, jak powstaje. Wtedy marzyłem, by zostać żołnierzem, mieć karabin, mundur, ale później to się zmieniło i postanowiłem podjąć pracę w MESKO. Dziś jestem zatrudniony przy produkcji amunicji małokalibrowej i  muszę powiedzieć, że zwłaszcza w ostatnim czasie, wiele zmieniło się na plus. Mamy coraz lepsze warunki pracy, są nie tylko nowe hale, ale także bardzo dużo nowoczesnych maszyn sterowanych numerycznie, które ułatwiają i usprawniają pracę, a ja lubię zmiany i chętnie się uczę - podkreśla nasz rozmówca.

MESKO nie zapomina o bogatej historii i chętnie nawiązuje do tradycji, ponieważ różnorodne doświadczenia z przeszłości mają duży wpływ na współczesność.

- Fabryka Amunicji do tej pory w zbiorowej pamięci jest symbolem wysokiej jakości, precyzji i  sukcesu ekonomicznego. Jej powstanie w 1924 roku na trwałe związało losy miasta i zakładu, a  z  tego związku narodziła się znana i rozpoznawalna w kraju i poza jego granicami marka. Ta wspaniała tradycja trwa do dziś. Skarżysko – Kamienna jest bowiem kojarzone z MESKO, a MESKO ze Skarżyskiem – Kamienną, dlatego tak ważne jest podtrzymywanie i rozwijanie dobrych relacji pomiędzy Spółką i Miastem - mówi Członek Zarządu MESKO S.A. Marcin Ożóg.

Z pewnością MESKO jest wizytówką Skarżyska – Kamiennej. Tak jak 100 lat temu zakład daje nie tylko pracę mieszkańcom miasta, ale rozsławia je w regionie, kraju i poza nim.

- Jesteśmy jedną ze strategicznych Spółek w Polskiej Grupie Zbrojeniowej i największym w kraju producentem amunicji oraz rakiet. Dostarczamy uzbrojenie nie tylko do Wojska Polskiego, ale także do państw NATO – warto przypomnieć, że nasz kraj świętuje w tym roku 25 rocznicę przystąpienia do Paktu Północno – Atlantyckiego, będącego gwarantem bezpieczeństwa Polski. Nasz sprzęt jest także przekazywany do sił zbrojnych państw, które nie są członkami NATO. Jesteśmy obecni praktycznie na wszystkich kontynentach - zaznacza Członek Zarządu ds. rozwoju MESKO S.A. dr inż. Przemysław Kowalczuk.

W swoim różnorodnym portfolio Spółka ze Skarżyska Kamiennej posiada m.in. amunicję w kalibrach NATO-wskich m.in. 9  x 19 mm Parabellum, 5,56 x 45 mm czy 7,62  x  51  mm, amunicję średniokalibrową, czołgową i artyleryjską. Jest ona produkowana z  najwyższej jakości komponentów i charakteryzuje się powtarzalnością, wysoką skutecznością oraz niezawodnością. Oprócz amunicji MESKO wytwarza światowej klasy systemy rakietowe PIORUN cieszące się zainteresowaniem odbiorców na całym świecie, czy przeznaczone wyłącznie na eksport pociski przeciwpancerne JACK – S.